Kalabak Suyu’nun dağıtımını yapan sakalardan alınan teminatların muhasebe kayıtlarında bulunmadığı tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 8’inci maddesinde; her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olduğu açıklanmıştır.

Anılan Kanun’un 49’uncu maddesinde ise; muhasebe sistemi; karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak ve malî raporların düzenlenmesi ile kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak şekilde kurulup yürütüleceği belirtilmiş olup,

Kamu hesaplarının, kamu idarelerinin gelir, gider ve varlıkları ile malî sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden olan her türlü işlemlerle garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş bir düzen içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle kamuoyuna gerekli bilgilerin sağlanması amacıyla tutulacağı ifade edilmiştir.

Aynı Kanun’un 61’inci maddesinde; “Muhasebe hizmeti; gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması işlemleridir… Muhasebe yetkilisi, bu hizmetlerin yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından sorumludur.” hükmüne yer verilmiştir.

Aynı maddenin beşinci fıkrasında ise; muhasebe yetkililerinin, işlemlerine ilişkin defter, kayıt ve belgeleri muhafaza ederek denetime hazır bulunduracağı belirtilmiştir.

Anılan Kanun’un “Kamu idarelerinin sorumluluğu” başlıklı 76’ncı maddesinde; mali karar ve işlemlere ilişkin her türlü kayıt, bilgi ve belgelerin, kamu idareleri tarafından düzenli olarak muhafaza edileceği ifade edilmiştir.

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Kurulu tarafından 12.06.1998 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe giren Kalabak Suyu Dağıtım ve Uygulama Yönetmeliği’nin 1’inci maddesinde; bu Yönetmelik’in amacının Eskişehir merkezi içme suyunun önemli bir bölümünü karşılayan Kalabak Suyu’nun kent halkına yeterli düzeyde ve sağlıklı olarak ulaşmasını temin için dağıtımı gerçekleştiren sakalar ile Kurum arasındaki hukuki ilişkileri belirlemek olduğu belirtilmiş, 3’üncü maddesinde ise, saka; su dağıtımını gerçekleştirmek için Kurum ile sözleşme akdeden gerçek ve tüzel kişi olarak tanımlanmıştır.

Anılan Yönetmelik’in ‘Teminat” başlıklı 16’ncı maddesinde; “Saka, gerek bu Yönetmelik gerekse diğer yasal mevzuata aykırı davranışları söz konusu olduğunda yahut muhtemel borçlarına karşılık olmak üzere sözleşme ile tesbit edilen nakit teminatı İdare veznesine yatıracaktır.” hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in Geçici 1’nci maddesinde; Yönetmelik’in yürürlüğe girmesini müteakip kent içinde hâlen sakalık hizmeti yürütenlerin de bu Yönetmelik hükümlerine tabi olacağı, Geçici 2’nci maddesinde ise; halen su dağıtımı yapan sakaların bu Yönetmelik’in yürürlüğe girmesini müteakip 60 gün içinde Kurum ile sözleşme akdetmek zorunda olduğu ve Kurum ile sözleşme yapmayan sakalara su ve dağıtım ruhsatı verilmeyeceği ifade edilmiştir.

Kurum ile sakalar arasında imzalanan Kalabak Suyu Dağıtım – İmtiyaz Sözleşmesi’nin 6’ncı maddesinde; bu Sözleşmenin eki Kalabak Suyu Dağıtım ve Uygulama Yönetmeliği’nin 17’nci maddesinde tanımlanan cezai müeyyidelere yahut diğer muhtemel borçlarına karşılık olmak üzere, 400 adet 12 litrelik damacana suyunun ödeme tarihindeki perakende satış fiyatı

tutarındaki nakit teminatı Kurumun veznesine ödeyeceği hüküm altına alınmış olup, sakalardan daha önce alınan teminatların yürürlükte olduğu belirtilmiştir.

Kurum hesap ve işlemleri üzerinde yapılan incelemelerde, ilgili Yönetmelik uyarınca Kalabak Suyu’nun dağıtımına ilişkin nakit teminatların alınmasını müteakip sakalar ile sözleşme imzalandığı, “Çalışma Ruhsatı” adı altında ruhsatların sakalara verildiği ve saka sayısının 140 (yüzkırk) olarak belirlendiği, saka ruhsatının Kurumdan izin alınmak şartıyla ve nakit teminatı ile birlikte devredilebildiği,

Aynı Yönetmelik uyarınca sakalara kesilen cezaların, teminat tutarından karşılanmayarak ayrıca tahsil edildiği dolayısıyla Yönetmelik’in yürürlüğe girmesini müteakip sözleşme imzalayan sakalardan alınan teminatların bugüne kadar eksilmediği ve iade edilmediği, 400 adet 12 litrelik damacana suyunun ödeme tarihindeki fiyatı olan nakit teminat tutarının muhasebe kayıtlarında yer alması gerektiği, ancak 330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabında ilgili tutarın yer almadığı gibi teminatlara ilişkin kanıtlayıcı belgelerin de bulunamadığı tespit edilmiştir.

Kurum tarafından söz konusu teminat tutarına ilişkin muhasebe kayıtlarının düzeltildiği ve bu tür hataların olmaması için gereken hassasiyetin gösterileceği belirtilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.

Sonuç olarak, yapılan söz konusu hata nedeniyle 2020 yılı mali tablolarında 330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı doğru ve güvenilir bilgi sunmamaktadır.