Karar Künyesi
Kurum mali tablolarında yer alan taahhüt hesaplarının incelenmesi sonucunda;
2022 yılının son aylarında sözleşmesi imzalanan bazı mal ve hizmet alımları ile
yapım işlerinin 920-Gider Taahhütleri Hesabına kaydedilmediği,
2022 yılında sözleşmesi imzalanan veya daha önceki yıllarda sözleşmesi imzalanıp da 2022 yılında ödemesi gerçekleşen ve “Cari Transfer” ekonomik kodu üzerinden giderleştirilen işlerin 920-Gider Taahhütleri Hesabında takip edilmediği tespit edilmiştir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “92 Taahhüt hesapları” başlıklı 448’inci maddesinde, bu hesap grubunun yılı için geçerli sözleşmeler ile ertesi mali yıl veya yıllara geçerli olmak üzere yapılan sözleşmelere dayanılarak girişilen gider taahhütlerinin sözleşme fiyatlarıyla izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir. Söz konusu hesap grubunun incelenmesi sonucunda aşağıda detayları ile belirtilen hatalı uygulamalar tespit edilmiştir.
Yılın Son Aylarında Yapılan Sözleşmelerden Bir Kısmının Gider Taahhütleri Hesabına Kaydedilmemesi
Taahhüt hesapları üzerinde yapılan incelemelerde, 2022 yılının özellikle son aylarında yapılan ve 2022 yılında herhangi bir ödemesi gerçekleşmeyen sözleşmelerden bir kısmının 920- Gider Taahhütleri Hesabına kaydedilmediği görülmüştür.
Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 449’uncu maddesinde; sözleşmelere dayanılarak girişilen taahhütlere ilişkin detaylı bilgilerin yer aldığı taahhüt kartının sözleşmenin imzalanmasından itibaren en geç üç iş günü içinde ilgili tahakkuk dairesi tarafından muhasebe birimine gönderileceği belirtilmiştir. Aynı maddede ayrıca, bu kartlardan yararlanılarak gider taahhütlerine ilişkin gerekli kayıtların yapılacağı ve gider taahhütleri kayıtlarının yapıldığı muhasebe işlem fişine taahhüt kartının onaylı bir örneğinin ekleneceği de ifade edilmiştir.
Yönetmelik’in ilerleyen maddelerinde mezkûr hesap grubunda yer alan 920-Gider Taahhütleri Hesabı ve 921-Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabının niteliği ve işleyişi anlatılmış, söz konusu hesaplara yapılacak borç ve alacak kayıtları detaylı bir şekilde belirtilmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere; taahhüt kartının hazırlanması, bu kartta yer alan bilgilere göre gider taahhüt kayıtlarının yapılması herhangi bir şart ve ödeme işlemine bağlanmamış, sözleşmenin imzalanmasını müteakip en geç üç iş günü içerisinde ilgili tahakkuk dairesi tarafından muhasebe biriminin bilgilendirilmesi ve gerekli kayıtların yapılması öngörülmüştür.
2022 yılının Kasım ve Aralık aylarında sözleşmesi imzalanan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinden 20 ihale konusu iş örnekleme yöntemiyle seçilmiş, yapılan incelemelerde
toplam bedeli 154.829.029,00 TL olan 9 işin (Örnek: Sinyalizasyon ve Elektrik Altyapı Yapım İşi, Yenimahalle İlçesi Orman Çiftliği Mahallesi 2104 Ada 30 Parsel Çevre Düzenleme Yapım İşi, Güvenlik Cihazları Yenileme Lisans ve Destek Alımı İşi, Sayfa Başı Baskı Hizmet Alımı İşi) taahhüt kayıtlarının İdare tarafından yapılmadığı tespit edilmiştir. Söz konusu durum mali tablolarda 920-Gider Taahhütleri Hesabı ile 921-Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabının belirtilen tutar kadar eksik görünmesine sebebiyet vermiştir.
Cari Transfer Kapsamında Gider Kayıtları Yapılan Mal ve Hizmet Alımları ile Yapım İşlerinin Gider Taahhüt Kayıtlarının Yapılmaması
Kurum tarafından bazı mal ve hizmetler ile yapım işleri sözleşmeye bağlı olarak üçüncü şahıslardan satın alınmakta, söz konusu hizmetler “Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlara Yapılan Transferler” veya “Hane Halkına Yapılan Transferler” kapsamında değerlendirilerek “cari transfer” ekonomik kodu üzerinden giderleştirilmekte ve buna karşın söz konusu gider taahhütlerine ilişkin muhasebe kaydı yapılmamaktadır.
Her ne kadar, bahsi geçen hizmetler sonuç itibariyle hane halkına veya kâr amacı gütmeyen kuruluşlara menfaat sağlasa da, bu husus söz konusu mal ve hizmet alımı ile yapım işinin bir sözleşmeye dayanılarak ve bir taahhüde girişilerek üçüncü şahıslardan temin edildiği gerçeğini değiştirmemektedir.
Yapılan incelemelerde; ortak alanlarda sunulan mobil internet hizmet alım işlerinin, ortak hizmet alanlarına ilişkin (cami, okul, köy konağı vs.) yapım, bakım ve onarım işlerinin, tarımsal hibe amacıyla satın alınan tohum ve damızlık hayvan işlerinin, sokak sağlıklaştırmasına ilişkin çeşitli işlerin, sosyal yardım amacıyla yapılan işlerin (ekmek, kömür, süt, hasta bezi, tekerlekli sandalye, ev eşyası ve gıda alımı gibi) bir sözleşmeye bağlı olarak yüklenicilerden temin edildiği görülmüştür. Bir başka deyişle söz konusu hizmetler için bir taahhüde girişilmiş ve bu taahhüde göre ödemeler gerçekleştirilmiştir.
Ne var ki, bahsi geçen sözleşmeler Kurum tarafından gider taahhütleri kapsamında değerlendirilmemiş ve ilgili bedeller 920-Gider Taahhütleri Hesabına kaydedilmemiştir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 448 ile 457’nci maddeleri arasında taahhüt hesaplarının nitelik ve işleyişleri detaylı bir şekilde anlatılmış, sözleşmeye bağlı olarak üçüncü şahıslardan satın alınan ancak “cari transfer” olarak değerlendirilen işlerin gider taahhütleri hesabına kaydedilmeyeceğine ilişkin herhangi bir istisnaya yer verilmemiştir.
Bu bağlamda, İdarenin hesap ve işlemleri incelendiğinde toplam bedeli 131.984.299,31 TL olan 25 adet cari transfer niteliğindeki mal ve hizmet alımı ile yapım işinin (Örnek: Muhtelif İlçe ve Mahallelerde Cami, Mezarlık, Köy Konağı, Okul vb. Bina ve Tesislerde Yapım, Tamir, Tadilat ve Onarım Yapım İşi, Ekmek ve Glutensiz Ekmek Alım İşi, Tarımsal Sulama Borusu Mal Alım İşi, Sünnet Organizasyonu Hizmet Alım İşi, Npk'lı Sıvı Organomineral Gübre ve Sıvı Mikrobiyal Gübre Mal Alım İşi, Ankara İli İç Kale 2. Etap Sokak Sağlıklaştırma Projeleri Yapım İşi, Plastik Masa ve Sandalye Mal Alım İşi) taahhüt kayıtlarının İdare tarafından yapılmadığı tespit edilmiştir.
Kamu idaresi cevabında hatalı uygulama konusunda çalışma yapılacağı belirtilmişse de 2022 yılına ilişkin mali tablolardaki hatanın giderilmesine ilişkin bir bilgi sunulmamıştır.
Sonuç olarak; hangi ekonomik kod üzerinden giderleştirildiğine bakılmaksızın sözleşmesi yapılan ve üçüncü şahıslara karşı taahhüt altına girilen işlerin gider taahhütleri kapsamında değerlendirilmesi ve ilgili bedellerin 920-Gider Taahhütleri Hesabına kaydedilmesi gerekmektedir. Bu husus, mali tabloların gerçek durumu yansıtması, Kuruma ait taahhütlerin Kurumun muhatapları açısından tam ve doğru olarak değerlendirilebilmesi açısından önem arz etmektedir.