Belediyenin özellikle bütçe içi işletmesinin mal üretiminde kullanılmak üzere satın alınan hammaddelerin kısımlar halinde doğrudan temin sınırının altında kalacak biçimde temin edildiği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun "Temel İlkeler" başlıklı 5’inci maddesinde; idarelerin bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi,

güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu belirtilmiş olup söz konusu maddenin devamında ise aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin bir arada ihale edilemeyeceği ve eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Aynı Kanun’un doğrudan temin başlıklı 22’nci maddesinin (d) fıkrasında büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerin 97.008,00 TL’yi, diğer idarelerin 32.316,00 TL’yi aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlarının, ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temin usulü ile karşılanabileceği belirtilmektedir. (Belirtilen rakamlar KİK’in 29.01.2020 tarih ve 31023 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2020/1 sayılı Genel Tebliği gereği 2020 yılı için uygulanmak üzere belirlenen eşik değerlerdir.)

Anlaşılacağı gibi nitelik olarak aynı mahiyette olan ve satın alınan zaman, temin edilen kaynak gibi unsurlar bakımından aralarında fark bulunmayan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin yukarıda belirtilen eşik değerlerin altında kalması amacıyla kısımlara bölünmemesi gerekmektedir. Sınır değerin ne olacağı ise ilgili idarenin büyükşehir belediyesi sınırlarında olup olmadığına göre belirlenmektedir. Buna göre Bozdoğan Belediyesi Aydın Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde bulunduğundan bu Belediye için 2020 yılında uygulanacak olan doğrudan temin sınırı da 97.008,00 TL olacaktır.

Yapılan incelemelerde, özellikle bütçe içi işletmede ticari amaçlı mal üretimi için satın alınan hammadde ürünlerinin teminin açık ihale yöntemi yerine doğrudan temin usulüyle gerçekleştirildiği görülmüştür. Alınan bu mallarla ilgili ödeme emri belgeleri ve faturalar incelendiğinde aynı firmadan satın alınan malların, hem ödeme emri belgesi tarihlerinin hem de fatura tarihlerinin ya aynı gün olduğu ya da takip eden birbirine yakın günler olduğu görülmüştür.

Aşağıdaki tabloda her biri doğrudan temin sınırının altında olan ancak toplandığında bu sınırı aşan aynı ya da yakın tarihli işlemlerden 5 tanesine örnek olarak yer verilmiştir.

Tablo 12: Doğrudan Temin Sınırını Aşan İşlemlerden Örnekler

Tabloda yer verilen örnek işlemlerden görüleceği gibi aynı firmadan alınan malın fatura tarihleri ya aynı gün ya da birbirine çok yakın tarihlerdir. Her bir mal alımına ilişkin fatura bedeli 2020 için belirlenen doğrudan temin sınırının altında kalmakta ancak bunlar toplandığında bu sınır değerin üzerine çıkmaktadır. Bu durum yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırı görünmektedir.

Alınan malın konusu, kullanım amacı ve yıl içinde bu amaçla çok sayıda alım yapılması aslında işin sürekliliğine işaret etmektedir. Bu nedenle sürekli alım yapılan mal ve hizmetlerde her defasında doğrudan temin usulünün kullanılması burada görüldüğü gibi mevzuata aykırı olmasının yanında ekonomik ve verimli de değildir. Bu tarz sürekliliği olan işlerde, yıllık olarak ihtiyaç duyulan mal miktarı üzerinden ihaleye çıkılması ve ihale kapsamında alınması hem mevzuata uygunluk hem de verimlilik bakımından daha uygun olacaktır.