Şirketin şehir içi yolcu taşımacılığı işine ilişkin biniş ücretlerinin İzmir İnovasyon ve Teknoloji AŞ tarafından toplandığı ancak bu hizmete ilişkin 2022 yılının 11’inci ayına kadar sözleşme veya protokol imzalanmadığı ve bu sebeple vekaletsiz iş görme ediminin gerçekleştirildiği görülmüştür. Yapılan protokolün ise yeterince detaylı olmaması sebebiyle kartlarda kalıp kullanılmayan paralar ile İzmirim kart satış bedellerinin kime ait olacağının bilinmediği, aktarma sonucu taşınan yolculara ait hasılat paylaşımın nasıl yapılacağının belirlenmediği ve yıllar itibariyle bahsedilen sebeplerle biriken paraların hangi kurum nezdinde biriktirildiği, mevduat hesabında değerlendirilip değerlendirilmediği, bu tutarlardan şirket adına pay ayrılıp ayrılmadığı veya ne şekilde kullanıldığının bilinmediği görülmüştür.

Bilindiği üzere, sözleşme; tarafların belli bir amaca yönelik sonuç doğurmayı kararlaştırdıkları hukuki bir işlemdir. Sözleşmede her zaman taraflar birbirlerine karşı yükümlülük altına girerler. Sözleşme ile yükümlülük altına girilen konu; sözleşme süresince ve sözleşmede yer alan şartlar doğrultusunda her iki tarafı da bağlar. İmzalanmış bir sözleşme

ileride taraflar arasında doğması muhtemel ihtilaflarda en kuvvetli deliller arasındadır. Bu sebeple düzenlenecek sözleşmelerde muhakkak taraflar açık şekilde tanımlanmalı, iki tarafın temsil yetkisi kontrol edilmeli, tarih atılmalı ve sözleşmenin her bir sayfası imzalanmalı, tarafların sözleşme kapsamında ana edim yükümlülükleri açıkça yer almalı, lehe cezai şart varsa doğru bir şekilde tanımlanmalı, ilave ve olağan olmayan taahhütler olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Görüleceği üzere taraflar arasında oluşabilecek anlaşmazlıklarda hukuk nezdinde en önemli delil sözleşme veya protokollerdir. Ancak Şirket tarafından 2022 yılının 11’inci ayına kadar taraflar arasındaki ilişkiler herhangi bir sözleşme imzalanmadan geçmişten gelen teamül ve uygulamalara göre sürdürülmüş ve yıl sonuna doğru protokol imzalanarak ilişkinin hukuki statüye kavuşturulması sağlanmıştır. Her ne kadar imzalanan protokolde geçerlilik süresinin 2021 yılından itibaren başladığı belirtilse de arada herhangi bir protokol olmadan 2022 yılı 11. ayına kadar teamüle dayalı olarak böyle önemli bir ticari ilişkinin sürdürülmesi doğru değildir.

Yine yukarıda bahsedildiği üzere sözleşmenin yapılması kadar içeriği ve kapsamı da önem arz etmektedir. İmzalanan sözleşmede tarafların hak ve yükümlülüklerinin yapılan işin bütün detaylarını içerecek şekilde düzenlenmediği görülmüştür. Tarafların temel görevleri ve sorumlulukları ifade edilmiş ve sistem işleticisi olan İzmir İnovasyon ve Teknoloji AŞ’nin şehirde ulaşım firmalarının bilet basımı, satışı, ücret toplanması ve ücret paylaşımı konusunda yetkilerine ve bu hizmetler karşılığı İZBAN’dan alması gereken komisyon oranlarına yer verilmekle birlikte kartlarda biriken ve kullanılmayan paralara, izmirim kart maliyeti ve satış bedeli arasındaki kârın kime ait olacağına, aktarma sonucu taşınan yolculara ait hasılat paylaşımın nasıl yapılacağına, yıllar itibariyle bahsedilen sebeplerle biriken paraların hangi kurum nezdinde tutulup ne şekilde değerlendirileceğine ve ilgililerine pay ayrılıp ayrılmadığına ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir.

İzmir’in ülke genelinde en çok turist alan şehirlerden biri olduğu göz önüne alındığında gelen turistlerden toplu ulaşımdan faydalanmak isteyenlerin İzmirim kart satın aldıkları ve İzmirim kart satış bedeli ile maliyet bedeli arasında oluşan kârın kime ait olduğunun bilinmediği görülmüştür. Kart satış kârının yanında yine aynı sebeplerle gelen yolcuların şehirde ne kadar biniş yapacaklarını tam olarak bilemedikleri için karta ortalama bedeller yükledikleri ve tamamını kullanmadan şehirden ayrıldıkları durumda kartta kalan ve yıllarca kullanılmayan tutarların hangi hesapta toplanacağı, ne şekilde nemalandırılacağı, bu bedellerin paylaşımı vb. hususlara yönelik düzenlemelerin yapılmadığı görülmektedir. Nitekim şirketin kurulduğu zamandan bu yana kartta kalan paralara yönelik herhangi bir gelir elde edemediği ve hâlihazırda

bu paraların miktarı ve nerede biriktiği hakkında bilgisinin olmadığı görülmektedir.

Belirtilen hususlar dışında il içerisinde aktarma yapılmak suretiyle birden fazla toplu taşıma aracı kullanıldığında bu tutarların ilgililerine nasıl dağıtılacağına ilişkin protokolde herhangi bir hüküm bulunmadığı ve bu uygulamanın da teamüllere dayanılarak yürütüldüğü anlaşılmaktadır.

Bahsi geçen hususlar göz önünde bulundurularak kapsamlı ve her detayı düşünülerek hazırlanacak sözleşmenin taraflar arasında imzalanarak gelecekte ortaya çıkması muhtemel anlaşmazlıkların engellenmesi gerekmektedir.