Belediye’ye ait büfe, kafe, kafeterya, düğün salonu, kahvehane, halı saha gibi taşınmazların kiralanmasında Katma Değer Vergisinin tahsil edilmediği görülmüştür.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “Verginin Konusunu Teşkil Eden İşlemler” başlıklı 1’inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinin (f) alt bendinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun 70’inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV’ye tabi olduğu belirtilmektedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Gayrimenkul Sermaye İradının Tarifi” başlıklı 70’inci maddesinde;

“Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır:…

5. Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (İhtira beratının mucitleri veya kanuni mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.), alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar (Bu hakların kullanılması için gerekli malzeme ve teçhizat bedelleri de gayrimenkul sermaye iradı sayılır.) ”

hükmüne yer verilmiştir.

İktisadi işletmelere dâhil olmayan gayrimenkullerin (arazi, bina ve bunlarla birlikte kiralanan mütemmim cüzü ve teferruatı, voli mahalleri ve dalyanlar ile gayrimenkul olarak tapu sicilinde tescil edilen hakların) kiralanması işlemleri KDV’ye tabi değildir. Sadece iktisadi işletmeye dâhil gayrimenkullerin kiralanması işlemi KDV’ye tabidir. Yukarıda sayılan gayrimenkuller dışında kalan ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 70 inci maddesinde sayılan diğer mal ve hakların (arama, işletme, imtiyaz hakları ve ruhsatları ve diğer hakların) kiralanması işlemleri iktisadi işletmeye dâhil olup olmadığına bakılmaksızın KDV’ye tabi bulunmaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, Belediye tarafından kiraya verilen gayrimenkuller nedeniyle bir iktisadi işletme oluşmadığı durumlarda, bu gayrimenkul kiralama işlemleri KDV’den istisnadır. Gayrimenkul kiralaması dışında kalan ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 70’inci maddesinde sayılan “arama, işletme, imtiyaz hakkı” gibi kamuya ait diğer mal ve hakların kiralanması işlemleri ise bir iktisadi işletme oluşup oluşmadığına bakılmaksızın KDV’ye tabi bulunmaktadır.

İşletme hakkı herhangi bir tesisin, mülkiyet hakkı devreden tarafta saklı kalmak üzere, belirli süre ve bir bedel karşılığında sözleşmede belirtilen esas ve usuller dahilinde kârı ve zararı işletme hakkını devralan tarafa ait olmak koşulu ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından işletilmesidir. Başka bir deyişle gayrimenkulün kendi başına iktisadi işletme mahiyetinde olması gerekmektedir. Örneğin spor salonu, halı saha, sosyal tesis, kültür merkezi, sinema,

tiyatro, imalat tesisi vb. belirli bir teçhizat ve donanıma sahip taşınmazların kiralanması işlemi işletme hakkının kiralanması niteliğindedir.

Ayrıca, işletme hakkının devrinde tek ölçüt teçhizat veya donanımın mevcut olması değildir. Kiralama işlemiyle gayrimenkule bağlı bir hak kiraya veriliyorsa, söz konusu kiralama işlemi işletme hakkının devri niteliğinde sayılmalıdır. Örneğin; büfe, çay ocağı, otopark gibi taşınmazların kiralanması işlemleri, işletme hakkının kiralanması niteliğindedir. Bu gibi yerlerin kiralanmasında kullanılacak yerin herhangi bir teçhizat veya donanıma sahip olmaması bu durumu değiştirmez. Zira kiraya verilmiş olan unsur aslında bir taşınmaz değil, taşınmaza bağlı bir haktır. Dolayısıyla iktisadi bir faaliyetin icrasına tahsis edilen ve işletilmeye hazır hale getirilen gayrimenkuller üzerinde sahip olunan işletme hakkının kiralanması, ticari nitelikte bir kiralama olduğundan, bu tür kiralamalar KDV’ye tabidir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından yapılan gayrimenkul kiralama işlemlerinden Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17 nci maddesinin 4/d bendine iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemlerinin katma değer vergisinden istisna edildiği, bu gibi yerlerin belediyenin kurduğu ya da ortağı olduğu iktisadi işletmenin bilançosunda yer almadığı ve kiralama işlemlerinden KDV alınabilmesi için bu yerlerin bir iktisadi işletmeye ait olması gerektiği, dolayısı ile iktisadi işletmeye ait olmayan büfe, kantin ve çay ocakları ile benzeri yerlerin kiralama işlemlerinden KDV alınmaması gerektiği belirtilmiştir.

Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17 nci maddesinin 4/d bendine istinaden katma değer vergisi tahsilatı yapılmadığı belirtilmişe de, gayrimenkullerin iktisadi bir faaliyetin icrasına tahsis edilerek ve/veya işletilmeye hazır hale getirilerek (büfe, çay ocağı, halı saha vb.) kiracıların işletmesine bırakılması durumunda, gayrimenkule bağlı bir işletme hakkının kiralanması söz konusu olduğundan, yapılan kiralama işleminin kuru mülkiyetin kiralanması şeklinde değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Belediye’ye ait bulunan büfe, kafe, kafeterya, düğün salonu, kahvehane, halı saha ve benzeri amaçlarla kullanılmak üzere bazı gayrimenkullerin kiraya verildiği, yapılan kiralamalar ile bizzat Belediye tarafından işletilebilecek olan bu yerlerin, belirli bir bedel ve süre dahilinde kiracıların kullanımına bırakıldığı görüldüğünden, söz konusu kiralama işlemlerinin kuru mülkiyet kiralaması değil, işletme hakkı kiralaması mahiyetinde olduğu değerlendirilmektedir. Bu nedenle, işletme hakkı kiralanması nedeniyle tahsil edilen kira bedellerinin KDV’ye tabi tutulması gerekmektedir.

Bu itibarla, Belediyeye ait olup kiraya verilen büfe, kafe, kafeterya, düğün salonu, kahvehane, halı saha gibi taşınmazların kiralamasında Katma Değer Vergisi tahsil edilmesi gerektiği düşünülmektedir.