Kamu İdaresinin yetki ve sorumluk alanı içindeki bazı iş yerleri için çevre temizlik vergisin tahakkuk ettirilmediği ve İdare sınırları içinde faaliyet gösteren bir takım işyerlerine ait çevre temizlik vergisine esas bina gruplarının hatalı belirlenmiş olması nedeniyle de mükelleflerden eksik veya fazla tahakkuk ve tahsilat yapıldığı görülmüştür.

1. Çevre Temizlik Vergisi Mükellefiyeti Tesis Edilmeyen İşyerlerinin Bulunması

   Kamu İdaresinin yetki ve sorumluk alanı içindeki bazı iş yerleri için çevre temizlik vergisin tahakkuk ettirilmediği görülmüştür.

   2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Çevre Temizlik Vergisi” başlıklı Mükerrer 44’üncü maddesinde; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların çevre temizlik vergisine tabi olduğu ifade edilmiş olup, iş yeri olarak kullanılan binalara ilişkin çevre temizlik vergisinin her yılın ocak ayında yıllık tutarı itibarıyla tahakkuk etmiş sayılacağı düzenlenmiştir.

   Mevzuat hükmü uyarınca ilçe sınırları içerisinde faaliyet gösteren iş yerlerinden alınan çevre temizlik vergisi, büyükşehir belediyesi veya mücavir alan sınırında olup olmadığına bakılmaksızın, ilçe belediyeleri tarafından tahsil edilmektedir.

   Ankara Vergi Dairesi Başkanlığından alınan Mamak ilçe sınırları içerisinde aktif olan iş yeri verilerinden yola çıkarak yapılan inceleme sonucunda, belediye sınırları içerisinde ruhsat alma zorunluluğu olup faaliyette bulunan 18.928 adet iş yerinin bulunduğu ve bu işyerlerinden 10.882 adedinin çevre temizlik vergisi mükellefi olduğu tespit edilmiştir. Bu itibarla 8.046 adet iş yeri için çevre temizlik vergisi mükellefiyetinin tesis edilmemesi idarenin gelir kaybına uğramasına neden olmuştur.

   Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafından; bulguda bahsedilen husus hakkında gerekli işlemlerin yapılmaya başlandığı ifade edilmiştir.

   Sonuç olarak, Belediye sınırları içerisinde bulunan aktif iş yerlerinden çevre temizlik vergisi mükellefiyeti tesis edilmeyenlerin belirlenip mükellefiyetlerinin başlatılması gerekmektedir.

2. Çevre Temizlik Vergisine Esas Bina Gruplarının Bazı Durumlarda Hatalı Belirlenmesi

İdare sınırları içinde faaliyet gösteren bazı işyerlerine ait çevre temizlik vergisine esas bina gruplarının hatalı belirlendiği ve bu nedenle mükelleflerden eksik veya fazla tahakkuk ve tahsilat yapıldığı görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Çevre Temizlik Vergisi” başlıklı mükerrer 44’üncü maddesinde; işyerlerinden alınacak çevre temizlik vergisinin madde metninde yer alan tarifeye göre alınacağı ifade edilmektedir. İlgili tarife incelendiğinde binaların 5 dereceye, her derecenin de 7 gruba ayrıldığı görülmektedir. Bu maddeye dayanılarak çıkarılan 2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 1’inci maddesinde; Kanun’un mükerrer 44’üncü maddesinde yer alan çevre temizlik vergisi tarifesindeki bina gruplarının ekli listede belirtildiği şekilde tespit edileceği ifade edilmiş olup aynı Karar’ın 2’nci maddesinde de ekli listenin uygulanmasında dikkate alınması gereken hususlar düzenlenmiştir.

30.12.2022 tarih ve 32059 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 56 seri No.lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği’nin 4’üncü maddesinde de 2023 yılında uygulanacak çevre temizlik vergisi tutarları belirlenmiştir.

Bakanlar Kurulu Kararı’na göre okul, yurt, anaokulu gibi eğitim öğretim faaliyeti yapılan binalarda bina grubunun tespiti öğrenci sayısı üzerinden; konaklama tesisleri ile hastaneler gibi binalarda bina grubunun tespiti yatak kapasitesi üzerinden; her türlü yeme, içme ve eğlence yerleri ile daimi surette faaliyet gösteren lunapark, panayır, fuar, stadyum, hipodrom, spor salonu gibi yerler ile eşya depolamaya mahsus olan yerlerde bina gruplarının tespiti kullanım alanı (m2) üzerinden; sinema, tiyatro, opera gibi biletle girilen eğlence yerlerinde bina grubunun tespiti koltuk sayısı üzerinden yapılmalıdır. Bu sayılan binaların dışındakilere ilişkin grup tespitinin ise personel sayısı üzerinden yapılması gerekmektedir.

Yapılan incelemede; bina gruplarının belirlenmesinde özellikle her türlü yeme, içme ve eğlence yerleri için kimi zaman bu kriterlerin dikkate alınmadığı, bu nedenle bina gruplarının derecelere intibakının yanlış yapıldığı bu suretle vergide eksik veya fazla tahakkuk ve tahsilata sebebiyet verildiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafından; bulguda bahsedilen husus hakkında gerekli işlemlerin yapılmaya başlandığı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, mükelleflerin çevre temizlik vergisine esas bina grup ve derecelerinin hatalı olarak belirlenmesi, verginin mükelleflerden eksik veya fazla tahsiline yol açmaktadır. Bu nedenle söz konusu vergiye ilişkin iş ve işlemlerin mevzuata uygun olarak yürütülmesi gerekmektedir.