Samsun Büyükşehir Belediyesinin 2020 yılı mali tablolar ve eki belgelerin incelenmesinde; idare birimleri tarafından yapılan bazı mal ve hizmet alımlarının, tek seferde ihale yoluyla temin edilmeyip, doğrudan temin yöntemiyle, kısımlara bölünmek suretiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde özetle; idareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez. Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir, denilmektedir

Kanun’un “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesi (d) bendi kapsamında yapılacak alımlar için parasal sınırlar öngörülmüştür.

29 Ocak 2020 tarih ve 31023 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Kamu İhale Tebliği’ne (Tebliğ No: 2020/1) göre, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen parasal limit, Büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idareler için 97.008,00 TL’dir

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “4734 Sayılı Kanunun 22’nci Maddesinin (d) Bendi Gereğince İhtiyaçların Temini” başlıklı 22’nci maddesine göre de; belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanun’un ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, 4734 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.

Kamu idaresi cevabında, hizmetlerin aksamaması, salgın hastalık, ivedilik gibi nedenlerle doğrudan temin yönteminin kullanıldığını, asıl amacın kısımlara bölmek olmadığını belirtmiştir. Aynı zamanda 2020 yılında önceki yıllara göre bu yöntemin azaltıldığı ve 2021 yılı itibariyle mevzuat hükümlerine gerekli özenin gösterileceği belirtilmiştir. Ancak, doğrudan temin yöntemiyle alınıp kısımlara bölünen mal ve hizmetlerin küçük bir kısmı aşağıdaki tabloda gösterilse de yapılan incelemelerde idare tarafından kısımlara bölme işleminin sıklıkla tercih edildiği ve yapılan alımların ifade edildiği gibi salgın hastalık, ivedilik gibi nedenlerle ilgilgisinin olmadığı görülmektedir.

Aşağıdaki tabloda örnekleri ile görüleceği üzere, idarece 2020 yılında doğrudan temin yöntemiyle yapılan bazı mal ve hizmet alımlarını, belirlenen parasal sınırların altında kalacak şekilde kısımlara bölmüş ve böylece 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin

(d) bendi için öngörülen 97.008,00 TL (KDV hariç) tutarındaki parasal limitin altında kalmıştır.

Mal ve hizmet alımlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelere uygun olarak gerçekleştirilmesi, açık ihale usulü ile karşılanması gereken ihtiyaçların, kısımlara bölünerek doğrudan temin yöntemiyle alınmaması uygun olacaktır.

Tablo 18: Kısımlara Bölünen Bazı Mal ve Hizmet Alımları