Karar Künyesi
Üniversite tarafından parasal limit dâhilinde doğrudan teminle yapılan alımlarda yasaklılık kontrolünün yapılmadığı, doğrudan temin kayıt formlarının Kamu İhale Kurumuna gönderilmediği, doğrudan temin yöntemiyle alım yapmak maksadıyla alımların kısımlara bölündüğü ve parasal limitler dâhilinde doğrudan temin ve pazarlık usulüyle yapılan alımlarda mevzuatta belirtilen sınır aşıldığı halde Kamu İhale Kurulundan uygun görüş alınmadığı tespit edilmiştir.
Üniversite, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında olduğundan gerçekleştirecekleri mal veya hizmet ile yapım işi ihaleleri de bu Kanun’da yer alan usul ve esaslara tabidir. Anılan Kanun’un 5’inci maddesinde, yapılacak ihalelerde açık ihale ve belli istekliler arasında ihale usullerinin temel usuller olduğu hükme bağlanmıştır. Bununla birlikte, ihtiyaçların, Kanun’un 21’inci maddesinde öngörülen şartların gerçekleşmesi halinde pazarlık usulüyle veya 22’nci maddesinde sayılan durumların olması halinde ise doğrudan teminle karşılanmasına da imkân tanınmıştır. Bahse konu olan maddelerde kullanımları belirli şartlara bağlanan bu istisnai yöntemlerin, sadece mevzuatın öngördüğü kapsam ve sınırlar dâhilinde uygulanması gerekmektedir.
Ancak, yapılan denetimde doğrudan temin yöntemi ve pazarlık usulüyle yapılan alımlarda aşağıda yer verilen hususlar tespit edilmiştir:
Parasal Limit Dâhilinde Doğrudan Teminle Yapılan Bazı Alımlarda Yasaklılık Kontrolünün Yapılmaması
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 30.5.4’üncü maddesinde, 4734 sayılı Kanun'un 22’nci maddesi uyarınca doğrudan temin yoluyla alım yapılması halinde, alım yapılacak kişi ya da firmanın ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit ettirilmeyeceği, ancak, anılan Kanun'un 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen parasal limit dâhilinde yapılan alımlarda, alım yapılacak gerçek veya tüzel kişinin Kamu İhale Kurumunun internet sayfasındaki yasaklılar listesinde bulunup bulunmadığının kontrol edilmesi ve yasaklı olduğunun belirlenmesi durumunda, söz konusu kişiden alım yapılmaması gerektiği ifade edilmiştir.
Yapılan denetimde, bazı harcama birimlerinde, parasal limit dâhilinde yapılan doğrudan temin alımlarında söz konusu yasaklılık kontrolünün yapılmadığı tespit edilmiştir.
Yasaklılık listesine alınan gerçek veya tüzel kişilerden doğrudan teminle alım yapılmasını önlemek için mevzuata uygun şekilde yasaklılık kontrolünün yapılması gerekmektedir.
Parasal Limitler Dâhilinde Doğrudan Temin ve Pazarlık Usulüyle Yapılan Alımlarda Mevzuatta Belirtilen Sınır Aşıldığı Halde Kamu İhale Kurulundan Uygun Görüşü Alınmaması
4734 sayılı Kanun’un “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (ı) bendinde, Kanun’un 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamının, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliği’nin 21’inci maddesi ile de Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendinin uygulanmasında, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin (I) Bendi Kapsamında Yapılacak Başvurulara İlişkin Tebliğ’deki açıklamaların dikkate alınacağı belirtilmiştir. Anılan Tebliğ’e göre idarelerin; mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı %10 oranını hesaplamaları, ihale ve harcama yapmaya yetkili birimlerinin 4734 sayılı Kanun’un 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında yaptıkları harcamalarının, toplam ödeneklerinin %10 oranını aşıp aşmadıklarını takip etmeleri gerekmektedir.
Ancak yapılan denetimde,
Mal alımlarında 95.699.994,13 TL bütçe öngörüldüğü, doğrudan temin yöntemi (22/d) ve pazarlık usulü (21/f) ile 19.532.183,83 TL’lik alım yapıldığı, mevzuatta belirtilen sınır 9.962.184,42 TL aşılmasına rağmen Kuruldan uygun görüş alınmadığı,
Hizmet alımlarında 10.361.527,00 TL bütçe öngörüldüğü, doğrudan temin yöntemi (22/d) ve pazarlık usulü (21/f) ile 1.233.178,97 TL’lik alım yapıldığı, mevzuatta belirtilen sınır 197.026,27 TL aşılmasına rağmen Kuruldan uygun görüş alınmadığı,
Yapım işlerinde 35.388.671,00 TL bütçe öngörüldüğü, doğrudan temin yöntemi (22/d) ile 6.825.106,36 TL’lik alım yapıldığı, mevzuatta belirtilen sınır 3.286.239,26 TL aşılmasına rağmen Kuruldan uygun görüş alınmadığı,
Tespit edilmiştir.
Sonuç olarak, harcama birimlerinin parasal limitler dahilinde doğrudan temin yöntemi ve pazarlık usulüyle yaptıkları harcamaları yıl boyunca mal, hizmet ve yapım işleri bazında ayrı ayrı takip etmeleri ve maddede belirtilen oranın aşılması halinde Kuruldan uygun görüşün alınması gerekmektedir.
Doğrudan Teminle Alım Yapmak Maksadıyla Alımların Kısımlara Bölünmesi
4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendinde, maddede belirtilen parasal limitlerin altında kalan alımların doğrudan teminle karşılanabileceği; 5’inci maddesinin üçüncü fıkrasında ise, eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Ancak yapılan denetimde; 08.04.2022 ve 10.05.2022 tarihlerinde her biri 2022 yılı için büyükşehir belediye sınırı dahilinde bulunan idareler için doğrudan temin parasal sınırı olan 218.395,00 TL’ye yakın tutarda olmak üzere toplam 423.900,00 TL tutarında bilgisayar alımı yapıldığı tespit edilmiştir. Benzer uygulama yılda iki kez altı aylık süre için toplamda dört ayrı araç kiralama hizmet alımı ile gıda malzemesi alımlarının doğrudan temin yöntemiyle parçalara ayrılarak temin edilmesinde de söz konusu olmuştur.
Bu durum, Kanun’un 5’inci maddesindeki alımların kısımlara bölünememesine ilişkin düzenleme ile alımlarda rekabet, ihtiyacın uygun şartlarda karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerine aykırılık oluşturmaktadır.
Doğrudan Temin Kayıt Formlarının Kamu İhale Kurumuna Gönderilmemesi