Karar Künyesi
Büyükşehir Belediyesi Meclisinin almış olduğu 19.11.2015 tarih ve 1931 sayılı kararı
ile İstanbulkart ve diğer ödeme araçlarının 6493 sayılı Kanun uyarınca ödeme aracına dönüştürülerek İstanbul Büyükşehir Belediyesi, bağlı kuruluşları ve iştirakleri tarafından yönetilen, denetlenen, işletilen ve işlettirilen toplu ulaşım hizmetlerinde geçerli kılınması ile diğer ödeme araçlarının ihracı suretiyle işletilmesinin 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 26’ncı maddesine istinaden Belbim Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri AŞ’ye 15 yıl süre ve her yıl yeniden değerleme oranında arttırılmak üzere yıllık 1.500.000-TL+KDV bedel ile devredilmiştir.
Bu kapsamda, o tarihe kadar İETT (İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri Genel Müdürlüğü) tarafından işletilen İstanbulkart sisteminin, elektronik para kuruluşu olarak faaliyet izni bulunan Şirkete devredilmesi için İstanbulkartlarda ve bayi keselerde yüklü bulunan bakiye bedellerin elektronik paraya dönüştürülmesi ve koruma hesaplarına aktarılmasını için kesin hesaplama yapılıncaya kadar ilk etapta 100.000.000-TL Büyükşehir Belediyesinden talep edilmiş, bu bedel 29.02.2016 tarihinde Şirketin hesaplarına yatırılmıştır.
Kesin hesaplama yapıldıktan sonra bakiye bedelin 153.021.892,21-TL olduğu anlaşılmış ve aradaki fark olan 53.021.892,21-TL de Büyükşehir Belediyesinden talep edilmiştir. Bu bedel 31.12.2018 tarihi itibariyle henüz tahsil edilmemiştir.
Bilindiği üzere, 6493 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre, elektronik para kuruluşunun; bu Kanun kapsamında yürütecekleri faaliyetlerin sürekliliğine ve elektronik para kullanıcılarına ilişkin fon ve bilgilerin güvenliğine ve gizliliğine dair gerekli tedbirleri alması şarttır.
Adı geçen Kanun’un 20’nci maddesinde ise;
“(1) Elektronik para ihraç eden kuruluş, aldığı fon kadar elektronik para ihraç eder.
Elektronik para ihraç eden kuruluş, elektronik para kullanıcısı tarafından yatırılan fonları gecikmeksizin elektronik paraya çevirerek kullanıma hazır hâle getirir.
Elektronik para kuruluşu, elektronik para ihracı karşılığında topladığı fonları 5411 sayılı Kanunda tanımlanan bankalar nezdinde açılacak ayrı bir hesaba aktarmak suretiyle kullanım süresi boyunca bu hesapta bulundurmak zorundadır. Bu fıkra kapsamında, fonların yatırıldığı bankalar, elektronik para kuruluşunca yatırılan tutarı kullanım süresi boyunca Banka nezdindeki hesaplarında bloke ederler. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurulca belirlenir.
Elektronik para kuruluşu kredi verme faaliyetinde bulunamaz.
Elektronik para ihraç eden kuruluş, elektronik parayı elinde bulundurma süresine bağlı olarak elektronik para hamiline faiz veremez ve herhangi bir menfaat sağlayamaz.
Kurul, elektronik para kuruluşu tarafından yapılamayacak diğer faaliyetleri belirlemeye yetkilidir. (7) Elektronik para kuruluşlarının elektronik para ihracı karşılığında aldığı fonlar, 5411 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesine göre mevduat veya katılım fonu olarak kabul edilmez.” hükmü yer almaktadır.
Buna göre, elektronik para ihraç eden kuruluşun, aldığı fon kadar elektronik parayı ihraç etmesi ve elektronik para kullanıcısı tarafından yatırılan fonları gecikmeksizin elektronik paraya çevirerek kullanıma hazır hâle getirmesi gerekmektedir.
Adı geçen Yönetmelik’in 6’ncı maddesine göre de elektronik para ihraç eden kuruluş, aldığı fon tutarı kadar elektronik parayı gecikmeksizin ihraç etmesi gerekmektedir. Maddeye göre, elektronik para, elektronik para temin etmek üzere ödeme yapıldığı anda ihraç edilmiş sayılır.
Yönetmelik’in 7’nci maddesine göre ise elektronik para ihraç eden kuruluş, elektronik para kullanıcısının talebi üzerine elektronik paranın karşılığı kadar fonun geri ödenmesine ilişkin işlemleri gecikmeksizin yapmakla yükümlüdür. Geri ödeme elektronik paranın fona çevrilmesi suretiyle gerçekleştirilir.
Yönetmelik’in 7’nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre ise elektronik para ihraç eden kuruluş ile elektronik para kullanıcısı arasındaki sözleşmede fona çevirme koşulları ödenecek ücretler de dâhil olmak üzere açıkça kararlaştırılacağı ve sözleşmede elektronik para için bir yıldan az olmamak üzere bir son kullanma tarihi kararlaştırılabileceği düzenlenmiştir. Sözleşme imzalanmadan önce elektronik para kullanıcısının da elektronik para ihraç eden kuruluş tarafından sözleşme koşulları hakkında bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Yapılan incelemede, İETT tarafından işletilen İstanbulkart sisteminin, elektronik para kuruluşu olarak faaliyet izni bulunan Şirkete devredilmesi için İstanbulkartlarda ve bayi keselerde yüklü bulunan bakiye bedellerin elektronik paraya dönüştürülmesi ve koruma hesaplarına aktarılmasını için kesin hesaplama yapılıncaya kadar ilk etapta 100.000.000-TL’nin Büyükşehir Belediyesinden talep edildiği, bu bedelin 29.02.2016 tarihinde Şirketin hesaplarına yatırıldığı, daha sonra kesin hesaplama yapıldıktan sonra 29.02.2018 tarihi itibariyle bakiye
bedelin 153.021.892,21-TL olduğunun tespit edildiği ve aradaki fark olan 53.021.892,21- TL’nin de Büyükşehir Belediyesinden talep edildiği ancak, bu bedelin 31.12.2018 tarihi itibariyle henüz tahsil edilmediği anlaşılmıştır.
Sonuç itibariyle, İstanbulkart sistemi Şirkete devredilmeden önce İstanbulkartlarda ve bayi keselerde yüklü bulunan bakiye bedellerin tamamının 6493 sayılı Kanun’un 20’nci maddesi ve Yönetmelik’in 6’ncı maddesine göre elektronik paraya dönüştürülmesi ve koruma hesaplarına aktarılmasını gerekmektedir.
Kamu idaresi cevabında; “İstanbul Büyükşehir Belediyesinden bulguda belirtilen bedel talep edilmiş olup, en kısa sürede tahsilat yapılarak bakiye bedellerinin tamamı 6493 sayılı Kanun'un 20'inci maddesi uyarınca koruma hesaplarına aktarılacaktır.” denilmektedir.
Sonuç olarak söz konusu bedelin talep edildiği ve tahsilat yapıldığında koruma hesaplarına aktarılacağı belirtilmiş olup bulgu konusu tespitin gereğinin yapılıp yapılmadığı izleyen denetimlerde takip edilecektir.