Belediye tarafından ilçedeki tüm muhtarlıklara ihtiyaçlarını karşılamak için aylık nakdi yardımda bulunulmuştur.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Mahalle ve Yönetimi” başlıklı 9’uncu maddesinin son fıkrasında; belediyenin, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlayacağı ifade edilmiştir.

4541 sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun’un 20’nci maddesinde; “Mahalle muhtarları ve ihtiyar heyetleri tarafından görülecek hizmetlere karşılık olarak iş sahiplerinden harç alınır ve alınan harç miktarı, evrak ve vesikalar üzerinde gösterilir.” hükmüne yer verilmiş, aynı Kanun’un 21’inci maddesinde ise muhtarlık işlerinin tedviri için lüzumlu kira, ısıtma, aydınlatma, hademe ücreti gibi masrafların bu harçlardan ödeneceği belirtilmiştir.

Diğer yandan, 2108 sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasası’nın 1’inci maddesine göre; köy muhtarları ile şehir ve kasaba mahalle muhtarlarına, 14.750 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden görüleceği üzere; muhtarlara aylık ödenek tahsis edilmiş ve muhtarların düzenlemiş oldukları belgelerden harç geliri elde etmelerine de imkân sağlanmıştır. Muhtarlık işlerinin yürütülmesi için gerekli giderlerin bu harç gelirlerinden karşılanması gerekmektedir. Diğer yandan, belediye, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarını göz önüne alarak bütçe imkânları doğrultusunda ayni yardımda bulunabilmektedir. Mevzuatta geçen “destek” ifadesi de ayni nitelikteki yardımları kapsamaktadır. Bu bağlamda, Kanun'un lafzında geçen “destek” ibaresinden, muhtarların tahsil ettiği harçlardan elde ettikleri gelirlerin giderlerini karşılamaya yetmemesi halinde telefon, aydınlatma, ısınma, kira gibi ayni nitelikteki

genel giderlerin anlaşılması yasal düzenlemeye uygun olandır. Dolayısıyla, belirtilen giderler için yapılacak yardımın ayni nitelikte olabilmesi için, mezkûr giderlere ait faturaların Belediye tarafından ödenmiş olması gerekmektedir. Diğer bir ifade ile, muhtarlıkların telefon, aydınlatma, ısınma, kira gibi ayni nitelikteki giderlerinin karşılanması için muhtarlıklara nakdi yardım yapılması yasal düzenlemeye aykırıdır.

2020 yılı hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde, ilçe sınırlarında bulunan tüm muhtarlıklara temmuz ayından itibaren (temmuz-ağustos-eylül 16 adet, ekimden itibaren 17 adet) önce 06.07.2020 tarihli ve 33 sayılı Meclis Kararı ile sonrasında da 10.09.2020 tarihli ve

46 sayılı Meclis Kararı ile; elektrik, su, doğalgaz, telefon faturaları, kira, kırtasiye vb. giderlerinin faturalarının ibrazına binaen 1.750,00 TL’yi geçmemek kaydı ile ayda bir olmak üzere düzenli olarak nakdi yardım yapıldığı tespit edilmiştir. Ödemeler genel itibariyle tavan tutar olan 1.750,00 TL üzerinden yapılmıştır. Bu uygulamada yasal düzenlemeye uyarlık bulunmamaktadır. Her ne kadar söz konusu ödemeler fatura ibrazına binaen yapılsa da; faturaların doğrudan belediyece ilgili firmaya ödenmemesi nedeniyle, söz konusu yardımlar ayni yardımdan ziyade nakdi yardım niteliğinde bulunmaktadır.

Denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 9’uncu maddesine istinaden alınan 07.02.2019 tarihli ve 2019/12 sayılı Meclis Kararıyla muhtarlıklara yapılan ödemenin bir ücret şeklinde değil, günümüz koşullarında muhtarlık ihtiyaçlarında kullanılmak üzere (kırtasiye giderleri, elektrik, su, isınma, internet, telefon ve benzeri ihtiyaçlarını) karşılamaları amacı ile ödendiği; Sayıştay’ın muhtelif kararlarında söz konusu ödemelerin mevzuata uygun bulunduğu, gerek 5393 sayılı Kanun gerekse Sayıştay kararları birlikte değerlendirildiğinde, ilçedeki muhtarlıklara (elektrik,su,doğalgaz, telefon, internet, kırtasiye malzemesi vb.) giderleri için yapılan ödemelerin mevzuata uygun olduğu kanaatinde oldukları belirtilmiştir. Ancak, söz konusu yargı kararları ilgili oldukları olaya özgüdür.

Öte yandan bulguda belirtilen amaçlarla muhtarlıklara yardım yapılmasının mevzuata uygun olmadığı ileri sürülmemiş, söz konusu yardımın nakdi olarak değil ayni olarak yapılması gerektiği belirtilmiştir.

5393 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinin son fıkrasında; mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için gerekli ayni yardım ve desteği sağlayacağı ifade edildiğinden, her muhtarlığa standart bir rakamın nakdi olarak ödenmesi yerine, muhtarlıkların durumuna uygun olarak ayni olarak destek sağlanmasının mevzuata daha uygun olacağı değerlendirilmiştir.

Sonuç olarak, mahalle muhtarlıklarına yardım ve destek sağlanması amacıyla nakdi olarak ödemede bulunulmasının mevzuata uygun olmadığı; destek amacıyla muhtarlıkların su, elektrik, doğalgaz, telefon faturaları ile kira bedelleri gibi ihtiyaçlarına ilişkin giderlerin, Belediyece doğrudan ilgili yerlere ödenmesinin mevzuatına uyarlı olacağı düşünülmektedir.