Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde faaliyet gösteren Halfeti İlçesi Fırat Nehrindeki kayık ve vapurlarının mevzuata aykırı olarak ihale yapılmadan çalıştırıldığı görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları başlıklı 7’nci maddesinin (f) fıkrasında;

“Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.” görevleri Büyükşehir Belediyelerine verilmiştir.

Halfeti Belediyesine ait iken daha sonra 6360 sayılı Kanun ile Büyükşehir Belediyesine devredilen Fırat nehri üzerinde faaliyette bulunan kayık ve vapurların taşımacılık işleminin ihalesiz olarak Halfeti Belediye Başkanı veya Encümen kararıyla verildiği görülmüştür.

Belediyeye ait olan bu hakkın Kanun çerçevesinde ihale yoluyla rekabete uygun, saydam bir şekilde kaç yıllığına olacağı gibi hususları da içerecek şekilde verilmesi gerekir. Belediye hakkını kullanırken ihale yapmadan rekabetsiz bir şekilde Başkan onayı veya encümen kararıyla veremez.

Fırat nehri üzerinde yolcu taşımacılığı yapan kayık ve vapurlarla ilgili olarak Büyükşehir Belediyesine devredildiği 2014 yılından itibaren her hangi bir işlem de yapılmadığı görülmüştür.

İhale yapılmadan fiili bir durum olarak yapılan ancak mevzuatta karşılığı olmayan bu uygulamanın sürdürülebilmesi mümkün değildir. Faaliyette bulunan bu vapurların çalışma durumlarının yıllardır devam etmesi bu uygulama için kazanılmış hak oluşturmaz. Kazanılmış hakkın varlığından söz edebilmek için, hakkın yürürlükteki hukuk kurallarına uygun olarak tesis edilen bir işlemle elde edilmesi gerekmektedir. Hukuka aykırı olarak tesis edilen işlemlerin kazanılmış hak doğurması mümkün değildir.

Fırat nehri üzerinde faaliyette bulunan vapurlarla sağlanan bu hizmete ilişkin olarak, toplu taşıma hizmetinin süresi ve üçüncü kişilere gördürülmesi usul ve şartları da belirtilerek ihale yoluyla verilmesi sağlanmalıdır.

Fiili olarak faaliyette bulunan vapurların Büyükşehir Belediyesine devredildiği tarihten itibaren ihale yapılacak zamana kadar geçecek süre için, fiilen kullanım hakkı bedelinin hesaplanarak mevcut işletmecilerden tahsil edilmesi gerekir.

Kamu idaresi cevabında; “Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde faaliyet gösteren Halfeti İlçesi Fırat Nehrindeki kayık ve vapurlarının mevzuata aykırı olarak ihale yapılmadan çalıştırılması.

Halfeti Belediyesine ait iken 6360 sayılı Kanun ile Büyükşehir Belediyesine devredilen Fırat Nehri Üzerinde faaliyette bulunan 35 adet vapurun taşımacılık işleminin ihalesiz olarak Halfeti Belediye Başkanı ve Encümen kararıyla verildiği görülmüştür.

Ulaşım Daire Başkanlığımız İç Sular Ulaşım Şube müdürlüğümüz 01.01.2018 tarihi itibariyle kurularak Halfeti ve diğer ilçelerde bulunan tüm iç su araçlarını kayıt ve ruhsatlandırma çalışmalarına başlanmıştır.

Bu tekne ve vapurların denetim kontrolleri İç Sular Ulaşım Şube müdürlüğümüz tarafından tüm tekneler, vapurlar karaya çekilerek kara sörveyleri yapılarak bakım ve onarımları yapıldı. Su üstü denetimi olan deniz sörveyleri yapılarak oluşacak herhangi bir kazanın önüne geçilmiştir. Teknelerin yanaşması bir arada toplanması için marina yapıldı. Yolcuların tek yerden biniş yapması için turnike ve kamera sistemleri kuruldu. Marina dışında iniş ve binişler kaldırılarak yolcuların güvenliği sağlanmış oldu. Teknelerin güzergahları belirlendi ve sıra sistemi kurularak düzenli çalışmaları yapıldı. Yeni Tekne ve Yüzer Duba getirmek isteyenlerin kaçak ve izinsiz tekne ve dubaları Encümen kararıyla bağlanarak mühürlenmiştir. Hukuka aykırı olarak tesis edilen işlemlerin önüne geçilmiştir.

12.03.2018 tarih ve 91 nolu meclis kararıyla koruma amaçlı imar planı ve havza ile ilgili mevzuatlar tamamlanıncaya kadar iş sularda çalışan teknelere hat kiralama yöntemiyle çalıştırılması için meclis kararı alındı. İlgili mevzuat ve çalışmalarımız devam etmektedir.

Halfeti ilçesinde bulunan teknelerin çoğaltılmaması için sayı kısıtlaması yapılmıştır. Mevcut çalıştırılan teknelerler ilgili ihale hazırlıklarımız tamamlanmak üzeredir. Bu yıl içinde ihaleler tamamlanıp özel şahıslar tarafından teknelerin çalıştırılması mevzuata uygun hale

getirilecektir” denilmektedir.

Sonuç olarak Söz konusu bulguya ilişkin denetim ekiplerimizce yapılan ilk tespitler 2015 yılı Sayıştay Raporunda yer almaktadır. Takip eden denetim yıllarında defaatle rapora konu edilmesine karşın, teknelerin ihalesiz olarak çalıştırılmaması konusundaki idari iş ve işlemler Kamu İdaresi tarafından tam olarak yerine getirilmemiştir.

2015, 2016, 2017 ve 2018 yılı raporlarında yer alan bu konunun mevzuata açıkça aykırı olması Kamu İdaresi tarafından da ikrar edilmektedir. Bu durumda söz konusu bulguya muhatap sorumlular hakkında ilgili mevzuatta belirtilen yaptırımların uygulanması gerekmektedir.