Şirket hisselerinin tamamına sahip olan Aydın Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan sermaye ödemelerinin 529-Diğer Sermaye Yedekleri Hesabı’na kaydedildiği ve Şirket sermayesinin neredeyse 2/3’ünün karşılıksız kaldığı görülmüştür.

A- Ödenen sermayelerin Sermaye Yedekleri Hesabı’nda izlenmesi

26.12.1992 tarih ve 21447 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hazine ve Maliye Bakanlığı 1 Sıra numaralı Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde, sermayelerin kaydına ilişkin düzenlemeler 50-Ödenmiş Sermayeler hesap grubunda gösterilmiştir. Buna göre; işletmeye tahsis edilen veya işletmelerin ana sözleşmelerinde yer alan ve Ticaret Sicili'ne tescil edilmiş bulunan sermaye tutarının 500-Sermayeler Hesabı’nda, taahhüt edilen sermaye tutarlarının ise 501-Ödenmemiş Sermayeler Hesabı’nda izleneceği belirtilmiştir.

Sermaye yedekleriyle ilgili olarak da yine aynı Tebliğ’in 52-Sermaye Yedekleri hesap grubunda; hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklık payları ve yeniden değerleme değer artışları gibi sermaye hareketleri dolayısıyla ortaya çıkan ve işletmede bırakılan tutarların bu hesap gurubunda izleneceği, hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer sermaye yedeklerinin ise 529-Diğer Sermaye Yedekleri Hesabı’nda izleneceği düzenlenmiştir.

Ticaret Sicili’ne bakıldığında Aydın İmar ve Sanayi Ticaret AŞ’nin sermayesi 40.212.000,00 TL olarak görünmektedir. Bu sermayenin tamamı ödenmiş olup hissedarlar tarafından taahhüt edilip de yerine getirilmeyen herhangi bir sermaye unsuru bulunmamaktadır.

Şirketin 2019 mali tabloları ile 2019 yılına ilişkin bağımsız denetim raporu incelendiğinde, taahhüt edilen şirket sermayesinin 2020 yılından önce tamamen ödendiği anlaşılmaktadır. Ancak Şirket hisselerinin tamamını elinde bulunduran Aydın Büyükşehir Belediyesi tarafından 2020 yılında da sermaye ödemelerinin devam ettiği görülmüştür. Belediye bu kapsamda 2020 yılı içinde Şirkete 14.750.000,00 TL tutarında sermaye yatırmıştır.

Her ne kadar Ticaret Sicilinde Şirketin sermayesi 40.212.000,00 TL olarak görünse de Aydın Büyükşehir Belediye Meclisinin 12.01.2016 tarih ve 09 sayılı kararı ile Şirketin sermayesi 100.000.000,00 TL’ye çıkarılmıştır. Bu kapsamda Belediyenin sermaye ödemesi yapmasında mevzuata aykırı bir durum bulunmamaktadır. Ancak Şirket, sermayesi artırılmasına karşılık kayıtlı sermayesini artırarak Ticaret Sicili’nde düzeltmemiştir.

Şirketin mali tablolarına bakıldığında, 500-Sermayeler Hesabı’na göre Şirketin ödenmiş sermayesi 40.212.000,00 TL olarak görünmekte ve 2020 yılı içinde bu hesaba herhangi bir kayıt yapılmadığı anlaşılmaktadır. 529–Diğer Sermaye Yedekleri Hesabı’nda yer alan tutar ise 48.303.000,00 TL olup 2020 yılında bu hesaba yapılan kayıt tutarı 14.750.000,00 TL’dir. Buradan anlaşılacağı üzere Belediye tarafından yatırılan sermaye tutarları 529-Diğer Sermaye Yedekleri Hesabı’na kaydedilmektedir.

B- Şirket sermayesinin 2/3’ünün karşılıksız kalma riskinin doğması

Yine mali tablolar incelendiğinde; 580-Geçmiş Yıl Zararları Hesabına göre Şirketin 2014 ile 2019 yılları arasında 6 yıllık zaman zarfında karşılaştığı toplam zarar tutarının 45.726.964,64 TL, 591-Dönem Net Zararı Hesabı’na göre ise 2020 yılında karşılaşılan zarar tutarının 13.011.369,09 TL olduğu görülmektedir. Buna göre Şirketin uğradığı toplam zarar miktarı 58.738.333,73 TL olmaktadır.

6102 sayılı Türk ticaret Kanunu’nun sermayenin kaybı ve borca batık olma durumuna ilişkin “Çağrı ve Bildirim Yükümü” başlıklı 376’ncı maddesine göre;

Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşılırsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve bu genel kurula uygun gördüğü iyileştirici önlemleri sunar. Ancak son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığı takdirde, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul, ya sermayenin üçte biri ile yetinilmesine ya da sermayenin tamamlanmasına karar vermelidir. Genel kurul tarafından bu yönde herhangi bir karar alınmadığı takdirde şirket kendiliğinden sona erer.

Şirketin mali tablolarına yansıyan bazı rakamlara yukarıda yer verilmişti. Buna göre şirketin kayıtlı ve ödenmiş sermayesinin 40.212.000,00 TL, geçmiş yıllar zararının 45.726.964,64 ve 2020 yılı sonu itibariyle gerçekleşen toplam zararının 58.738.333,73 TL olduğu göz önüne alındığında, Şirketin uğradığı zararın 2019 yılı sonu itibariyle ödenmiş sermayesinin tamamını karşılıksız bıraktığı görülecektir. 2020 ve önceki yıllara ilişkin Yönetim Kurulu ve Genel Kurul kararları incelendiğinde, Yönetim Kurulu’nun ve Genel Kurul’un bu konu hakkında herhangi bir girişimde bulunmadığı herhangi bir karar almadığı görülmüştür. Bu itibarla Kanun hükmü gereği Şirketin fiilen sona ermesi gerekmektedir.

Ancak muhasebenin temel kavramlarından birisi de “özün önceliği”dir. Bu kavram, işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade etmektedir.

Buna göre Belediye tarafından yatırılan sermaye her ne kadar ödenmiş sermaye olarak kaydedilemeyip sermaye yedeği olarak kaydedilse ve sermaye yedekleri hesabında görünen tutar kanunda belirtilen sermaye yedeği olmasa da, özü itibariyle ödenmiş sermaye olarak değerlendirilmesi gerekecektir.

Bu değerlendirmeyle şirketin ödenmiş sermayesi 2019 sonunda 73.765.000,00 TL, 2020 yılı sonu itibariyle ise 88.515.000,00 TL olarak gerçekleşmiş olacaktır.

Sermayenin 88.515.000,00 TL olduğu kabul edildiğinde, Şirket sermayesinin 2/3’ü 59.010.000,00TL olmaktadır. 6102 sayılı Kanun hükmü gereğince, Şirketin uğradığı toplam zararın bu tutara erişmesi ve Genel Kurul tarafından bir karar alınmaması halinde Şirketin kendiliğinden fesih olma durumu ortaya çıkacaktır. Şirketin 2020 yılı sonundaki toplam zararının 58.738.333,73 TL olduğu düşünüldüğünde Kanun’da belirtilen sınıra çok yaklaşılmış olduğu görülecektir.

Şirketin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen yaptırımlarla karşı karşıya kalmaması için en kısa zamanda genel kurul toplantısı yapılarak gerekli işlemlerin başlatılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.