Karar Künyesi
İşletmenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi sonucunda; Ölçme ve Değerlendirme Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yapılan Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavına (YÖS) ait gelir ve giderlerin, Döner Sermaye İşletmesi vasıtasıyla gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Yükseköğretime giriş ve yerleştirme” başlıklı 45’inci maddesinin (f) bendinde;
“Yabancı uyruklu öğrenciler ile ortaöğretimin tamamını yurt dışında tamamlayan öğrencilerin yükseköğretim kurumlarına kabul usul ve esasları Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenir. Uluslararası andlaşmalar gereği Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarında burslu olarak öğrenim görecek yabancı uyruklu öğrencilerin yerleştirme işlemleri Yükseköğretim Kurulu tarafından yapılır.”
Aynı Kanun’un “Gelir kaynakları” başlıklı 55’inci maddesinde;
“Yükseköğretim kurumları ve bunlara bağlı birimlerin gelir kaynakları;
Her yıl bütçeye konulacak ödenekler,
Kurumlarca yapılacak yardımlar,
Alınacak harç ve ücretler,
Yayın ve satış gelirleri,
Taşınır ve taşınmaz malların gelirleri,
Döner sermaye işletmelerinden elde edilecek karlar,
Bağışlar, vasiyetler ve diğer gelirlerdir.”
Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde;
“(1) Bu Yönetmelikte geçen; (…)
Döner Sermaye: Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve genel idare esaslarına göre yürütülmesi mümkün olmayan mal ve hizmet üretimine ilişkin faaliyetlerin sürdürülebilmesi için, kamu idaresine bağlı olarak kurulmuş işletmelere tahsis edilen sermayeyi,
(…)
ifade eder.”
Hükümlerine yer verilmektedir.
Döner sermayeli işletmeler, yukarıda yer alan tanımda da ifade edildiği üzere, Genel Yönetim kapsamındaki kamu idarelerine kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve genel idare esaslarına göre yürütülmesi mümkün olmayan mal ve hizmet üretimine ilişkin faaliyetlerin sürdürülebilmesi için kurulmuştur.
YÖS’e bu açıdan bakıldığında, böyle bir durum söz konusu değildir. Zira YÖS, 2547 sayılı Kanun’un 45’inci maddesinin (f) bendiyle Yükseköğretim Kuruluna verilen yabancı uyruklu öğrenciler ile ortaöğretimin tamamını yurt dışında tamamlayan öğrencilerin yükseköğretim kurumlarına kabul usul ve esaslarını belirleme yetkisi dâhilinde üniversitelere devredilen, söz konusu öğrencilerin seçilmesine ilişkin bir sınavdır. Dolayısıyla Sınavın, Üniversitelerin asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkma gibi bir durumu söz konusu değildir. Sınav, doğrudan Kanun’la verilen bir görev ve yetki ile cereyan etmiştir. Bu nedenle YÖS, İşletme bütçesinde mali işlemlerinin yürütülebilmesi için gerekli olan ilk şartı taşımamaktadır.
Bir an için asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıktığı varsayılsa bile Sınav, ikinci şartı da taşımamaktadır. Şöyle ki; Üniversite özel bütçesi, katkı paylarından
bilimsel araştırma projelerine, öğrenci sosyal ve kültürel faaliyetlerinden barınma ihtiyaçlarına, uluslararası faaliyetlerden eğitim ve öğretim hizmetlerine, uzaktan eğitim yöntemiyle lisansüstü eğitimden ikinci öğretime kadar birçok komplike mali işlemlerle karşılaşmakta ve bunları çözüme kavuşturmaktadır. Bu nedenle, yılda bir ya da iki defa yapılan ve mali süreci önceden tayin edilebilen bir sınavın mali işlemlerinin, özel bütçeden gerçekleştirilememesi, diğer bir ifadeyle genel idare esaslarına göre yürütülememesi, gerçekle bağdaşmamaktadır.
Bu durumda YÖS’ün, Döner Sermaye İşletmesi bütçesinden yapılabilmesi; ancak, açık bir mevzuat hükmüyle mümkün olabilmektedir. Böyle bir yetki ya da yükümlülük veren hüküm de, mevzuatımızda bulunmamaktadır. Bilâkis, 2547 sayılı Kanun’un 45 ve 55’inci maddeleriyle söz konusu hizmet, yükseköğretim kurumlarının asli vazifesi ve gelir kaynağı haline getirilmektedir.
Diğer taraftan YÖS mali işlemlerinde özel bütçenin kullanılması, birtakım zorlukları beraberinde getirebilecektir. Ancak, YÖS gelirlerinin, İşletme geliri haline dönüşmesi suretiyle kullanılmaması gereken kalemlerde kullanılma yolunun açılmasının ve bu şekilde özel bütçe gelirlerinin azaltılmasının önüne de geçilmiş olacaktır.
Üniversite Yönetim Kurulunca alınan 04.03.2021 tarihli ve 5-5 sayılı kararla, 2021 yılı Sınavına ait mali işlemler, Üniversite özel bütçesi üzerinden gerçekleştirilecek olsa da; 2020 yılındaki hatalı uygulama, mevcudiyetini korumaktadır.
Ayrıca, 2019 ve 2020 yılında Sınavdan elde edilen net gelirin, özel bütçeye aktarılması da sorunu çözmemektedir. Zira mevzu bahis olay, Sınavla elde edilen gelirlerin aktarılması değil; sınava ait tüm mali işlemlerin, Üniversite özel bütçesi üzerinden yapılmamasıdır.
Bu itibarla; YÖS’ün, İşletme vasıtasıyla yapılmasının ve gelir ve giderlerinin İşletme bütçesi ve hesabı üzerinden yürütülmesinin, mevzuat aykırı olduğu düşünülmektedir.