Belediye tarafından ruhsat verilmeyen meslek gruplarından olan diş hekimi, doktor, mali müşavir ve avukatlar tarafından işyeri olarak kullanılan bazı meskenlerin çevre temizlik vergisi ve emlak vergisi mükellefiyetinin etkin vergilemeyi sağlayacak şekilde belirlenmediği görülmüştür.

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 8’inci maddesinde; bina vergisinin oranının meskenlerde binde bir, diğer binalarda ise binde iki olduğu, 33’üncü maddesinde ise binanın kullanış tarzının tamamen değiştirilmesinin veya bir binanın ikamete mahsus mahallerinden bir kısmının ticaret ve sanat icrasına mahsus mahaller haline dönüştürülmesinin vergi değerini tadil eden sebepler arasında olduğu belirtilmiştir.

Aynı Kanun’un 23’üncü maddesi uyarınca ise konutun ikamete mahsus mahallerinden bir kısmının iş yeri haline dönüştürülmesi halinde yeni duruma göre emlak vergisi bildirimi verilmesi ve meskenin iş yeri olarak kullanılmaya başlandığı tarihi izleyen bütçe yılından itibaren iş yerlerine ait oran üzerinden vergilendirilmesi gerekmektedir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesinde çevre temizlik vergisine ilişkin düzenlemeler yapılmış olup, büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde konutlara ilişkin çevre temizlik vergisinin su ve kanalizasyon idareleri tarafından, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait verginin ise ilgili belediyelerce tahsil edileceği ifade edilmiştir. Bununla beraber aynı maddede çevre temizlik vergisinin hesaplanmasında; işyerleri ve diğer şekillerde kullanılan binalar için Kanun’da belirlenen tarifenin her yıl yeniden değerleme oranında artırılarak kullanılacağı, meskenler için ise su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp başına her yıl belirlenen tutarların kullanılacağı hüküm altına alınmıştır.

3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’da yer alan hükümlere göre, Belediye tarafından ruhsat verilmeyen meslek gruplarından olan diş hekimi, doktor, mali müşavir ve avukatlar tarafından işyeri olarak kullanılan konutların tespiti için seçilen toplam 60 taşınmazın incelenmesi sonucunda;

• Emlak vergisi açısından; 12 adedinin emlak vergisi mükellefiyeti işyeri üzerinden bulunmakta iken 48 adedinin mükellefiyeti ise mesken üzerinden bulunduğu,

• Çevre temizlik vergisi açısından; 10 adedinin mükellefiyeti bulunmakta iken 50 adedinin ise mükellefiyeti bulunmadığı

tespit edilmiştir. İnceleme sonucuna göre işyeri olarak kullanılan konutların %80’ni emlak vergisini mesken üzerinden ödemekte iken %83,33’ünün çevre ve temizlik vergisi mükellefiyeti bulunmamaktadır.

Sonuç olarak, vergi mükellefiyetinin mevzuat hükümleri doğrultusunda uygulanmasını ve etkin vergilendirmeyi sağlamak için bunu sağlayacak kontrol mekanizmalarının oluşturulması gerekmektedir.