Ambalaj atıklarının toplanması için verilen imtiyaz hakkının ihale yapılmadan ve herhangi bir bedel alınmadan verildiği tespit edilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetki ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendiyle “Katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak.” belediyenin yetki ve imtiyazları arasında sayılmıştır.

Öte yandan, 27.12.2017 tarih ve 30283 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nin “Genel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve belediyelere bazı görevler yüklenmiştir. Yine aynı Yönetmeliğin, 8’inci maddesinin birinci fıkrasında, “Ambalaj atıklarının ayrı toplanmasından, 5216 sayılı Kanunun 7 nci maddesi kapsamında büyükşehir belediye sınırları içerisinde ilçe belediyeleri ve 5393 sayılı Kanunun 15 inci maddesi kapsamında belediyeler sorumludur.” , dördüncü fıkrasında, “Belediyeler; … Ambalaj atıklarının yönetimi için toplama ayırma tesisi kurmak/kurdurmakla, işletmek/işlettirmekle, kurduğu tesislere çevre lisanslı almak/aldırmakla veya bu faaliyeti çevre lisanslı toplama ayırma tesisleri ile gerçekleştirmekle … görevli ve yükümlüdürler” denilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden, ambalaj atıkların toplanması hususunda belediyelerin hem yetkili hem de imtiyaz sahibi olduğu, ambalaj atıklarının ayrı toplanmasından ise sorumlu olduğu, ayrıca ambalaj atıklarının toplanması işini idarenin kendisinin yapabileceği

gibi sözleşme imzaladığı çevre lisanslı/geçici faaliyet belgeli toplama ayırma tesisleri ile de gerçekleştirebileceği anlaşılmaktadır.

Uygulamaya bakıldığında, bazı ambalaj üreticilerinin Yönetmeliğin gereği olan ambalaj atıklarının toplanması sorumluluklarını bu amaçla kurulmuş ve kar amacı gütmeyen vakıflar aracılığıyla yerine getirdiği, bu vakıflara yetkilendirilmiş kuruluşlar denildiği, belediye, yetkilendirilmiş kuruluş ve çevre lisanslı bir şirket arasında üçlü sözleşme yapıldığı, bu sözleşmelerle çevre lisanslı şirkete ambalaj atıklarının toplanması hususunda bir imtiyaz hakkı verildiği, bu şirketin topladığı ambalaj atıklarını yetkilendirilmiş vakfa fatura ettiği ve hizmet bedelini söz konusu vakıftan aldığı, ayrıca toplanan atıkların daha sonra geri dönüşüm amacıyla alıcılara satıldığı, dolayısıyla imtiyaz hakkı verilen şirketin ambalaj atıkların toplanması işinden iki türlü gelir elde ettiği anlaşılmıştır.

Diğer taraftan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesiyle, belediyelerin kiralama işlemlerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanun’una tabi olduğu hükme bağlanmış, “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesiyle de hakların kiralanmasının kira kapsamında olduğu belirtilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, gelir getirici bir faaliyet olan ambalaj atıklarının toplanması imtiyaz hakkının, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında olması nedeni ile rekabet ve eşit muamele ilkelerin gerekleri yerine getirilerek yeterli şartları taşıyan ve en yüksek bedeli teklif eden şirkete verilmesi gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır.

Ancak yapılan incelemede, Ünye Belediyesi tarafından ambalaj atıklarının toplanması imtiyaz hakkının, ihale yapılmadan ve herhangi bir bedel alınmadan, sözleşme imzalanarak bir firmaya verildiği anlaşılmıştır.

Kamu idaresi cevabında; “Maddede belirtilen ambalaj atıklarının yerinde toplanması hizmeti işinin şirkete ihale yapılmadan ve herhangi bir bedel alınmadan yapılmış olan protokolün iptali gerçekleştirilmesi ve ihale yapılması ile ilgili çalışmalarımıza başlanmıştır.” denilmiştir.

Sonuç olarak Kamu İdaresi cevabında bulguda tespit edilen hususa ilişkin olarak gerekli işlemlerin yapılacağı belirtilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.