Karar Künyesi
İdarenin gelirlerine ilişkin yapılan denetim ve incelemelerde bazı gelir kalemlerine ait tahsilat oranlarının düşük olduğu görülmüştür.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Mali hizmetler birimi” başlıklı 60’ıncı maddesinde; malî hizmetler birimi, ilgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütmekle görevlendirilmiştir.
Tahsilat/tahakkuk oranı; idarelerce tahakkuk ettirilen gelirlerin ne kadarının tahsil edilip bütçe gelirine dönüştüğünü, dolayısıyla kamu idarelerinin tahsil kabiliyetini ölçen bir göstergedir. Bu oran, idarenin gelir performansına ilişkin bir ölçüt olarak kabul edilmektedir.
İdeal olan, tahakkuk etmiş tüm gelirlerin tahsil edilebilmesidir. İdarenin hesaplarında yapılan incelemelerde aşağıdaki tabloda detayı verilen birçok gelir kalemlerinin tahsilat oranlarının düşük seviyede gerçekleştiği görülmüştür.
Tablo 10: İdarenin Bazı Gelirlerinin Tahsilat/Tahakkuk Oranları Tablosu
Gelir kalemi | Devreden Gelir Tahakkuku (TL) | 2021 Yılı Tahakkuku (TL) | Toplam Tahakkuk (TL) | 2021 Yılı net Tahsilatı (TL) | Tahsilat/ Tahakkuk Oranı |
Laboratuvar Deney ve Analiz Gelirleri | 189.699,27 | 125.480,06 | 315.179,33 | 64.123,32 | % 20,35 |
Kaçak Su Cezası | 1.123.886,32 | 1.149.535,71 | 2.273.422,03 | 821.032,35 | % 36,11 |
Vidanjör Hizmetleri | 3.355.390,90 | 2.856.574,98 | 6.211.965,88 | 2.153.660,76 | % 34,67 |
Bakım Bedeli | 14.127.204,30 | 16.727.976,27 | 30.855.180,57 | 14.924.756,45 | % 48,37 |
Sayaç Muayene ve Tamir Bedeli | 632.446,53 | 385.283,90 | 1.017.730,43 | 290.356,93 | % 28,53 |
Altyapı Harcamalarına Katılım Payı | 4.229.220,80 | 526.379,53 | 4.755.600,33 | 1.315.300,88 | % 27,66 |
İcra Masrafları | 400.170,01 | 55.591,87 | 455.761,88 | 20.957,85 | % 4,60 |
Kanalizasyon Harcamalarına Katılım Payı | 60.731.035,82 | 81.241.742,01 | 141.972.777,83 | 69.931.955,03 | % 49,26 |
Toplam | 84.789.053,95 | 103.068.564,33 | 187.857.618,28 | 89.522.143,57 | %47,65 |
Tahsilat kapasitesi idareler için en önemli finansal göstergelerden biridir. Çünkü beklenen gelirlerin tahsil edilememesi idarelerin finansal güçlükler ile karşılaşmalarına yol açabilecektir. Tablodan ayrıntılı görüldüğü üzere seçilen gelir kalemlerinin toplam tahsilat/tahakkuk oranı %47,65 olarak gerçekleşmiştir. Tahsilat/tahakkuk oranlarının düşüklüğü, bu gelirlere ilişkin etkin bir gelir yönetiminin olmadığını göstermektedir.
Aynı zamanda aşağıdaki tabloda görüleceği üzere; idarenin ana faaliyet konusu kapsamında olan satış yaptığı sulara ilişkin 2021 yılsonu itibariyle tahakkuk eden toplam 421.840.669,13 TL alacağı olmasına rağmen bu alacakların 234.865.997,28 TL’sini (%55,68’i) tahsil edebilmiştir.
Tablo 11: İdarenin Su Gelirlerine İlişkin Tahsilat/Tahakkuk Oranı Tablosu
Gelir kalemi | Devreden Gelir Tahakkuku (TL) | 2021 Yılı Tahakkuku (TL) | Toplam Tahakkuk (TL) | 2021 Yılı net Tahsilatı (TL) | Tahsilat/ Tahakkuk Oranı |
Su Gelirleri | 144.551.165,99 | 277.289.503,14 | 421.840.669,13 | 234.865.997,28 | % 55,68 |
Bu alacaklara ilişkin; Şanlıurfa Su ve Kanalizasyon İdaresinde 4498 adet takipli icra dosyası bulunmakta olup 2021 yılı öncesine ait herhangi bir icra takibi veya dosyası bulunmamaktadır. Anapara ve faizlerle birlikte bu dosyaların toplam tutarı 27.933.500,50 TL’dir. İcra birimindeki dosyaların takibi için ise sadece 4 avukat ve bir işçi bulunmaktadır. İcra biriminde çalışan nitelikli personel sayısının az olması sağlıklı bir icra takip sürecinin yürütülmesine engel olmaktadır.
Sonuç olarak; ilgili gelir kalemleri itibariyle tahsilat/tahakkuk oranlarında düşüklük olduğu açıktır. Bu orandaki düşüklük sürdürülebilir bir finansal yapının kurulmasında eksikliğe yol açmaktadır. Finansal olarak daha sağlam bir yapının kurulabilmesi için idarelerin tahsil kapasitelerini yükseltmeye yönelik olarak personel sayısının yeterli hale getirilmesi, e-haciz ve e-tebligat yönteminin uygulanması gibi tüm araçların kullanılması, kurumlar arası veri paylaşımının sağlanması ve uygulayıcı personelin etkin eğitimi gibi unsurların bir bütün halinde değerlendirilmesi gerekmektedir.