İdarenin borç stokunun, bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranıyla artırılması sonucu oluşan yasal sınırın üzerinde olduğu görülmüştür.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un kredi ve borçlanmalara ilişkin 14’üncü maddesinde; bu idarelerin yurt içi kuruluşlardan, İller Bankasından, Maliye Bakanlığı'nın izniyle yurt dışı kuruluşlardan kredi ve borç alabileceği, aynı Kanun’un 6’ncı maddesinde; borçlanmalar hakkında karar alma yetkisinin, Genel Kurul (Büyükşehir Belediye Meclisi) tarafından Yönetim Kuruluna verileceği hüküm altına alınmaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Borçlanma” başlıklı 68’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (d) ve (f) bentlerinde; “d) Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır. f) Belediyelerin ileri teknoloji ve büyük tutarda maddî kaynak gerektiren alt yapı yatırımlarında Cumhurbaşkanınca kabul edilen projeleri için yapılacak borçlanmalar (d) bendindeki miktarın hesaplanmasında dikkate alınmaz. Dış kaynak gerektiren projelerde Hazine Müsteşarlığının görüşü alınır.” hükmüne yer verilmiştir.

İçişleri Bakanlığının “Borçlanmalar” konulu 21.02.2005 tarih ve 45201 sayılı genel yazısının dördüncü paragrafında; “Borçlanma talebinde bulunan belediyeler toplam borç stoklarını hesaplamak veya tespit etmek amacıyla; Hazine Müsteşarlığı, Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü, ilgili Sosyal Sigortalar Kurumu il müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü, ilgili vergi dairesi müdürlüğü ve ilgili TEDAŞ biriminden alacakları yapılandırılmış, kesinleşmiş veya diğer şekilde borç durumuna ilişkin belgelere göre gerekli hesaplamayı yaparak borçlanma talep dosyasına ekleyeceklerdir. Bu belgelere ilave olarak, belediyenin piyasaya ve personeline borcunun olup olmadığı, varsa borç miktarı belediye başkanı tarafından imzalanmak suretiyle ayrıca borçlanma talep dosyasına eklenecektir.” denilmek suretiyle borç stokunun belirlenmesinde, İller Bankası kredileri, banka kredileri, dış krediler, Hazineye olan borçlar ve tüm bunların faizleri ile birlikte, vergi ve Sosyal Güvenlik Kurumu borçlarının ve piyasa borçlarının da (bütçe emanetleri) dikkate alınması gerektiği öngörülmüştür.

Bu haliyle, yukarıda sayılan kalemlerin toplanması suretiyle hesaplanan borç stoku, Belediyenin ya da bağlı idarelerinin kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranıyla arttırılan miktarını (büyükşehir belediyelerinde bu miktarın 1,5 katını) geçiyorsa belediyeler borçlanma yapamayacaktır.

Buna göre, 5393 sayılı Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde belirtilen borçlanmalarda, Bütçe Kanunu’nun 13’üncü maddesi hükmü uyarınca borçlanma limitinin hesaplanmasına dahil edilmiştir. Borç stoku limitine uyma şartı aranmayacak haller ise ayrıca belirtilmiştir.

‌Tablo 7: Borç Stoku Hesabı Tablosu

Yapılan incelemede, Su ve Kanalizasyon İdaresinin borç stokunun 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirtilen sınırın üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Şöyle ki; İdarenin en son kesinleşmiş bütçe gelirleri 2022 yılı gelir kesin hesabına göre 280.482.145,20 TL olup, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenen yeniden değerleme oranı olan %58,46 oranı ile artırılması sonucu 2023 yılı için değerlendirilmesi gereken limit değer 444.452.007,28 TL olarak hesaplanmıştır. Büyükşehir Belediyesi olan illerde, borçlanma limitine esas tutar hesaplanan tutarın 1,5 katı olarak uygulanacağından, İdarenin 2023 yılı için borçlanabileceği üst limit tutarı 444.452.007,28 TL’nin 1,5 katı 666.678.010,92 TL olacaktır. Oysa, İdarenin limit kapsamındaki borç stokunun Eylül ayı sonu itibarıyla 2.123.123.133,17 TL olduğu ve borçlanma sınırını 1.456.445.122,25 TL aştığı görülmüştür. Borçlanmanın yasal sınırın çok üzerinde olması ve her geçen yıl daha da artması idarenin asli görevlerini yerine getirememesi riskini ortaya çıkararacaktır.

Kamu idaresi bulgu konusu hususa iştirak etmiş olup tenkit ve tavsiyeler doğrultusunda işlem tesis ettirileceğini belirtmiştir.

İdarece mevzuatın borçlanmaya yönelik belirlediği sınırlar içerisinde kalınarak borçlanma sınırına riayet edilmesi, bu sınırın aşılmaması için gerekli olan çalışmaların yapılması gerekmektedir.