Yapım işlerinde kesin/ön projesi olanlar dışındaki imalatlara ait uygulama projeleri hazırlandığı/hazırlanabileceği halde karma sözleşme yapmak yerine birim fiyat sözleşme yapıldığı görülmüştür.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun "Sözleşme türleri" başlıklı 6’ncı maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde; “Yapım işlerinde; niteliği itibarıyla iş kalemlerinin bir kısmı için anahtar teslimi götürü bedel, bir kısmı için birim fiyat teklifi alma yöntemleri birlikte uygulanmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleler sonucunda karma sözleşme düzenlenir” denilmektedir.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin "İhalelerde uyulması zorunlu hususlar" başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, uygulama projesi bulunan işlerde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılmasının zorunlu olduğu, bina işleri hariç, ihaleden önce uygulama projesi yapılamayanların kesin/ön proje üzerinden birim fiyat ihaleye çıkılabileceği, bu işlerden, uygulama projesi yapılabilen kısımlar için anahtar teslimi götürü bedel, uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her bir kalem iş için birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabileceği belirtilmiştir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 4’üncü maddesi, iş grubu ve iş kalemi tanımlarını içermektedir. İş grubu, anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde ve karma sözleşmelerde kullanılan bir terim olup, ödemeye esas birimlerden oluşmaktadır. İş kalemi ise birim fiyat sözleşmeleri ve karma sözleşmelerde kullanılan bir terim olup, ödemeye esas birim fiyatları içermektedir. Karma sözleşme, iş grupları/grupları için anahtar teslimi götürü bedel ve birim fiyat teklif alınan kısımlar için birim fiyat yöntemlerinin birlikte uygulandığı bir sözleşmeyi ifade etmektedir.

"Projelerin yükleniciye teslimi" başlıklı 11’inci maddesi, anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerinde ve birim fiyat esaslı sözleşmelerde projelerin yükleniciye teslimine dair detayları içermektedir. Anahtar teslimi götürü bedel esasına göre yapılan işlerde, projelerin yükleniciye teslim edilmesi sözleşmenin imzalanması sırasında gerçekleşir. Birim fiyat esaslı sözleşmelerde ise işlerin ön veya kesin projeleri, sözleşmenin imzalanması sırasında yükleniciye verilir.

"Geçici hakediş raporları" başlıklı 39’uncu maddesi, birim fiyat esasına göre yapılan işlerin bedellerinin ödenmesine dair esasları belirtmektedir. Bu kapsamda, sözleşmeye ekli birim fiyat teklif cetvelinde yazılı veya sonradan düzenlenen yeni birim fiyatlar ile metrajlarından hesaplanan iş kalemi miktarlarının çarpımı üzerinden hesaplanan tutar, sözleşmedeki kayıtlara ve ilgili kanunlara göre yapılacak kesintilerden çıktıktan sonra yükleniciye ödenir. Anahtar teslimi götürü bedel esasına göre yapılan işlerin bedelleri ise ihale dokümanında öngörülen ilerleme yüzdeleri üzerinden sözleşmede ve eklerinde belirtilen esaslara göre ödenir. Karma sözleşmelerde ise her iki yöntem için ilgili hükümlere uyulur.

"Kesin hakediş raporu ve hesap kesilmesi" başlıklı 40’ıncı maddesi, birim fiyat esaslı sözleşmelerde kesin hesapların nasıl yapılacağını detaylandırmaktadır. İşin geçici kabulü yapıldıktan sonra kesin hakediş raporunun düzenlenmesiyle işe başlanır. Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde ise kesin hesap işlemleri, işin geçici kabulü yapıldıktan sonra başlar. Karma sözleşmelerde ise her iki yöntem için ilgili hükümlere uyulur.

Ayrıca "Fiyat farkı esaslarının uygulama esasları" başlıklı 6’ncı maddesinin yedinci fıkrasında ise, karma sözleşmelerde işin anahtar teslimi götürü bedel ve birim fiyatlı bölümleri için ayrı ayrı fiyat farkı hesaplanır denilmektedir.

İlgili yapım işi ihalesi sözleşmesinin “Sözleşme türü ve bedeli başlıklı” 6’ncı maddesinde; “Bu Sözleşme, birim fiyat sözleşme olup, ihale dokümanında yer alan kesin projeye/projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine dayalı olarak, İdarece hazırlanmış birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için yüklenici tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan tutarların toplamı olan ..................................................... (rakam ve yazıyla) bedel üzerinden akdedilmiştir.” ifadesi yer almaktadır.

Örnek ihale dokümanı incelendiğinde;

Pamukova Muhtelif Mahalleler İçmesuyu İnşaatı işinde,

“PMK.İNŞ.13: 300 m3 Servis Deposu İnşaat İmalatları Yapılması (DY1)” , “500 m3 Hacimli Terfili Toplama Deposu İnşaat İmalatlarının Yapılması” gibi kalemlerin birim fiyat tariflerine bakıldığında;

‌Tablo 13: Pursantaj Tablosu

İdare cevaben, Pamukova Muhtelif Mahalleler İçmesuyu İnşaatı işinde, projelerin İller Bankası tarafından yapıldığını ve zemin etüdü olmadığı için kesin proje üzerinden ihale edildiğini belirtmiştir. Ancak zemin etüdünün İdare tarafından da yapılabileceği ve söz konusu ödemelerin pursantaj oranları üzerinden yapıldığı göz önüne alındığında, bir uygulama projesinin olması gerektiği aşikardır.

Bu iş kalemlerine/gruplarına pursantaj üzerinden ödeme yapılıyor olması ve uygulama projelerinin hazırlanmış/hazırlanabilir olması söz konusu ihalelerin karma sözleşme ile yapılabileceğini ortaya koymaktadır.

Karma sözleşme yapılmamış olması, idari şartnameyi, sözleşmenin türünü, imalat kalemlerinin ele alınış şeklini, iş programlarını, iş artış/azalışlarının oranlarını, fiyat farklarını, geçici ve kesin hakediş raporlarının hazırlanış biçimini doğrudan etkilemektedir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve açıklamalar doğrultusunda, aynı ihale içerisinde, uygulama projesi yapılabilen işler için anahtar teslim, diğerleri için ise birim fiyat teklif alınarak karma sözleşme yapılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.