İSFALT AŞ’de işçiler için ayrılan kıdem tazminatı tutarlarının 372/472-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesaplarına kaydedilmediği görülmüştür.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Defter tutma yükümlülüğü” başlıklı 64'üncü maddesinde, her tacirin, ticari defterlerini işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutmak ve bu amaçla defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorunda olduğu; böylece işletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesinin bu defterlerden izlenebileceği belirtilmiştir. Ancak, Kanun'un defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, saklama ve ibraz hükümlerinin VUK ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği de hüküm altına alınmıştır.

1 Sıra No.Lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nin “Muhasebe Usul ve Esasları” bölümünde yer alan “I-Muhasebenin Temel Kavramları” başlıklı maddesinde;

“...

372. KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI

Bu hesapta, belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan ve bir yıl içinde ödeneceği öngörülen kıdem tazminatları karşılıkları izlenir.

İşleyişi:

“472. Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı” ndan yukarıda yapılan tanım çerçevesinde yapılan aktarmalar bu hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir.

...

472. KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI

Belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılacak kıdem tazminatı karşılıkları bu hesap kaleminde gösterilir.

İşleyişi:

Hesaplanan kıdem tazminatı karşılık tutarları ilgili gider hesaplarına borç bu hesaba alacak kaydedilir. İzleyen dönemde ödenmesi beklenen kıdem tazminatı karşılık tutarları bu hesabın borcuna, “37. Borç ve Gider Karşılıkları” grubundaki “372. Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı” na alacak kaydedilir...” hükümleri bulunmaktadır.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre, Şirkette çalışan işçiler için ayrılan kıdem tazminatlarından ödemesi bir yılın altında olanların 372-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabında, bir yıldan daha fazla olanların ise 472-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabında takip edilmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede; Şirkette çalışan işçiler için ayrılan kıdem tazminatı tutarlarının 372/472-Kıdem Tazminatı Hesaplarında takip edilmediği görülmüştür.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, Şirket tarafından; Vergi Usul Kanunu’na göre hazırlanan bilançoda kıdem tazminatı karşılığı tutarlarının yer almamasının sebebinin vergisel açıdan gider yazılabilmesinin mümkün olmadığından bahisle Türkiye Finansal Raporlama Sistemi kapsamında üretmiş olduğu Bağımsız Denetim Raporunda kıdem tazminatı karşılıklarının hesaplandığı ve gösterildiği ifade edilmiştir. Şirketin mali durumunu gösteren Vergi Usul Kanunu kapsamında ürettiği mali tabloları (Bilanço ve Gelir Tablosu) ile Şirketin ticari yapısını gösteren Türkiye Muhasebe Standartlarına istinaden üretilen raporu (Bağımsız Denetim Raporu) arasında uyum olması gerektiği düşünülmektedir.

Kıdem tazminatı karşılıkları vergisel açıdan değerlendirildiğinde ise;

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “İndirilecek giderler” başlıklı 40’ıncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan; “İşle ilgili olmak şartiyle, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar; ziyan ve tazminatlar” düzenlemesine istinaden kıdem tazminatı karşılığının kurumlar vergisi matrahından indirilebilmesi, yılı içinde ödenmesi şartına bağlanmaktadır.

Bu doğrultuda karşılık olarak ayrılan kıdem tazminatı karşılıklarından yılı içerisinde

ödenmesi söz konusu olanlar ilgili gider hesaplarına eklenerek kurumlar vergisi matrahından indirilecektir. Ancak yılı içerisinde ayrılan karşılıklardan, ödemesi takip eden yıllarda söz konusu olacak kıdem tazminatı karşılıkları ise kanunen kabul edilmeyen gider kapsamında değerlendirilerek bilanço dipnotların gösterilmek suretiyle 950-Kanunen Kabul Edilmeyen Gider Hesabında ayrıca takip edilecek ve kurumlar vergisi matrahına ilave edilecektir.

Buna göre, kıdem tazminatı karşılığı ayrılmasının önünde vergisel açıdan hiçbir engel bulunmadığı açıkça görülmekte olup gerçeğe uygun değerle bilançoda da yer alması gerekmektedir.

Sonuç olarak; Şirket tarafından ayrılan kıdem tazminatı tutarlarının 372/472-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesaplarında takip edilmesi gerekmektedir.