İdare ile en çok üyeye sahip sendika arasında akdedilen sosyal denge sözleşmesinde, sosyal denge tazminatı dışında, mevzuatında yer almayan muhtelif düzenlemeler yapıldığı görülmüştür.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32’nci maddesine göre; 27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı KHK'nin Ek 15'inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında, Toplu Sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilecektir.

375 sayılı KHK’nin Ek 15’inci maddesinde ise; sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarının, 4688 sayılı Kanun’a göre yapılan Toplu Sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında yapılabilecek sözleşmeyle belirleneceği belirtilmiştir.

4688 sayılı Kanun uyarınca imzalanan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşme’nin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklar bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı 1’inci maddesinin birinci fıkrasında ise, ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarının en yüksek Devlet memur aylığının (ek göstergeler dâhil)

%120’ si olduğu; sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebileceği ifade edilmiştir.

Mezkûr yasal düzenlemelerden de görüleceği üzere, sosyal denge sözleşmesinde sadece görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı düzenlenebilecektir. Sosyal denge sözleşmelerine, sözleşmenin adı farklı dahi olsa, farklı ödemelere ve hususlara ilişkin hükümlerin konulması mevzuatına açıkça aykırı olacaktır.

Yapılan incelemede, İdare ile yetkili sendika arasında imzalanan sosyal denge tazminatı sözleşmesinin “Sosyal Çalışmalardan Yararlanma” başlıklı 19’uncu maddesinde; hastalık, cenaze, düğün, taşınma gibi durumlarda çalışanlara ücretsiz araç tahsis edileceği, çalışanların belediyenin ve iştiraklerinin işlettiği otoparklardan, sağlık hizmeti veren birimlerinden, spor merkezleri ve yüzme havuzlarından, belirlenen sosyal etkinliklerden ücretsiz yararlanabileceği, ayrıca çalışanlar ile eş ve çocuklarının belediyenin mülkiyeti ve kendi varlıkları üzerinde kurulu olup, belediye ya da özel kurumlarca işletilen lojman, kamp, etüt, spor, kültür ve benzeri tesislerden, Belediye Evlendirme Dairesi salonlarından ücretsiz olarak yararlanacağı ve işveren tarafından çalışanlardan kendisine veya eşine ait konutu bulunmayanların talebi halinde, sendika üyelerinin kurmuş veya kuracak olduğu kooperatife imkânları nispetinde rayiç bedeli üzerinden 10 yıl vadeli arsa temin edileceği gibi, sosyal denge sözleşmesine konu edilemeyecek hükümlere yer verildiği tespit edilmiştir.

Yukarda belirtilen denetim tespiti ile ilgili olarak idare, ILO sözleşmesinden bahsederek yapılanın doğru olduğunu ayrıca Toplu Sözleşme’nin 19’inci maddesi ile çalışan memur personelin sosyalleşmesi için Belediye Meclisinin uygun gördüğü indirimlerden faydalandırıldığını belirtmiştir.

Oysa ki, bilindiği üzere sosyal denge tazminatının kapsamı 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32’nci maddesine göre; 27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı KHK'nin Ek 15'inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine ilişkindir.

Dolayısıyla Belediye çalışanlarına Devlet Memurları Kanunu hükümleri dışında menfaat sağlanması mümkün değildir. Bu sebeple Belediye ile Sendika arasında imzalanan Sosyal Denge Sözleşmesi kapsamına tazminat dışında hüküm konulması yasal olmadığından bu durumun ileride kamu zararına dönüşmesi muhtemel olacaktır.

Sonuç olarak, sosyal denge tazminatına ilişkin sözleşmelere konusu dışında hüküm konulmaması gerektiği değerlendirilmektedir.