Karar Künyesi
Yapım İşleri Uygulama Projelerinin Hazırlanmasında Gerekli Özenin Gösterilmemesi
Kurum tarafından 2017-2018 yılında uygulama projesine dayalı olarak anahtar teslim götürü bedel olarak yaptırdığı işlere ait projelerin gerekli özen gösterilerek hazırlanmadığı, bağlı olarak işlere ait projelerin uygulama safhasında sık sık değiştirildiği ve proje hazırlama aşamasında kolaylıkla fark edilebilecek eksikliklerin tamamlanmadığı tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 4’üncü maddesinde, uygulama projesi; belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği proje olarak tanımlanmakta, aynı kanunun 62’nci maddesinin ( c) bendinde; yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı, ihale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği, uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunlu olduğu belirtilmektedir.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 6’ncı maddesinde, yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
Belirtilen hükümler birlikte dikkate alındığında; anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak üzere ihaleye çıkarılan yapım işlerinde, ihale yapılmadan önce, idare tarafından; işin yapılacağı arsa ile ilgili mülkiyet, kamulaştırma, imar işleri ve uygulama projesinin
hazırlanması gerekmektedir. Uygulama projelerinde her türlü zemin araştırılmasının yapılması suretiyle zeminin yapısına uygun iksa imalatlarını barındıran statik proje, yapı estetiği ve tercihini belirleyen mimari proje, mekanik proje, elektrik projesi ve yapıya ait her türlü ayrıntıyı barındıran projenin bulundurulması gerekmektedir. Bu projelerin fen ve sanat kurallarına uygun olarak hazırlatılıp, ihale dokümanında isteklilere sunulması gerekmektedir. Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeler ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için yüklenici tarafından teklif edilen toplam bedel üzerinden akdedilmektedir. Buradan hareketle, uygulama projesinin isteklilerce tekliflerin hazırlamasında ve ihalede rekabetin etkin düzeyde sağlanmasında önemli bir parametre olduğu anlaşılmaktadır.
Ancak Kurum tarafından gerçekleştirilen;
2018/89187, 134872, 166524 ve 358751 ihale kayıt numaralı Mahalle Konağı yapım işleri incelendiğinde; söz konusu işlerin tamamında iş artışına gidildiği, 89187 ihale kayıt no.lu işin mahal listesinin ve projesinde detayların olmadığı; 134872 ve 166524 ihale kayıt no.lu işlerin projesinde detayların olmadığı,
-2017/533111 ihale kayıt no.lu Kuşcağız Pazar Yeri yapım işi incelendiğinde; iş artışına gidildiği, projesinde detayların olmadığı;
2018/37168 ihale no.lu Geçici Hayvan Barınağı yapım işinde mahal yerinin değiştirildiği görülmüştür.
Yukarıya alınan işlerin büyük çoğunluğunun uygulama projelerinde temel eksikliklerin bulunması ve bu eksikliklerin bir çoğunun işin projelendirilmesi aşamasında küçük bir araştırma ile kolayca farkedilebilecek durumda olmasına rağmen projelerin detaylı hazırlanmaması sonucunda işlerin devamı sırasında bu eksikliklerin tamamlanmasına yönelik proje revizyonlarının yapılması ve buna bağlı olarak iş artışları ve süre uzatımlarının verilmesi söz konusu işlere ait projelerin hazırlanmasında yeterince özenin gösterilmediğini ortaya koymaktadır.
İş Artışı Onaylarının İş Bitim Tarihinden Sonra Alınması
Kurum tarafından yapılan muhtelif yapım işleri kapsamında iş artışı onayının iş bitim tarihinden sonra alındığı tespit edilmiştir.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme Kapsamında
Yaptırılabilecek İlave İşler, İş Eksilişi ve İşin Tasfiyesi” başlıklı 24’üncü maddesinde anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabileceği hüküm altına alınmıştır.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Proje Uygulanması “başlıklı 12’inci maddesinin 4 ve 5’inci bentlerinde;
“(4) İdare, sözleşme konusu işlerle ilgili proje v.b. teknik belgelerde, değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkansız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkilidir. Yüklenici, işlerin devamı sırasında gerekli görülecek bu değişikliklere uygun olarak işe devam etmek zorundadır. Proje değişiklikleri, ilk projeye göre hazırlanmış malzemenin terk edilmesini veya değiştirilmesini veya başka yerde kullanılmasını gerektirirse, bu yüzden doğacak fazla işçilik ve giderleri idare yükleniciye öder. Proje değişiklikleri işin süresini etkileyecek nitelikte ise yüklenicinin bu husustaki süre talebi de idare tarafından dikkate alınır.
(5) İdarenin veya yapı denetim görevlisinin yazılı bir tebliği olmaksızın yüklenici, projelerde herhangi bir değişiklik yaptığı takdirde sorumluluk kendisine ait olup bu gibi değişiklikler nedeniyle bir hak iddiasında bulunamaz..” denilmek suretiyle idarenin projeler üzerinde gerekli değişiklikleri yapabileceğine, idarenin veya yapı denetim görevlisinin yazılı bir tebliği olmaksızın yüklenicinin projelerde herhangi bir değişiklik yapamayacağına değinilmiş,
Yine aynı Şartname’nin “Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinde proje değişikliği şartları gerçekleştiği durumlarda yeni birim fiyat yapılmak suretiyle ödeme yapılacağı düzenlenmiştir.
Yukarıdaki hükümler birlikte değerlendirildiğinde; yapım işlerinde, yasal sınırlar içerisindeki ilave işlerin yaptırılması sözleşme bedelinin revizyonu ve bütçeden ilave ödeme yapılmasını gerektiren bir işlem olduğundan işin süresi tamamlanmadan ve sözleşme bedeli gerçekleşmeden makul bir süre önce idarece %10 veya %20 kapsamındaki ilave işler belirlenmeli, artış meydana getiren kalemler ve artış miktarı tespit edilerek ihale
yetkilisinden onay alınmalıdır.
Yapılan incelemede, uygulama projelerinin hazırlanmasında gerekli özenin gösterilmemesi sebebiyle birçok yapım işinde iş artışına gidilerek işlerin tamamlandığı, iş artışına gidilen tüm yapım işlerinde işin süresi tamamlandıktan sonra idarece %10 veya %20 kapsamındaki ilave işlerin belirlendiği ve ihale yetkilisinden tespit edilen artış miktarı üzerinden iş artışı onaylarının alındığı görülmüştür.
Yasal sınırlar içerisindeki ilave işlerin yaptırılması ancak artış meydana getiren kalemler ve artış miktarı tespit edilerek ihale yetkilisinden onay alındıktan sonra gerçekleştirilmesi ilgili mevzuatın amir hükmüdür.
Kamu idaresi cevabında; “A) 2017-2018 yılında Kurumumuz tarafından uygulama projesine dayalı olarak anahtar teslim götürü bedel olarak yapılan işlere ait projelerin gerekli özen gösterilerek hazırlanmadığı hususu ilgili müdürlüklerimize iletilmiş olup, bulguda belirtilen uyarılar doğrultusunda yapılan mütalaalar neticesinde projelerin hazırlama aşamasında projelerde var olan eksikliklerin giderilmesiyle iş artışına gidilmemesi sağlanmaya çalışılacaktır.
B) Kurumumuz tarafından yapılan muhtelif yapım işleri kapsamında iş artışı onayının iş bitim tarihinden sonra değil de ilave işlerin yaptırılması durumunda ihale yetkilisinden onay alındıktan sonra gerçekleştirilmesi gerekliliği, bu tür ihale iş ve işlemleri gerçekleştiren müdürlüklerimizle paylaşılmış olup, konu hakkında müdürlüklerimizden gelen cevaplarda; mahalle konağı yapım işi projesi ile Kuşcağız Pazar yeri yapım işi projesinin ihaleyi alan firmalara sunulduğu ancak firmalar tarafından herhangi bir uyarıda bulunulmadığı ve bu sebeple de proje aşamasında eksikliklerin belirlenemediği, geçici hayvan barınağı yapım işinde ise hayvan barınağının bulunduğu arsanın belediyemize ait olmamasından dolayı mevcut arsadan vazgeçildiği, sonrasında ilçemiz sınırları içerisinde bulunan ve yeri belediyemizin malı olan arsa üzerine yapılmasına karar verildiği, ayrıca barınağın yapımı ile ilgili gerekli izin ve yardımların da Orman Genel Müdürlüğünden alındığı ifade edilmektedir. Bulguda da yer alan tavsiyeler doğrultusunda ileriki zamanlarda gerçekleştirilecek yapım işlerimizde gereken hassasiyetin gösterilmesi sağlanacaktır.” denilmiştir.
Sonuç olarak İdare tarafından bulgu kabul edilmiş olup söz konusu bulgun doğrultusunda yapım işleri uygulama projelerinin hazırlanmasında gerekli özenin gösterileceği ve iş artışı onaylarının alınmasında gerekli özenin gösteileceği belirtmiştir.
Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.