İdarenin mülkiyetinde veya tasarrufunda bulunan taşınmazların envanter bilgileri ile muhasebe kayıtları birbiri ile uyuşmamaktadır.

1. Taşınmaz Yönetimine İlişkin Olarak Daire Başkanlıkları Arasında Sistem Entegrasyonunun Sağlanmaması

   İdarede, taşınmaz kayıt ve yönetimine ilişkin faaliyetler Emlak Yönetimi Dairesi Başkanlığınca, taşınmazlara ilişkin işlem ve faaliyetlerin muhasebeleştirilmesi çalışmaları ise Mali Hizmetler Dairesi Başkanlığınca yürütülmektedir. Ancak iki daire başkanlığı arasında taşınmaz kayıt, değerleme, yönetim ve muhasebeleştirmeye ilişkin sistem entegrasyonu olmadığı için 250- Arazi ve Arsalar Hesabı, 251-Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı, 252- Binalar hesap gruplarında eksik bilgi ve hatalara neden olunmaktadır.

   5018 Sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun 44’üncü maddesinde; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait taşınır ve taşınmaz malların kaydı ile mal yönetim hesabının verilmesine ilişkin usul ve esasların Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenleneceği belirtilmektedir.

   Bu bağlamda çıkarılan Kamu İdarelerine ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in 5’inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında, “Taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleri, kamu idarelerine ait taşınmazların mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilenlerin ve elden çıkarılanların miktar ve değer olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınmasıdır. Kayıtların belgeye dayanması esastır” hükmü yer almaktadır.

   Mezkûr maddenin devamında:

   
   

   • Tapuda kayıtlı olan taşınmazların, maliyet bedeli; bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenlerin, rayiç bedel; maliyet bedeli ve rayiç bedelinin ikisinin de belirlenememesi durumda ise iz bedeli;

     
     

   • Tapuda kayıtlı olmayan taşınmazlardan sadece ekonomik olarak değerlendirmeye konu olanlar ile kamusal ihtiyaçlarda kullanılanların, iz bedeli;

   • Orta malları başlığı altında kayıtlı olan taşınmazların, iz bedeli;

   • Genel hizmet alanları başlığı altında kayıtlı olan taşınmazların da iz bedeli; Üzerinden kayıtlara alınması gerektiği ifade edilmiştir.

   Yapılan incelemede, Emlak Yönetimi Dairesi Başkanlığı tarafından Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün Tapu ve Kadastro Bilgi Sisteminden (TAKBİS) belli aralıklarla ve manuel yöntemlerle veri temin ederek oluşturduğu Emlak Bilgi Sistemi (EBİS) bilgi havuzunda, son verilere göre hisseli veya tam hisseli toplam 27.785 adet taşınmaz 210.082.037.925,00 TL değerleme bedeli ile yer alırken; söz konusu taşınmazların, muhasebe sistemi kayıtlarında yer alan bilgilerden süzülerek oluşturulan bilanço ve mizan verilerinde aşağıdaki tabloda gösterildiği şekilde yer aldığı tespit edilmiştir:

   Tablo 9: 250, 251 ve 252 Hesap Kodlarına İlişkin Bilanço ve Mizan Kaydı Bilgileri

   
   

   Hesap Kodu	Hesap Adı	2018 (TL)	2019 (TL)	2020 (TL)
   250	Arazi ve Arsalar Hesabı	22.478.757.115,91	23.088.786.948,92	26.779.385.836,55
   251	Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı	26.452.641.647,08	30.554.176.403,87	31.492.727.191,13
   252	Binalar Hesabı	3.001.085.878,32	3.514.340.531,96	3.994.606.614,43
   Hesap Grubu Toplamı	51.932.484.641,31	57.157.303.884,75	62.266.719.642,11

   
   

   Sonuç olarak, bahse konu sistem entegrasyonu olmayışı nedeniyle envanterde yer alan 210.082.037.925,00 TL’lik taşınmazın, muhasebe kayıtlarına ancak 62.266.719.642,11 TL olarak yansıtıldığı görülmüş olup, söz konusu farkın amortisman uygulaması dışında kalan tutarının tespit edilerek ilgili varlık hesaplarında gerekli kayıt güncellemelerinin ve varsa yeni kayıtların yapılmasının varlık hesaplarındaki muhasebe kaydı uyumunu sağlama açısından önemli olduğu değerlendirilmektedir.

2. Belediye Yatırımcı Birimlerinin Taşınmaz Üzerindeki Değer Arttırıcı İşlemlerine Ait Belgelerin İlgili Birime Gönderilmemesi

İstanbul Büyükşehir Belediyesi envanterinde yer alan taşınmazlara yapılan değer arttırıcı işlemlere ait belgeler ilgili birim olan Emlak Yönetimi Dairesi Başkanlığına intikal ettirilmemiştir.

Yapılan incelemede, İdarenin yatırımcı birimleri tarafından, tapuda kayıtlı olan taşınmazlar formunda yer alan taşınmazlara değer arttırıcı bir işlem yapıldığında, bu

taşınmazlara ilişkin hakedişler yatırımcı birimler tarafından muhasebe birimine intikal ettirilerek söz konusu taşınmaz işleminin maliyet bedeli üzerinden kayıtlara alındığı; ancak, bu durumun Emlak Yönetimi Dairesi Başkanlığına bildirilmediği ve dolayısıyla envanter kayıtlarının düzenlenen hakedişler kadar eksik kaldığı tespit edilmiştir.

Söz konusu durum, Emlak Yönetimi Dairesi Başkanlığı tarafından tutulan kayıtların hatalı ve eksik olmasına neden olmaktadır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; bulguda bahsi geçen duruma ilişkin program çalışmalarına başlanıldığı, Emlak Bilgi Sistemi (EBİS) programı ile envanter kayıtlarının birebir uyumlu hale getirilerek yatırımcı birimlerin değer arttırıcı işlemlerine ait belgelerin gönderilmesinin sistem üzerinden sağlanacağı ifade edilmiştir. Ancak, İdarenin belirttiği çalışmalar yılında yapılmadığı için, 2020 yılı mali tablolarında 25-Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubunda toplam 147.815.318.282,89 TL noksan bilgi oluşmuştur.