Muğla İl Belediyesinin Büyükşehir Belediyesine dönüştürülmesinden sonra, 6360 sayılı Kanun'a göre Büyükşehir Belediyesinin sorumluluk alanında kalan liman, rıhtım, iskele, çekek yeri, geri sahası ve yat yanaşma yerlerinin mevzuatta öngörülen hükümler uyarınca devir alınması gerektiği halde halen alınamadığı tespit edilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun “Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Görev ve Sorumlulukları” başlıklı 7'nci maddesinin birinci fıkrasında;

“… f) Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.

l) Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.

p) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek. (Ek cümle: 16/5/2018- 7144/14 md.) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hatlarıyla ilgili olarak; şehir merkezine olan uzaklık, nüfus ve hattı kullanan sayısı kriterleri esas alınarak tespit edilecek hatlarla ilgili toplu taşıma hizmetlerinin işlettirilmesine karar vermek.”;

Yine aynı Kanun’un 2 numaralı ek maddesinde; “Birleşme, katılma veya geçici 2 nci madde gereğince büyükşehir belediyesi sınırlarına giren belediyelerin yürütmekte olduğu su, kanalizasyon, katı atık, ulaşım, her çeşit yolcu ve yük terminalleri, toptancı halleri, mezbaha, mezarlık ve itfaiye hizmetlerine ilişkin olmak üzere bina, tesis, araç, gereç, taşınır ve taşınmaz malları ve bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve borçları büyükşehir belediyesine veya ilgili bağlı kuruluşuna devredilir.” denilmiştir.

6360 sayılı Kanun'un geçici 1'inci maddesinin sekizinci fıkrasında ise;

“Bu Kanunla büyükşehir ilçe belediyesi olan belediyelerce yürütülen su, kanalizasyon, katı atık depolama ve bertaraf, ulaşım, her çeşit yolcu ve yük terminalleri, toptancı halleri,

mezbaha, mezarlık ve itfaiye hizmetlerine ilişkin olmak üzere personel, her türlü taşınır ve taşınmaz malları ve bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve borçları, komisyonca ilgisine göre büyükşehir belediyesi ile ilgili bağlı kuruluş arasında paylaştırılır.” denilmektedir.

Belirtilen Kanun hükümlerine göre deniz ulaşımının düzenlenmesi, deniz araçlarının yol açmış olduğu atıkların bertaraf edilmesi, iskele ve limanların kurulması ve bunlar için yapılacak yatırımların yetki ve sorumluluğu büyükşehirlerde büyükşehir belediyesine verilmiştir.

Büyükşehir belediyesine dönüşen illerde de bu yetki ve sorumlulukların devir, tasfiye ve paylaştırma komisyonları tarafından ilgili kurumlardan alınıp yeni kurulmuş olan büyükşehir belediyelerine devredilmesi gerekmektedir.

Konu ile ilgili 31.07.2014 tarihli İçişleri Bakanlığı görüşünde; kıyılardaki iskeleler, tekne ve gemilerin bağlanma yerleri ile liman ve marina işletme yetkisinin büyükşehirlerde, büyükşehir belediyelerine ait olduğu belirtilmiştir.

Danıştay 8’inci Dairesinin E:2016/9992 – K: 2017/3185 numaralı 20.04.2017 tarihli kararında; Marmaris Cumhuriyet Meydanı Rıhtımları, Kısayalı Mevkii Rıhtımları, Dereiçi Rıhtımları ve geri sahalarının devrinin 6237 sayılı Limanlar İnşaatı Hakkında Kanun kapsamında Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yaptırılan ve yaptırılacak olan kıyı yapılarının 5393 ve 5216 sayılı Kanunlarda büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görevleri dikkate alınmak suretiyle Kanunda belirtilen idarelere yapılacağı açıktır denilmektedir.

Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu (DTPK) tarafından 23.05.2019 tarihinde; Bodrum ilçesinde bulunan Kaleiçi Limanı ve Yolcu Terminaline ilişkin alanlar, Marmaris Turunç Yat Yanaşma Yerleri, Rıhtımları ve Geri Sahaları, Fethiye ilçesinde bulunan Fethiye İskelesi ve Yat Yanaşma Yerleri, Fethiye ilçesinde bulunan Göcek Rıhtımları, İskele ve Çekek Yeri ve Köyceğiz İlçesinde bulunan Ekincik Mendirek ve Rıhtımları ile ilgili olarak sağlıklı ve hukuki devir kararı verilebilmesi ve taraflarla ilgili telafisi mümkün olmayacak durumların da ortaya çıkmasını önlemek amacıyla konu ile ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına bağlı ilgili genel müdürlüklerden görüş istenildiği, fakat Valiliğe henüz görüşlerin ulaşmadığını, Marmaris Cumhuriyet Meydanı Rıhtımları, Kısayalı Mevkii Rıhtımları, Dereiçi Rıhtımları ve Geri Sahaları içinse Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı denetim elemanlarının yerinde yapacakları denetim ve inceleme sonucunda hazırlanacak olan raporun Valiliğe sunulmasından sonra konunun yeniden görüşüleceği ve raporun beklenilmekte olduğu

kararları Muğla Büyükşehir Belediye Başkanlığına bildirilmiştir.

Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından ilgili kararların idare mahkemesine taşınması üzerine Muğla İkinci İdare Mahkemesinin E: 2020/229 - K: 2020/1076 numaralı 24.09.2020 tarihli kararında; Marmaris Cumhuriyet Meydanı Rıhtımları, Kısayalı Mevkii Rıhtımları, Dereiçi Rıhtımları ve Geri Sahaları ile ilgili olarak; Yasal mevzuat çerçevesinde büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görevleri dikkate alınmak ve mevcut hukuki/maddi koşullar incelenmek suretiyle uyuşmazlık konusu olan yerlerin Kanunda belirtilen idarelere devrinin yapılması gerekirken, idari işlemin belirliliği ilkesine aykırı olarak bu devirlerin belirsiz bir tarihe bırakılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı kanaatine varıldığı belirtilerek DTPK kararı iptal edilmiştir.

Muğla Valiliği tarafından Muğla İkinci İdare Mahkemesinin bu kararının istinaf yolu ile incelenerek kaldırılması talep edilerek ve dava İzmir Bölge İdare Mahkemesi Yedinci İdari Dava Dairesine taşınmıştır. Bölge İdare Mahkemesi ise, İdare Mahkemesinin ilgili kararının dayandığı gerekçenin usul ve yasaya uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığını belirterek, istinaf başvurusunu 02.03.2021 tarih ve E: 2020/1704 - K: 2021/268 numaralı karar ile reddetmiştir.

Muğla İkinci İdare Mahkemesinin E: 2020/477 – K: 2021/154 numaralı 21.01.2021 tarihli kararıyla; Fethiye İskelesi ve Yat Yanaşma Yerlerinin kesin devirlerinin Muğla Büyükşehir Belediyesine yapılması ile ilgili dava sonucunda mahkeme, büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görevleri dikkate alınmak ve mevcut hukuki/maddi koşullar incelenmek suretiyle uyuşmazlık konusu yerlerin Kanunda belirtilen idarelere devrinin yapılması gerekirken, idari işlemin belirliliği ilkesine aykırı olarak bu devirlerin belirsiz bir tarihe bırakılmasına (alınan bir görüş varken aynı kurumdan tekrar bir görüş istenmesine) ilişkin olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı kanaatine varmış ve dava konusu işlem iptal edilmiştir. Muğla Valiliği, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile beraber bu kararın istinaf yolu ile incelenerek kaldırılması istemiyle yürütmenin durdurulmasını talep etse de; İzmir Bölge İdare Mahkemesi Yedinci İdari Dava Dairesi Muğla İkinci İdare mahkemesinin kararının yürütmesinin durdurulmasını 13.04.2021 tarih ve E:2021/536 numaralı karar ile reddetmiştir.

Konu ile ilgili Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün görüşü, Danıştay ve idare mahkemesi ve buna müteakip bölge idare mahkemesi kararlarının da bu yönde olmasına rağmen; yapılan incelemeler sonucunda ilgili alanların Muğla Valiliği DTPK tarafından Muğla Büyükşehir Belediyesine kesin devirlerinin yapılmadığı görülmüştür.

2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 138’inci maddesinin dördüncü fıkrasında; “… Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.”

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “Kararların sonuçları” başlıklı 28’inci maddesinde ise; “Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemez.” Denilmektedir.

Muğla Büyükşehir Belediyesi 2021 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporunda; Muğla Büyükşehir Belediyesinin yetki, görev ve sorumluluklarını sürdürebilmesi için yukarıda belirtilen mevzuat, bakanlık ve mahkeme kararlarına uyularak ilgili alanların Muğla Büyükşehir Belediyesine kesin devirlerinin yapılmasına yönelik çalışmalara devam edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Muğla Büyükşehir Belediyesi 2021 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporunda da yer alan konu ile ilgili 2022 yılında inceleme yapılmış, bulguya tekrar raporda yer verilmiştir. Bu kapsamda Kamu idaresi tarafından verilen cevapta, konu ile ilgili idari sürecin devam ettiği ve bu yöndeki çalışmaların takip edildiği belirtilmiştir. Bulguda yer alan tespitin giderilmesi adına, konu ile ilgili işlemlerin hızlı bir şekilde tamamlanması gerektiği değerlendirilmektedir.