İdarenin mülkiyetindeki bazı taşınmazlar mevzuata aykırı olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 51'inci maddesinin (g) bendi kapsamında pazarlık usulü ile kiraya verilmiştir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 2'nci maddesinde;

“Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır.”

Kanun’un 36'ncı maddesinde; “Bu Kanunun 1’inci maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır.” hükümleri yer almaktadır.

Kanun’un 45’nci maddesinde ise; tahmin edilen bedeli her yıl genel bütçe kanunu (merkezi yönetim bütçe kanunu) ile tespit edilecek tutarı geçmeyen ihalelerin açık teklif usulü ile yapılabileceği belirtilmiştir.

Yukarıdaki Kanun hükümlerine göre; ihalede açıklık ve rekabetin sağlanmasının, Kanun'un temel ilke ve prensiplerinden olduğu ve bu ilke ve prensibin gereği olarak, Kanun'un 36’ncı maddesi hükmünde yer alan kapalı teklif usulünün esas usul, diğer usullerin ise belirli şartlar dahilinde uygulanacak usuller mahiyetinde olduğu anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan; mezkûr Kanun’un istisnai yöntem olarak düzenlediği “Pazarlık usulü ile yapılacak işler” başlıklı 51'inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde ise; “Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi,…” denilmek suretiyle Kanun’un 51/g maddesinde yer bulan pazarlık usulüne hangi istisnai koşullarda başvurulabileceği belirlenmiştir.

Bu çerçevede, mezkûr Kanun’un diğer maddelerinde, hatta aynı maddenin diğer bentlerinde Kanun’a tabi kurumlar için “idare” kavramı kullanılırken, (g) bendinde “idarelerin özel mülkiyetinde” kavramı yerine “Devletin özel mülkiyetinde (…)” ve “Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan (…)” kavramlarının kullanılmış olması, kanun koyucu açısından “devlet” kavramının “idare” kavramından başka bir mana ve içeriği ifade ettiğini açıkça göstermektedir. Dolayısıyla, 51/g maddesindeki pazarlık usulü ancak devletin özel mülkiyetinde ve hüküm ve tasarrufunda olan taşınır ve taşınmaz mallar için uygulanabilecektir.

Yukarıdaki düzenleme kapsamında belediyelerin konumu ise 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirlenmiştir. İlgili Kanun hükümlerine göre, belediye; belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip olan ve “Devlet” tüzel kişiliğinden ayrı bir kamu tüzel kişiliğini ifade etmektedir. Bu yüzden de belediyenin mülkiyetindeki taşınmazları devletin mülkiyetindeki taşınmaz olarak kabul etmek mümkün değildir.

İdarenin taşınmaz işlemlerinin incelenmesi neticesinde; yukarıda anlatılan hükümlere aykırı olarak İdarenin kendi mülkiyetindeki 5 adet taşınmazı 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51'inci maddesinin (g) bendi kapsamında kiraya verdiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespitine binaen, İdare tarafından; bazı taşınmazlarının 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 45. Maddesi gereğince açık teklif usulüne göre ihalesi yapılmış olup talipli bulunmadığı durumlarda ikinci ihale; Kira Bedelinin Gazete ilan bedelinden daha düşük olması durumlarında ve sezonluk işlerin yapılacağı taşınmazların kiralanmasında zaman kaybının olacağı durumlarda 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51. maddesinin (g) bendi kapsamında kiralama işleminin yapıldığını, Ancak söz konusu 5 adet taşınmazın kira ihalesinden sonra yapılan ve yapılacak olan tüm ihalelerin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45 ve 39. Maddesi kapsamında yapıldığı ifade edilmiştir.

Ancak; kamu idaresi cevabında bazı taşınmazlarının 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 45. Maddesi gereğince açık teklif usulüne göre ihalesi yapılmış olup talipli bulunmadığı durumlarda ikinci ihale; Kira Bedelinin Gazete ilan bedelinden daha düşük olması durumlarında ve sezonluk işlerin yapılacağı taşınmazların kiralanmasında zaman kaybının olacağı durumlarda 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51. maddesinin (g) bendi kapsamında kiralama işleminin yapıldığı ifade edilmişse de bu ihale usülünü bulgumuzda belirtildiği üzere belediyelerin uygulama yetkisi bulunmamaktadır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/(g) maddesindeki pazarlık usulü ancak devletin özel mülkiyetinde ve hüküm ve tasarrufunda olan taşınır ve taşınmaz mallar için uygulanabilecektir. 5393 sayılı Kanun hükümlerine göre, belediye; belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip olan ve “Devlet” tüzel kişiliğinden ayrı bir kamu tüzel kişiliğini ifade etmektedir. Bu yüzden de belediyenin mülkiyetindeki taşınmazları devletin mülkiyetindeki taşınmaz olarak kabul etmek mümkün değildir.

Netice olarak; Belediyenin söz konusu taşınmazları kiraya verirken, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nda belirlenen esas usul olan ‘kapalı teklif usulü ya da şartların oluşması halinde açık teklif usulü ile ihaleye çıkması gerekmektedir.