Karar Künyesi
Aralarında Kabul Edilebilir Doğal Bir Bağlantı Bulunmayan Mal Ve Hizmet Alımlarının Bir Arada İhale Edilmesi
Kurumun Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Başkanlığı tarafından yapılan “Temsil, Ağırlama Ve Tanıtım Organizasyonları İle Kent Anı Objelerinin Tedariki Hizmet İşi” ve “Bursa Büyükşehir Belediyesi Hizmetlerinin Tanıtılması, Halkı Bilgilendirme Çalışmalarının Sağlıklı Yapılabilmesi, Basın Ve Tanıtım Toplantılarının Gerçekleştirilebilmesi Amacıyla Gerçekleşecek Çalışmaların Yerine Getirilmesi Hizmeti İşi” ihalelerinde Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine aykırı olarak aralarında doğal bir bağlantı olmadığı halde mal ve hizmet alımı bir arada ihale edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun Temel İlkeler başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve
kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri birarada ihale edilemez. …” hükmü yer almaktadır.
Kanunun temel ilkelerinden biri mahiyetleri itibarıyla birbirinden farklı nitelik arz ettiği için mal alımı, hizmet alımı ve yapım işinin bir arada ihale edilmemesidir. İdare tarafından yapılacak bir ihalenin hangi ihale türüne dâhil olduğunun ve buna bağlı olarak uygulanacak ihale mevzuatının tespitinin yapılması gerekmektedir. Nitekim mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinde ihalenin konusu ve buna bağlı olarak mevzuatta yer alan hükümlerin uygulanması farklılık göstermektedir.
Mal alımı, hizmet alımı veya yapım işlerinin bir arada ihale edilmesi, bu işlerden yalnız biri hakkında teknik imkâna sahip isteklilerin ihaleye katılımını engellemektedir. Bu nedenle, aralarında kabul edilebilir bir bağlantı olmadıkça mal alımı, hizmet alımı ve yapım işi ihaleleri bir arada yapılması rekabet ilkesine de aykırılık teşkil etmektedir.
4734 sayılı Kanunun Tanımlar başlıklı 4’üncü maddesinde; Tedarikçi, mal alım ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları ortak girişimleri ve Hizmet sunucusu, hizmet alım ihalelerine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları ortak girişimleri ifade eder şeklinde tanımlanmıştır. Aralarında doğal bağlantı bulunmayan mal ve hizmet alımının piyasada mal tedarikçisi tarafından karşılanan bir ihtiyacın hizmet alımı içerisine dâhil edilerek, hizmet sunucusundan alınması rasyonel bir işlem değildir. Çünkü hizmet sunucusu söz konusu malı satın alıp üzerine ayrıca yüklenici karı ekleyerek teklif bedelini oluşturacağı için kaynakların verimli kullanılması ilkesine de aykırı olacaktır. İdare ise hem mal satıcısına hem hizmet sunucusuna ayrı ayrı kar ödemiş olacaktır.
Temsil, Ağırlama Ve Tanıtım Organizasyonları İle Kent Anı Objelerinin Tedariki Hizmet İşi ihalesinde yemek, konaklama, rehberlik, tercümanlık ve araç kiralama hizmetleri ile bir bağlantısı olmadığı halde çiçek, kestane şekeri, bıçak, çini, kahve takımı, çeşitli hediyelik eşyalar, havlu, kravat ve bayrak gibi mal alımları ile Bursa Büyükşehir Belediyesi Hizmetlerinin Tanıtılması, Halkı Bilgilendirme Çalışmalarının Sağlıklı Yapılabilmesi, Basın Ve Tanıtım Toplantılarının Gerçekleştirilebilmesi Amacıyla Gerçekleşecek Çalışmaların Yerine Getirilmesi Hizmeti İşi ihalesinde yemek, konaklama, sahne kurulması ve canlı yayın prodüksiyon hizmetleri ile bir bağlantısı olmadığı halde kestane şekeri, şapka, plaket, ödül kupası, madalya, şemsiye, yağmurluk vb. mal alımları Kanun’un temel ilkelerine aykırı olarak
bir arada ihale edilmiştir.
Söz konusu hizmetlere ilişkin teknik altyapısı ve tecrübesi olan bir şirket teklif verebilecek iken bu hizmetlerle ilgisi bulunmayan mal alımlarını mal satıcısından tedarik edecektir. Bunun sonucunda Kamu İhale Kanunu'nun rekabet ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerine aykırı hareket edilmiş olmaktadır.
Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı bulunmayan mal ve hizmet alımlarının bir arada ihale edilmemesi gerekmektedir.
İhale Doküman ve İlanında İşlerin Yapılacağı Yerlerin Tam Olarak Belirtilmemesi
Söz konusu ihalelerde hizmetlerin yapılacağı yerler ihale ilanında veya dokümanlarda tam olarak belirlenmemiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun İhale ilânlarında bulunması zorunlu hususlar başlıklı 24’üncü maddesinde “İhale dokümanında belirtilmeyen hususlara ilânlarda yer verilemez. İhale ilânlarında aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur: … c) Mal alımı ihalelerinde teslim yeri, hizmet alımı ve yapım ihalelerinde ise işin yapılacağı yer ”
ihale ve ön yeterlik dokümanının içeriği ve idari şartnamede yer alması zorunlu hususlar başlıklı 27’nci maddesinde ise “İhale dokümanında; isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler ile yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer belge ve bilgiler bulunur. Ön yeterlik dokümanında ise adaylarda aranılan şartlara, ön yeterlik kriterlerine ve gerekli diğer belge ve bilgilere yer verilir. İdari şartnamede ihale konusuna göre asgari aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur: …
r) İhale konusu işin başlama ve bitirme tarihi, yapılma yeri, teslim şartları ve gecikme halinde alınacak cezalar. …” hükümleri yer almaktadır.
Kanun’un ihale ilanında ve idari şartnamede işin yerinin belirtilmesinin şart koşulmasında, söz konusu işler için istekliler tarafından maliyetlerin tam ve sağlıklı bir şekilde tespit edilerek verilecek tekliflerde belirsiz bir hususun kalmaması amaçlanmıştır. Rekabet ve kaynakların verimli kullanılması temel ilkelerinin sağlanması için hizmetin yapılacağı yerin tam olarak belirlenmesi gerekmektedir.
Söz konusu hizmet alımlarının ihale ilanlarında hizmetlerin yapılacağı ve malların
teslim edileceği yerler genel olarak Bursa olarak tanımlanmakla yetinilmiştir. İhale dokümanında ise her bir hizmet tanımlanırken “İdarenin belirttiği tarihte ve belirtilen yere …” ifadesine yer verilerek istekliler tarafından sağlıklı bir maliyet çalışması yapılarak teklif verilmesinin önüne geçilmiştir. Örneğin Bursa ilinin merkezinde yapılacak bir yemek organizasyonu ile Bursa’nın dağlık bölgelerinde yapılacak bir organizasyonun maliyetleri farklılık gösterecektir. Böyle bir belirsizlik halinde ihalede sağlıklı teklifler alınamayacaktır.
Söz konusu hizmet alımlarına ilişkin ihale işlemlerinin sağlıklı bir şekilde ve mevzuata uygun olarak yürütülmesi için ihale ilanında ve dokümanında yapılacak hizmetin yerinin tam olarak belirlenmesi gerekmektedir.
İhale Dokümanlarında Günlük Araç Kiralamalarına İlişkin Birim Fiyatların Sağlıklı Tarif Edilmemesi
Kurumun Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Başkanlığı tarafından yapılan “Temsil, Ağırlama Ve Tanıtım Organizasyonları İle Kent Anı Objelerinin Tedariki Hizmet İşi” ihalesi içerisindeki araç kiralamalarına ilişkin ihale dokümanlarında teklif fiyatını belirleyen unsurlar sağlıklı belirlenmemiştir.
İhale teknik şartnamelerinde binek araç kiralanması ilişkin şartlar “İdarenin belirttiği zamanda ve organizasyonda, şehir içinde kullanılmak üzere talep edilen adette, en az 2015 model, Sedan (Binek) tipi olacak. Aracın motor gücü en az 90 Bg. , motor silindir hacmi en az 1400 cc olacaktır. Lastikleri mevsim koşullarına uygun kullanılması zorunlu olacaktır. Binek araç, 12 saat süreyle 100 km’yi geçmemek üzere Şoför ve Yakıt dahil olarak kiralama yapılıp kullanılacaktır.” şeklinde yer almıştır.
Hizmet alımı yöntemiyle taşıt edinilmesinde 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na göre akaryakıt hariç (akaryakıt idareden karşılanacak) şeklinde ihale yapılabilecektir. Ancak söz konusu ihale içerisindeki araç kiralamaları taşıt edinilmesi olmayıp, muhtelif hizmetlerin günlük olarak yaptırılması olduğundan yakıt yükleniciden olacak şekilde ihaleye çıkılabilmektedir.
Yakıt yükleniciden olacak şekilde edinilen araçlara ilişkin ihale dokümanlarında araçların hangi organizasyonda ve nerede çalışacakları belirlenmemiş ancak araçlara günlük yapılacak mesafeye üst sınır getirilmiştir. Örneğin kiralanan ve günlük ücret ödenen binek araca günlük azami 100 km yapılacaktır şartı koyulmaktadır. Yükleniciler tekliflerinde değişken gider olan ve bu birim içerisindeki en büyük paya sahip olan akaryakıt giderini 100 km
üzerinden vermektedirler. Ancak daha az veya daha fazla km yapıldığında yükleniciye aynı günlük bedel ödenmektedir. Söz konusu ihalelerde yer alan muhtelif işlerin günlük araç kiralanması şeklinde gördürülmesinde azami 100 km yaptırılacaktır şeklinde ihale dokümanında belirlenmesi yerine günlük bedelin belirlenmesi ve yapılan her 1 km’nin bedeli için ayrı bir teklif alınması halinde bu durum ortadan kalkacaktır.
İhale içerisinde yer alan günlük araç kiralamalarında yakıt idareden olacak şekilde veya kilometre üzerinden birim fiyat teklifi almak suretiyle teklifin belirlenmesi gerekmektedir.
Kamu idaresi cevabında; "Bulguda A, B ve C fıkralarında bahsedilen konularla ilgili mevzuat gerekliliklerine azami oranda uyulacaktır.” denilmektedir.
Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta bulgu konusu husus kabul edilerek mevzuata azami oranda uyulacağı ifade edilmiştir. Kurum tarafından bulgumuza iştirak edilmekte ancak mevzuatın yasakladığı bu hususa azami özen gösterilmesi yeterli olmayacak olup kurumların mevzuata uyma noktasında insiyatifleri bulunmamaktadır.
Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı bulunmayan mal ve hizmet alımlarının bir arada ihale edilmemesi, hizmet alımlarına ilişkin ihale işlemlerinin sağlıklı bir şekilde ve mevzuata uygun olarak yürütülmesi için ihale ilanında ve dokümanında yapılacak hizmetin yerinin tam olarak belirlenmesi ve ihale dokümanlarında teklif fiyatını belirleyen unsurların tam ve eksiksiz olarak tarif edilmesi gerekmektedir.