İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi döner sermaye işletmesinde yürütülen faaliyetlerden elde edilen gelirler, döner sermayeden yapılan giderleri karşılamamaktadır. Bu nedenle işletmelerin malî yapılarının bozulduğu, aşağıda yer verilen tablolardan anlaşılmaktadır.

‌Tablo 3 2016-2019 yılları İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi gelir gider karşılaştırma tablosu

Yukarıda yer alan tablo incelendiğinde, sağlık hizmetlerinin maliyeti bütün gelirlerin üzerindedir.

Üniversite Hastanesinin finansal açıdan zor durumda olmasının başlıca nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.

1. Döner Sermaye üzerinde büyük personel gideri yükü vardır. Özellikle son on

   yıldan beri hastanelerin ihtiyacı olan personeller 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/B fıkrasına göre verilmekte, bunların ücret ve sosyal güvenlik giderleri döner sermayelerden karşılanmaktadır. Çeşitli kanun ve kanun hükmünde kararnamelerle 4/A kapsamında alınmalarına rağmen bu personelin ücret yükü döner sermayelerde kalmıştır. (Personel ödemeleri toplam giderin %37’sini oluşturmaktadır.)

2. Hastaneye ait tüm personel giderleri örneğin, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 4-A, 4-B maddelerine tabi olarak çalışan personelin giderleri ile denge tazminatları gibi ödemelerin döner sermaye bütçesinden yapılması, (2019 yılı Denge tazminatı tutarı: 32.937.933,00 TL)

3. 02.04.2018 tarihinde 696 sayılı KHK ile taşerondan daimi işçi kadrosuna geçen personellerin maaş ve diğer mali haklarının döner sermaye bütçesinden yapılması, (2019 yılı ödemesi: 66.591.355,00 TL.)

4. Katkı payı dağıtım yönetmelikleri nedeniyle ve bu mevzuata tabi personelin daha fazla katkı payı alma istekleri nedeniyle ikinci basamak hastanelerde yatış süresi fazla, işlem süresi fazla masraflı tüm hastalar herhangi bir elemeye tabi olmadan üniversite hastanelerine sevk edildiği ifade edilmektedir. Bu durum da mali yükü daha da arttırmaktadır.

5. Yabancı uyruklu hastalara yapılan sağlık hizmetinin karşılığının vaktinde alınamaması.

6. Sağlık sektöründe kullanılan hemen hemen bütün malzemeler dış kaynaklıdır. Döviz kurlarında yaşanabilecek artışlar şirketlerce bahane edilerek fiyat artışına gidilmektedir. Hastanelerin gelir kaynağı olan sağlık hizmetleri fiyatları yaklaşık 10 yıldır hemen hemen aynı kalırken giderlerde artışlar yaşanmaktadır.

7. Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)’ un 3.2.1.A maddesi gereğince SUT eki listelerdeki malzemelerin fiyatları belirlenmiştir. SGK tarafından bu fiyatların üzerine %12 işletme gideri eklenerek ödenmektedir. Genellikle Üniversite Hastaneleri SUT fiyatlarından yada bunun üzerinde malzeme alabilmektedirler. SUT fiyatlarında malzeme alındığında dahi

   %2,72 zarar edildiği ifade edilmektedir. Şöyle ki bir tıbbi malzemenin SUT fiyatlarının 100,00 TL. olduğu kabul edilsin. Buna göre SGK Hastaneye 112,00-TL. ödeyecektir. KDV hariç 100,00-TL’ye alınan malzeme KDV ile 108,00 TL mal olmaktadır. 112-108=4 TL olmaktadır. Bu 4 TL’nin %5’i BAP %1’i hazine kesintisi olmaktadır. Buna göre 112X6/100=6,72 BAP ve hazine kesintisi olmakta 108 TL firmaya 6,72 devlete pay olarak ödendiğinde maliyet 114,72 TL’ye ulaşmakta ancak devletten alınan miktar 112 TL olmaktadır.

8. SUT fiyat listelerinin uzun süredir güncellenmemesi, buna karşın maliyetleri

oluşturan kalemlerde artış olması, oluşan zararın en önemli sebeplerinden birini teşkil etmektedir. Aşağıdaki çizelgelerde, 2019 yılında, malzeme maliyetleri ile SUT fiyatları arasındaki fark sonucu oluşan zararlar gösterilmektedir.

‌Tablo 4 Karaciğer nakli radyoloji anjiyo malzeme maliyetleri ve SUT fiyatları karşılaştırması

‌Tablo 5 Beyin cerrahisi malzeme maliyetleri ve SUT fiyatları karşılaştırması

‌Tablo 6 Koroner anjiyo malzeme maliyetleri ve SUT fiyatları karşılaştırması

‌Tablo 7 Karaciğer nakli medikal malzeme maliyetleri ve SUT fiyatları karşılaştırması

‌Tablo 8 Muhtelif malzeme maliyetleri ve SUT fiyatları ve SUT fiyatları karşılaştırması

Üniversite Hastaneleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayınlanan Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) ne göre 3. Basamak sağlık kuruşlarıdır. Üniversite Hastaneleri sağlık hizmetlerinin yanında eğitim fonksiyonları da olan kuruluşlardır. Hekim yetiştirme fonksiyonları ve alanlarında yetişmiş personelin bulunması nedeniyle özellikli sağlık hizmetlerinin sunulduğu yerlerdir.

İnönü Üniversitesi Hastanesinin ödeme güçlüğünün yapısal problemlerden kaynaklandığı ve çözülemeyen bu problemlerin kümülatif olarak yıllar içerisinde mali yapıyı ve finansal bütünlüğünü bozduğu tespit edilmiştir. SUT fiyatlarının güncellenmemiş olması nedeniyle hastanenin sağlık hizmetleri için katlandığı birim maliyetlerin artmış olmasına rağmen, bu hizmetler karşılığı SGK’dan tahsil ettiği tutar oransal olarak azalmakta ve hatta global bütçeden yapılan kesintiler nedeniyle belirsiz hale gelmektedir.

Kurum dışı etkenlere bağlı nedenlerle İnönü Üniversitesi Hastanesi Döner Sermayesi’nin mali yapısının bozulmasıyla ilgili olarak yukarıda değinilen hususlarda belirgin bir değişiklik olmaması, ayrıca kurumun SGK’dan Global Bütçe kapsamındaki alacaklarında, kesintilerin artmasıyla beraber mali durumda finansal kırılganlığın daha da artacağı öngörülmektedir.