Karar Künyesi
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinde;
“Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;
…
b) Mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilir.
… ” denilmektedir.
Taşınır Mal Yönetmeliği Genel Tebliği’nin “Amaç ve kapsam” başlıklı 3’üncü maddesinde;
“Bu Tebliğ, 28/12/2006 tarihli ve 2006/11545 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Taşınır Mal Yönetmeliğinin 31 inci maddesinin 4/5/2010 tarih ve 2010/504 sayılı Kararla değişik beşinci fıkrası hükmüne dayanılarak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin sahip oldukları taşınırların diğer kamu idarelerine geçici olarak tahsisine ilişkin esas ve usullerin belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.”
Mezkûr Tebliğ’in “Geçici tahsis yetkisi ve tahsis şartları” başlıklı 3’üncü maddesinde;
“(1) Taşınırların diğer kamu idarelerine geçici olarak tahsis yetkisi, üst yönetici tarafından ayrıca bir düzenleme yapılmadığı sürece taşınırın yönetiminden ve hesabını vermekten sorumlu harcama yetkilisine aittir.
(2) Taşınırların idareler arasında tahsisinde aşağıdaki şartlar aranacaktır:
Tahsis, idarenin geçici olarak ortaya çıkan ihtiyaçları için ve sadece ihtiyaç
süresiyle sınırlı olarak yapılacaktır.
Bununla birlikte,
Dozer, vinç, grayder, kepçe, asfaltlama ve betonlama makineleri, kaya kamyonları, yükleyiciler, transpalet, beko-loder, traktör, çöp kamyonu, arazöz ve itfaiye aracı gibi iş makineleri, sondaj makineleri ve bunların ekipmanları altı ay süre ile,
Yukarıda sayılanlar dışında kalan diğer dayanıklı taşınırlar ise ihtiyaç süresi aşılmamak koşuluyla üç ay süre ile,
237 sayılı Taşıt Kanununa bağlı I ve II sayılı Cetvelde sayılan makamlara ait mevcut taşıtların herhangi bir nedenle geçici olarak kullanılamaması durumlarında kullanılabilir hale gelinceye kadar; kullanımının imkânsız olduğu durumlarda ise yeni taşıt temin edilinceye kadar,
geçici tahsis yapılabilir.
Bu süreler, zorunlu hallerde aynı sürelerle sınırlı ve bir kereye mahsus olmak üzere uzatılabilir.
Genel ve özel bütçeli idarelerin merkez birimlerince yapılan tahsisler hariç olmak üzere geçici tahsis; mahalli idarelerde hizmet vermekle yetkili oldukları coğrafi alanla, diğer kamu idarelerinde ise bulundukları ilin idâri (ilçeler dahil) alanı ile sınırlı olarak yapılabilecektir.
Tahsis edilen taşınırın tahsis süresindeki zorunlu bakım, onarım ve işletme masrafları ile kullanım için gerekli toner, kartuş, kağıt, akaryakıt, yağ vb. diğer zorunlu giderleri, tahsis yapılan idarece karşılanacaktır.
ç) Taşınır, ihtiyacın ortadan kalktığı günü takip eden günden itibaren en geç yedi iş günü içinde, tahsisi yapan idareye iade edilecektir.
Tahsis edilen taşınırlar için tutanak düzenlenmesi zorunludur. Ancak, taşıt ve iş makineleri için idareler arasında protokol düzenlenecektir. Düzenlenen tutanak veya protokolde;
Tahsis edilen taşınırın cinsi, adedi ve tahsis amacı ile tahsis süresine,
Taşınırın tahsis süresindeki zorunlu bakım, onarım ve işletme masrafları ile
kullanılacak tüketim madde ve malzemelerin, tahsis edilen idarece karşılanacağına,
Taşınırın tesliminden itibaren kullanımı süresince idareye veya diğer kamu idarelerine ya da özel kişilere verilecek zararların tazminine ilişkin sorumluluğun, tahsis edilen idareye ait olduğuna,
İdarelerce gerekli görülecek diğer hususlara, yer verilir.” hükmü yer almaktadır.
Kamu idaresi, ihale kapsamında kiraladığı 61 adet taşıtı diğer kurum ve kuruluşlara bir yıllığına tahsis etmiş ve bu araçların yıllık 72.000 litre yakıt giderinin de karşılamıştır. Ayrıca bu tahsis işlemi öteden beri süreklilik arz ettiği için söz konusu kurumların bu araçları ne amaçla kullandığının da tespitinin yapılamadığı/yapılmadığı görülmüştür.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden, belediyelerin mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabileceği, bu idarelere araç ve personel temin edebileceği, söz konusu araç tahsis işleminin ihtiyaç süresini aşmamak kaydıyla geçici olarak yakıt karşılanmaksızın yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.
Kamu idaresi araç tahsislerini yıllık olarak yapmakla birlikte araç tahsisleri süreklilik arz etmektedir. Söz konusu kurumların araçlara olan ihtiyaçları süreklilik arz ediyor ise ilgili kurumlarınca araç temininin yapılması gerekmektedir. Ayrıca tahsis edilen araçlar ihtiyaç fazlası olan araçlar değil, idarenin kendi mülkiyetinde olmayıp ihale kapsamında kiraladığı araçlardır. İlgili araç tahsislerinin iptal edilmesi, bundan sonraki araç tahsis işlemlerinin mevzuata uygun olarak yapılması ve araçların yakıt ihtiyacının ilgili kurumlarınca karşılanması gerekmektedir.
Kamu idaresi cevabında; “5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75 inci maddesinde aynen;
“Madde 75- Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;
Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Bu takdirde
iş, işin yapımını üstlenen kuruluşun tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.
Mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilir.
...” denilmekte olup işbu hüküm uyarınca belediyeler diğer kamu kurumlarına ait bir takım giderleri karşılayabileceklerdir.
Belediyenin, diğer kurum ve kuruluşlarının kullanımına sunduğu araçlara ilişkin bulguda, tahsis edilen araçların yakıt giderlerinin de karşılandığı ve söz konusu kurumların kendilerine sunulan bu araçların ne amaçla kullanıldığının tespit edilemediğini belirtmiş olsa da söz konusu harcamalar belediyenin “görev ve sorumluluk alanına” girmektedir. Madde hükmünde geçen “görev ve sorumluluk alanı” ifadesi, coğrafi bir tanımdır. Burada kanun koyucunun kastı, belediyenin sorumlu olduğu coğrafi alan içerisinde yer alan kamu kurumlarıdır. Şayet Kanun hükmündeki kasıt, belediyenin görev ve sorumluluk konuları ile ilgili olsa idi, 75 inci maddenin “b” fıkrasının uygulanabilirliği kalmayacaktır. Zira 5393 sayılı Kanun’un 14 üncü maddesinin başlığına da dikkat edilecek olursa, Kanun koyucu “Belediyenin görev ve sorumlulukları” demek suretiyle, belediyelerin görev ve sorumlulukları ile belediyenin görev ve sorumluluk alanları kavramlarının ayrı şeyleri ifade ettiğini açıkça belirtmiştir.
Ayrıca Taşınır Mal Yönetmeliği’nin 31. maddesinin 4. fıkrasında “İdareler, sahip oldukları taşınırları (taşıt ve iş makineleri dahil) birinci fıkrada belirtilen beş yıl şartı aranmaksızın ihtiyacı bulunan diğer idarelere geçici olarak tahsis edebilir.” ifadesine yer verilmiştir. Yönetmelikte de açıkça bir idarenin başka bir idareye araç tahsis etmesinin mümkün olduğu vurgulanmış olup idaremizce yapılan işlemin mevzuata uygun olduğu anlaşılmaktadır.
2019 yılı başından itibaren tahsis edilen araçların kullanımı için akaryakıt gideri idaremizce karşılanmamakta olup yakıt veya benzeri bir yardımın yapılması da söz konusu değildir. İdaremizce diğer kurumlara tahsis edilen araçlar sebebiyle bir kamu zararı oluşmadığı Sayıştay kararlarında da belirtilmiştir. Nitekim Sayıştay 7.Dairesi’nin 22.11.2018 Tarih 289 Karar 72 İlam nolu kararında da “Sonuç olarak, her ne kadar Denetçi görüşünde, Belediye’nin doğrudan temin yöntemiyle kiraladığı aracın meclis kararı alınmadan ... Emniyet Müdürlüğü’nün kullanımına verilmesi ve yakıt giderlerinin karşılanması neticesinde
... TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddia edilmekte ise de, konu hakkında ilişilecek bir
husus bulunmadığına oy çokluğuyla karar verildi.” denilmek suretiyle diğer kuruluşlara araç tahsis edilmesinin ve tahsis edilen aracın yakıt giderlerinin karşılanmasının dahi kamu zararına sebebiyet vermeyeceği oy çokluğuyla kararlaştırılmıştır. Bulguda diğer kuruluşlara mevzuata aykırı olarak taşıt tahsis edilmesi hususuna ilişkin yapılan eleştiriler göz önünde bulundurularak bundan sonraki süreçte daha hassas davranılacaktır.” denilmiştir.
Sonuç olarak Bulgumuzda Başakşehir ilçe coğrafi sınırları dışında herhangi bir işlemin yapıldığına, araç tahsis işleminin belediyenin görev ve sorumluluk alanında olmadığı dolayısıyla diğer kurumlara araç tahsisin yapılamayacağına, araç tahsis işleminden dolayı kamu zararına sebebiyet verildiğine dair herhangi bir iddiada bulunulmamasına rağmen başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabı bu doğrultuda yapılmıştır.
İlgili mevzuat hükümlerinden, belediyelerin mahallî idareler ile merkezî idareye araç ve personel temin edebileceği, araç tahsis işleminin ihtiyaç süresini aşmamak kaydıyla ve geçici olarak yakıt karşılanmaksızın yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.
İdarenin denetimden sonra tahsis işlemindeki yakıt kısmını iptal ettirmesi mevzuata uygunluk babında yerinde bir işlemdir.
Söz konusu kurumların araçlara olan ihtiyaçları süreklilik arz ediyor ise ilgili kurumlarınca araç temininin yapılması gerekmektedir. Ayrıca tahsis edilen araçların ihtiyaç fazlası olması gerekmektedir. Tahsis edilen araçlar ihtiyaç fazlası araçlar değil, idarenin kendi mülkiyetinde olmayıp ihale kapsamında kiraladığı araçlardır. İlgili araç tahsislerinin iptal edilmesi, araç tahsis işlemlerinin mevzuatta belirtildiği şekilde geçici bir süreliğine yapılması ve tahsis edilen araçların tahsis amacı doğrultusunda kullanıp kullanılmadığının takip edilmesi gerekmektedir.
Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.