İdare tarafından emlak vergisinin %10’u nispetinde ek tahakkuk yapılarak mükelleflerden tahsil edilen taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ait katkı payı İl Özel İdaresine gönderilmediği ve 362-Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabı yerine 363-Kamu İdare Payları Hesabında izlenildiği görülmüştür.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 12’nci maddesinin altıncı fıkrasında; belediyelerin ve il özel idarelerinin görev alanlarında kalan kültür varlıklarının korunması ve değerlendirilmesi amacıyla kullanılmak üzere 29.7.1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 8’inci ve 18’inci maddeleri uyarınca mükellef hakkında tahakkuk eden emlak vergisinin %10'u nispetinde taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payının tahakkuk ettirileceği ve ilgili belediyesince emlak vergisi ile birlikte tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.

Diğer yandan 2863 sayılı Kanun’a dayanılarak çıkarılan Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Ait Katkı Payına Dair Yönetmelik’in 5’inci maddesinde katkı payının tarh, tahakkuk ve tahsiline ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Aynı Yönetmelik’in 6’ncı maddesinde belediyelerce katkı payı olarak tahsil olunan tutarların, tahsil edildiği ayı takip eden ayın onuncu günü akşamına kadar il özel idarelerine veya yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıklarına bir bildirim ile beyan edilerek aynı süre içinde katkı payı hesabına yatırılacağı;

tahsil edilen katkı payının süresi içinde katkı payı hesabına aktarılmasından belediye başkanı ve hesap işleri müdürünün birlikte sorumlu olduğu; tahsil edilen katkı payının süresi içinde katkı payı hesabına aktarılmaması veya katkı payının başka amaçla kullanılması halinde sorumlular hakkında yasal işlem yapılacağı belirtilmiştir. Diğer yandan, 2863 sayılı Kanun’da; ilgili belediyece tahsil edilen katkı paylarının zamanında ilgili kuruma gönderilmemesi halinde bu katkı paylarına 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre gecikme zammı tatbik edileceği ifade edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin;

1. Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabının niteliğine ilişkin 274’üncü maddesinde bu hesabın, bütçe ile ilişkilendirilmeksizin mevzuatları gereği, diğer kamu idareleri adına yapılan tahsilatın izlenmesi için kullanılacağı,

2. Kamu İdareleri Payları Hesabının niteliğine ilişkin 276’ncı maddesinde ise bu hesabın, bütçe geliri olarak nakden veya mahsuben tahsil edilip, özel kanunları gereğince diğer kurumlara aktarılmak üzere hesaplanan tutarların izlenmesi için kullanılacağı,

İfade edilmiştir.

Yapılan incelemede, İdare tarafından 2022 yılı itibariye tahsil edilen 1.176.560,36 TL ile daha önceki yıllarda tahsil edilen 3.712.437,37 TL olmak üzere toplam 4.888.249,7 TL tutarında taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ait katkı payının İl Özel İdaresine gönderilmediği ve hatalı olarak 363-Kamu İdareleri Payları Hesabına kaydedildiği, ayrıca söz konusu payların bütçe geliri olarak da muhasebeleştirildiği tespit edilmiştir.

Mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payı her ne kadar içerisinde pay ifadesi geçse de aslında mahiyet itibariyle İl Özel İdaresi veya Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı adına yapılan bir tahsilattır.

Bir diğer deyişle İdarenin kendi geliri içerisinden belirli bir oranda ayrılmış pay mahiyetinde değil emlak vergisi ile birlikte tahsil edilen ancak Belediyenin geliri olmayan bir tahsilat türüdür.

Bu açıklamalar çerçevesinde söz konusu payın emlak vergisi ile birlikte tahsil edildiğinde 362-Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabında izlenilmesi, bütçe ile ilişkilendirilmemesi ve İdarenin 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre gecikme zammına maruz kalmaması, sorumlular hakkında yasal işlemler uygulanmaması adına

katkı paylarının ilgili idareye mevzuatında belirtilen sürede gönderilmesi gerekmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine İdare tarafından; 2023 yılı içerisinde tahsil edilen taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ait katkı payı 362-Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabında takip edilmeye başlanıldığı ve yıl içerisinde İl Özel İdaresine ödemelerin gerçekleştirileceği ifade edilmiştir.

Ancak İdare tarafından hatalı uygulamaya son verilmekle birlikte geçmiş döneme ilişkin herhangi bir düzeltici işlem tesis edilmemiştir.

Yukarıda yer verilen hatalı uygulamalar sonucunda İdarenin 2022 yılı bilançosunda

1. Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabı 4.888.249,7 TL eksik,

2. Kamu İdareleri Payları Hesabı ise 4.888.249,7 TL fazla tutarla yer almıştır. Ayrıca 800- Bütçe Gelirleri Hesabında da 1.176.560,36 TL fazlalık oluşmuştur.

Sonuç olarak; İdare bütçesine ek mali külfet getirilmemesi ve sorumluların yasal işlem ile karşı karşıya kalmamaları riskine karşı söz konusu payın mevzuatta belirtilen sürelere uygun olarak İl Özel İdaresine gönderilmesi gerekmektedir.