Sayıştay’a elektronik ortamda gönderilen birleştirilmiş veriler defteri (yevmiye defteri) üzerinden düzenlenen bilanço ve gelir tablosu ile kurumun hesap dönemi sonunda Sayıştay’a göndermiş olduğu bilanço ve gelir tablosunda farklılıkların olduğu görülmüştür.

6085 sayılı Sayıştay Kanunu'nun “Hesapların verilmesi, muhasebe birimlerinin ve muhasebe yetkililerinin bildirilmesi” başlıklı 8’inci maddesinde kamu idarelerinin hesapları, muhasebe yetkilileri tarafından hazırlanarak üst yöneticiler veya görevlendirdiği harcama yetkilileri ile muhasebe yetkilileri tarafından denetime hazır bekletileceği veya Sayıştay’ın bildireceği yere gönderileceği, bu hesaplara ilişkin ve mevzuatına uygun olarak tutulan defter, kayıt ve belgelerden Sayıştay’a sunulacak olanların çeşitleri, verilme yeri, süresi ve usullerinin Sayıştay tarafından belirleneceği hükmü getirilmiştir.

Kamu İdaresi Hesaplarının Sayıştaya Verilmesi Ve Muhasebe Birimleri İle Muhasebe Yetkililerinin Bildirilmesi Hakkında Usul Ve Esaslar’ın;

“Verilecek defter, mali tablo, belge ve bilgilerin çeşitleri” başlıklı 5’inci maddesinde;

“(1) ….

1. Aylık olarak birleştirilmiş veriler defteri verilir.

   
   

2. Hesap dönemi sonunda verilecek defter, mali tablo ve belgeler şunlardır:

   
   

   a) Birleştirilmiş veriler defteri.

   
   

   …

   
   

   ç) Mali tablolar;

   
   

   1. Bilanço,

      
      

   2. Faaliyet sonuçları tablosu/gelir tablosu/kâr-zarar tablosu,

   
   

   …

   
   

3. Birleştirilmiş veriler defteri, yıl başından itibaren ilgili ayın sonuna kadar bütün kayıtları içerecek şekilde düzenlenir.

   
   

4. Kamu idareleri üçüncü fıkranın (ç) bendinde sayılan mali tablolardan, tabi oldukları muhasebe mevzuatı ile finansal raporlama çerçevesine göre Başkanlıkça bu Usul ve Esasların eklerinde yer verilenleri, belirlenmiş olan formata uygun olarak gönderirler.

…”

“Defter, mali tablo, belge ve bilgilerin verilme yeri ve süresi” başlıklı 6’ncı maddesinde;

“…

1. Birleştirilmiş veriler defteri takip eden ayın sonuna kadar gönderilir.

   
   

2. 5 inci maddenin üçüncü fıkrasında sayılanlardan mali tablolar dışındaki defter, belge ve bilgiler, ilgili mali yılı takip eden ocak ayının sonuna kadar, mali tablolar ise; genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri tarafından mart ayının 15 ine kadar, şirketler tarafından nisan ayının sonuna kadar, diğer kamu idareleri tarafından şubat ayının sonuna kadar gönderilir.

…

(6) Muhasebe işlemleri ortak bir bilişim sisteminde yürütülen kamu idarelerinin birleştirilmiş veriler defteri, veri tabanı bağlantısı yöntemi ile 5 inci madde ve bu maddede belirtilen süre ve dönemlere bağlı olmaksızın alınabilir.”

“Defter, mali tablo, belge ve bilgilerin verilme usulü” başlıklı 7’nci maddesinde

“…

1. Defter, mali tablo, belge ve bilgilerden 5 inci maddede sayılanlar, bu Usul ve Esasların eklerinde, idareler itibarıyla belirlenmiş formatta, her bir tablo, belge veya cetvel tabi olduğu mevzuata göre yetkili ve sorumlu olanlar tarafından elektronik olarak imzalanarak web portal aracılığıyla Başkanlığa gönderilir.

2. Kamu idarelerinden muhasebe işlemleri ortak bir bilişim sisteminde yürütülenlerin birleştirilmiş veriler defteri veya birleştirilmiş veriler defterini oluşturan elektronik tabloları, söz konusu bilişim sistemini yürüten kamu idaresi tarafından veri tabanı bağlantısı yöntemiyle

Başkanlığa gönderilir. Bu kapsamdaki kamu idareleri tarafından birleştirilmiş veriler defteri veya birleştirilmiş veriler defterini oluşturan elektronik tablolar ayrıca gönderilmez.”

Denilmektedir.

Buna göre, döner sermayeli işletmelere ilişkin birleştirilmiş veriler defteri (yevmiye defteri) takip eden ayın sonuna kadar, mali tablolar ise şubat ayının sonuna kadar, Sayıştay’a gönderilmek zorundadır. Ancak muhasebe işlemleri ortak bir bilişim sisteminde yürütülen kamu idarelerin birleştirilmiş veriler defteri (yevmiye defteri), veri tabanı bağlantısı yöntemi ile süre ve dönemlere bağlı olmaksızın Sayıştay tarafından alınabilecektir.

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü’nce Döner Sermaye Mali Yönetim Sistemi (DMIS) 2013 yılından itibaren döner sermayeli işletmelerin kullanımına açılmıştır.

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile T.C. Sayıştay Başkanlığı arasında imzalanan 24.12.2014 tarihli Veri Aktarım Protokolü ile 2014 yılından itibaren döner sermaye işletmeleri mali verilerinin Sayıştay denetiminin Döner Sermaye Mali Yönetim Sistemi üzerinden uygulanması sağlanmıştır.

Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Yevmiye sistemi, muhasebeleştirme belgeleri ve açılış kayıtları” başlıklı 57’nci maddesinde; malî yılın başında, bir önceki hesap dönemi kapanış bilançosu ve dipnotları esas alınarak açılış bilançosu düzenleneceği, açılış bilançosuna dayanılarak, açılış yevmiyesinin kayıtlarını sağlamak üzere bilançodaki tutarlar, düzenlenecek “1” yevmiye numaralı muhasebe işlem fişiyle ilgili hesaplara borç ve alacak kaydedileceği, daha sonra muhasebe işlemlerinin, yevmiye tarihi ve müteselsil sıra numarasına göre maddeler hâlinde yevmiye defterine kaydedileceği belirtilmektedir.

Buna göre işletmenin mali sonuç doğuran tüm faaliyetleri yevmiye defterine sırasıyla kaydedilecektir.

Diğer taraftan; yine Yönetmeliğin “Mali tablolar” başlıklı 565’inci maddesinde bilançonun işletmenin belli bir tarihteki varlıklarını, yabancı kaynaklarını ve öz kaynaklarını gösteren tablo olduğu, kesin mizanda yer alan hesapların borç kalanları bilançonun aktif hesaplarını, alacak kalanları da bilançonun pasif hesaplarını oluşturduğu, Gelir Tablosunun ise

işletmelerin satışları, gelirleri, satışların maliyeti, giderleri, kâr ve zarar hesapları ve hesap dönemine ait işletme faaliyeti sonuçlarının sınıflandırıldığı tablo olduğu belirtilmiştir.

Her iki Yönetmelik maddesi birlikte değerlendirildiğinde, bilanço ve gelir tablosunun birleştirilmiş veriler defterinden (yevmiye defteri) üretilmiş temel mali tablolar olduğu anlaşılacaktır.

Bu çerçevede; Trakya Üniversitesi Döner Sermayeli İşletmesi'ne ilişkin birleştirilmiş veriler defteri (yevmiye defteri), ilgili Usul ve Esas'ta belirtildiği şekilde veri tabanı bağlantısı yöntemi ile Döner Sermaye Mali Yönetim Sistemi’nden alınmak suretiyle Sayıştay denetimine tabi tutulmuştur. Yine ilgili Usul ve Esas’ın 5’nci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen mali tablolar da Trakya Üniversitesi Döner Sermayeli İşletmesi'nce Sayıştay’a gönderilmiştir.

Yapılan inceleme neticesinde; birleştirilmiş veriler defteri (yevmiye defteri) üzerinden düzenlenen bilanço ve gelir tablosu ile idarece gönderilen bilanço ve gelir tablosunun uyuşmadığı, arada aşağıdaki tablolarda gösterilen farkların olduğu tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında, mali işlemlerin Döner Sermaye Mali Yönetim Sistemine zamanında girilmemesinden ötürü bulgumuzda belirtilen bilanço ve gelir tablolarındaki tutarsızlıkların oluştuğu belirtilmiştir. Fakat mali tabloların gerçeği yansıtacak şekilde düzenlenerek yeniden Sayıştay’a gönderilmesi sağlanamamıştır.

Sonuç itibariyle 2020 yılında yevmiye defteri üzerinden üretilen bilanço ve gelir tablosu ile kurumun Sayıştay'a gönderdiği bilanço ve gelir tablosunun farklı olması nedeniyle mali tabloların tümden hatalı bilgi içerdiği kanaatine varılmıştır.

‌Tablo 3: Bilanço Farkını Gösteren Tablo (TL)

‌Tablo 4: Gelir Tablosu Farkını Gösteren Tablo (TL)