Karar Künyesi
Yapılan incelemelerde harcamalara katılma paylarının kurum lehine, ancak paydaşların aleyhine olacak şekilde olmak üzere, mevzuatta belirtilen şartlara aykırı olarak tahakkuk ettirildiği görülmüştür.
Belediyeler tüzel kişiliği haiz yerel yönetim ve hizmet birimleri olup, yerel kamu hizmetlerini ifa ederler. Bu yönetimlerin kendilerinden beklenen hizmetleri ifa edebilmeleri için birtakım gelirlerinin bulunması veya hizmetler için yaptıkları harcamalara, bu hizmetten yararlanan kişilerin de katılması gerekir. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 86,87 ve 88 inci maddelerinde yol, su ve kanalizasyon hizmetlerinden faydalanan kişilerin, bu hizmetler için yapılan harcamalara katılımını düzenlemektedir.
Mezkur Kanunun 86 ıncı maddesinde;
Belediyelerce ve belediyelere bağlı müesseselerce, aşağıdaki şekilde kanalizasyon tesisi yapılması halinde, bunlardan faydalanan gayrimenkullerin sahiplerinden, Kanalizasyon
Harcamalarına Katılma Payı alınır:
Yeni kanalizasyon tesisi yapılması,
Mevcut tesislerin sıhhi ve fenni şartlara göre ıslah edilmesi.
İki ve daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkuller, hangi yoldaki kanalizasyona bağlanmış ise, payın hesabında o yola ait kanalizasyon giderleri nazara alınır.
87’nci maddesinde;
Belediyelerce ve belediyelere bağlı müesseselerce, aşağıdaki şekilde kanalizasyon tesisi yapılması halinde, bunlardan faydalanan gayrimenkullerin sahiplerinden, Kanalizasyon
Harcamalarına Katılma Payı alınır:
Yeni kanalizasyon tesisi yapılması,
Mevcut tesislerin sıhhi ve fenni şartlara göre ıslah edilmesi.
İki ve daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkuller, hangi yoldaki kanalizasyona bağlanmış ise, payın hesabında o yola ait kanalizasyon giderleri nazara alınır.
88’inci maddesinde;
Belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce beldede aşağıdaki şekillerde su tesisleri yapılması halinde, dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkullerin sahiplerinden, Su Tesisleri
Harcamalarına Katılma Payı alınır:
Yeni içmesuyu şebeke tesisleri yapılması,
Mevcut şebeke tesislerinin tevsii ve ıslahı.
Birden fazla yol kenarında bulunan gayrimenkullere ait payın hesabında, bunların yalnız suya bağlandıkları yol üzerindeki uzunlukları esas alınır.” Denilmektedir.
Payların tahakkuk şekli ilgili Kanunun 90’ıncı maddesinde açıklanmış olup maddede yol, su tesisleri ile kanalizasyon harcamalarına katılma payları hizmetten faydalanma şekillerine göre ilgili gayrimenkul sahipleri arasından belirlenen çerçevede tahakkuk ettirileceği açıkça belirtilmiştir.
Yine 91’inci maddede harcamalara katılma paylarının tahakkuku, işler hangi ihale usulü ile yapılmış olursa olsun, hizmetin tamamlanarak halkın istifadesine sunulmuş yapılacak yazılı tebliğ ile verilecek süre içinde ilgililerin harcamalara katılma paylarını peşin ödemeyi kabul edilmesi halinde, bu paylar, kabule ilişkin yazılı başvuru tarihinden itibaren bir ay içinde tahakkuk ettirileceği 92’nci maddede ise yazılı esaslar dairesinde hesaplanan paylar, mükelleflerin soyadları, adları, adresleri ve kendilerine isabet eden pay miktarını gösteren ve mahiyetlerine göre mahalle, cadde ve sokak itibariyle düzenlenecek tahakkuk cetvellerinin bir ay süre ile belediye ilan yerlerine asılması suretiyle ilan olunacağı ayrıca katılma payları
tutarları mükelleflere ayrıca tebliğ olunacağı belirtilerek payların hesaplanması, tahakkuku ve tahsili usulü açıklanmıştır.
Yapılan incelemede, kamu idaresi tarafından harcamalara katılma payının tahakkuk ve tahsilinin hizmetlerden faydalanma esasına göre yapılmadığı, payların hesaplandıktan sonra idarece ilan edilmediği ve mükellefe tebliğ edilmediği, belediyece katılma paylarının hizmetten faydalanma esnasında değil, inşaat ruhsatı alma aşamasında ilgili mükelleflerden tahsil edildiği görülmüştür. Bu durum gelecek dönemlerde mahkemelere intikal ettirilmesi halinde şekil şartlarına aykırılık nedeniyle vade farkı, vekâlet ücreti vb. ek giderlerle iade tutarlarına sebebiyet verebilecek olup kurum açısından risk taşımaktadır.
Sonuç olarak katılma paylarının kamu idaresince ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde hizmetten faydalanma esası çerçevesinde, şekil şartlarına uygun şekilde ve öngörülen zaman ve bedelle tahakkuk ve tahsilatının yapılması gerekmektedir.
Kamu idaresi cevabında; “2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda Katılım Paylarının;
Yeni bir Altyapı tesisi yapılması,
Mevcutların tevsii ve ıslahı (Yenileme, Genişletme vb.) ve Gayrimenkullerin yapılan bu alt yapı tesislerinden “Faydalanmaları”, halinde alınacağı belirtilmiştir.
Yine, 3194 sayılı İmar Kanunun 23. maddesi (b) fıkrasında; “Toplu mesken alanlarında, ilgili sahıs veya kurumlarca ilgili idarenin izni ile bütünü insa ve ikmal edilen teknik altyapının iki tarafındaki diger parsellerin sahiplerinden, kendi parsellerine isabet eden bedel alınmadıkça kendilerine yapı ruhsatı verilmez.”, hükmü yer almaktadır.
Ayrıca, 03.04.2012 tarih ve 28253 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Su ve Kanalizasyon harcamalarına katılma payları ile ilgili başvuru sahibinden bilgi ve belge istenmesine ilişkin usuller başlıklı ….5.maddesinin d) fıkrasında; “İlk su abonelik işlemi için yapı kullanma izni ve harcamalara katılım payının ödenmesi dışında başkaca bir şart aranmaz. İnşaat halindeki yerler için ilk su abonelik işlemlerinde, yapı kullanma izin belgesine sahip olma şartı yerine yapı ruhsatına sahip olma şartı aranır. Atık su abonelik işlemlerinde ise 27/10/2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Atık Bertaraf tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 19 uncu maddesi gereğince ayrıca kanal bağlantı ücreti istenir.”, denilmektedir.
Açıklanan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinde; daha önceden su ve kanalizasyon altyapısından faydalanmayan ilk kez yapı ruhsatı almak kaydı ile sisteme dahil olacak gayrimenkul sahiplerinden “Katılım Payı” alınması ile ilgili bir usulsüzlük bulunmamaktadır.
Nitekim, Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin 2006/11903 E, 2007/1103 K kararındaki özetle; “Bu yasal düzenlemeler doğrultusunda; su ve kanalizasyon bağlantıları yapılmayan binaya iskan izni verilmesi mümkün olmadığı gibi, su ve kanalizasyon harcamalarına katılma payı ödenmeden bu hizmetlerden faydalanmakta mümkün değildir. Ne var ki su ve kanalizasyon harcamalarına katılma payını ödemekle yükümlü kişi, iskân izni almakla yükümlü olan kişidir.”, hükmü de mevcut uygulamanın yerinde olduğunu göstermektedir.
Öte yandan, Tarifeler Yönetmeliği Ek Katılım Payları tarifesi 01.01.2019 tarihinden itibaren hali hazırda tamamlanmış binalardan da yeni bir su ve kanalizasyon altyapı tesisi yapılması veya mevcutların tevsii ve ıslahı halinde katılım payı alınmasını mümkün kılacak şekilde güncellenmiştir. Böylelikle, tamamlanarak halkın istifadesine sunulan altyapı hizmetleriyle ilgili bulgu doğrultusunda katılım payları alınacaktır.” Denilmektedir.
Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında özetle su ve kanalizasyon altyapısından faydalanmayan ilk kez yapı ruhsatı almak kaydı ile sisteme dahil olacak gayrimenkul sahiplerinden “Katılım Payı” alınması ile ilgili bir usulsüzlük bulunmadığını ve mevzuat hükümleri ile yargı kararlarında harcamalara katılma paylarının ödenmeden iskan verilmeyeceği de ayrıca belirtilmiştir.
Sonuç olarak bulguda belirtildiği üzere harcamalara katılma paylarının kamu idaresince ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda hizmetten faydalanma esası çerçevesinde, şekil şartlarına uygun ve öngörülen zaman ile bedelle tahakkuk ve tahsilatının yapılması gerekmektedir. Ayrıca konunun gelecekte mahkemelere intikal ettirilmesi halinde şekil şartlarına aykırılık nedeniyle vade farkı, vekâlet ücreti gibi idareye yüklenecek ek giderlerle iade edilmesine sebebiyet verebilecek risklerin azaltılması gerekmektedir.