Karar Künyesi
Kurumun 2021 yılı muhasebe işlemlerinin incelenmesinde, geçmiş yıllardan gelen ve ilgili işin sözleşmesi bittiği halde iade edilmeyen, ilgili hesaba vadesine göre kaydedilmeyen, 330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına aktarılmaksızın doğrudan 430 No.lu Hesaptan ödenen nakit teminatlar olduğu tespit edilmiştir.
330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesaplarına kaydedilen nakit teminatlar arasında, geçmiş yıllardan gelen ve ilgili işin sözleşmesi bittiği halde iade edilmeyen, vadesi bir yıldan uzun olduğundan 430 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına kaydedilmiş olması gerektiği halde 330 No.lu hesapta bekletilen teminatlar olduğu görülmüştür.
05.01.2002 tarih ve 4735 sayılı Kamu İhaleleri Sözleşmeleri Kanunu’nun “Kesin teminat ve ek kesin teminatların geri verilmesi” başlıklı 13'üncü maddesinde, kesin ve ek kesin teminatların iadesine ilişkin hükümler yer almaktadır.
Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin 330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabının niteliğinin açıklandığı 256’ncı maddesinde, 330 No.lu Hesabın, mevzuatları gereği nakden veya mahsuben tahsil edilen depozito ve teminatlardan bir yıl içinde iade edilecek olanların izlenmesi için kullanılacağı belirtilmektedir.
330 No.lu Hesaba ilişkin düzenlemeler getiren “Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 257/a- 3’üncü maddesinde, yapım işlerinde kesin hesap ve kesin kabul tutanağının onaylanmasından, diğer işlerde ise işin kabul tarihinden veya varsa garanti süresinin bitim tarihinden itibaren 2 yıl içinde idarenin yazılı uyarısına rağmen talep edilmemesi nedeniyle ilgilisine iade edilemeyen teminatlar sürenin bitiminde genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere merkezde merkez muhasebe birimleri, illerde defterdarlık muhasebe müdürlüğü, ilçelerde ise malmüdürlüğünün banka hesaplarına 5 iş günü içerisinde aktarılacağı belirtilmektedir.
Yapılan incelemede ise, 330.01.02 kodundaki kesin teminatların 2011-2021 yılları arasında kayda alınan, ilgili işin sözleşmesi bittiği halde iade edilmemiş toplam 109.282,49 TL’lik teminat olduğu; 330.01.01 kodundaki teminatlarda bu tutarın 63.470,45 TL olduğu, üstelik 2011 yılına kadar giden bu teminatların geçici teminatlar olduğu; 330.01.03 kodundaki
ek kesin teminatlarda ise bu tutarın 44.604,89 TL olduğu; vadesine göre bir yıldan daha uzun sürede iade edileceği için 430 No.lu hesaba kaydedilmesi gerektiği halde 330 No.lu hesapta görünen 227.269,24 TL’lik teminat olduğu; 440.01.02 kodunda vadesi dolduğu halde iade edilmemiş ve 330 No.lu hesaba da aktarılmamış 99.917,15 TL’lik teminat olduğu görülmüştür.
Ayrıca, Kurum muhasebe birimince bu teminatlarla ilgili süre, sahibine ait bilgiler, zamanaşımı, işin tamamlanma durumu gibi hususlarda ilgili birimlerden yeterli bilgi alınamadığı anlaşılmaktadır.
Kurum tarafından, geçici ve kesin teminatlardan sözleşmesi bittiği halde iade edilmeyenler için harcama birimlerine ilgililere ödeme yapılabilmesi için gerekli işlemlerin yapılmasının bildirildiği belirtilse de yapılacak bu işlemlerin 2021 yılı mali tablolarındaki hataya etkisi olmadığı görülmektedir.
Açıklanan nedenlerle, muhasebe birimince, teminat sahiplerine söz konusu 2 yıllık sürenin başlaması için yukarıda bahsedilen yazılı uyarının yapılmasını teminen, teminat konusu işlerle ilgili birimler nezdinde girişimde bulunulması, teminatların takibinin sürekli hale getirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
430-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesaplarına kaydedilen nakit teminatların iadesinde 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabının kullanılmadığı görülmüştür.
Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin “Temel Kavramlar” başlıklı 5'inci maddesinde;
“Genel yönetim muhasebesi, muhasebe ilke ve kurallarının dayanağını oluşturan ve aşağıda belirtilen kavramlara göre yürütülür…
Dönemsellik: Kamu idarelerinin faaliyetleri, belirli dönemlerde raporlanır ve her dönemin faaliyet sonuçları diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanır…” denilmektedir.
Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 430 Alınan depozito ve teminatlar hesabına ilişkin düzenlemeler getiren “Hesabın işleyişi” başlıklı 331’inci maddesinde;
“Alınan depozito ve teminatlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir: … b) Borç 1) Alınan depozito ve teminatlar hesabında kayıtlı tutarlardan izleyen faaliyet dönemi içinde iade edilecek depozito ve teminatlar dönem sonunda bu hesaba borç,
kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına alacak kaydedilir…” denilmektedir.
Gerek bu hüküm gerekse dönemsellik ilkesi gereğince, 430 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabında kayıtlı olup yıl içinde iade edilecek nakit teminatlar 330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına aktarılacak, iade bu hesaptan yapılacak 430 no.lu Hesaptan doğrudan iade işlemi yapılmayacaktır.
Uygulamada ise, 134, 141, 2082, 2095, 3237, 3238, 3620 ve 17691 no.lu muhasebe işlem fişleriyle toplam 15.499,00 TL’lik nakit teminatın 330 no.lu Hesaba aktarılmaksızın doğrudan 430 no.lu Hesaptan iade edildiği görülmüştür.
Kurum tarafından, 2022 yılı içerisinde vadesine göre bir yıldan daha uzun sürede iade edilecek olan teminatların 430 No.lu Hesaba kaydedileceği belirtilse de yapılacak bu işlemlerin 2021 yılı mali tablolarındaki hataya etkisi olmadığı görülmektedir.
Gerek yukarıda söz edilen dönemsellik ilkesi gereği, gerekse teminatların sağlıklı biçimde takibinin sağlanması ve mali tabloların gerçek durumu yansıtabilmesi için, iade edilecek teminatların 330- Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına aktarılması, daha sonra iade yapılacaksa bu hesaptan yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.