İdarece sunulan bazı hizmetlerin fiyatlandırılmasında belediyede çalışan personel ve yakınları ile meclis üyeleri ve birinci derece yakınlarına indirim uygulamasına gidildiği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Meclisin görev ve yetkileri” başlıklı 18’inci maddesinin (f) bendinde; “Kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek.” Meclisin görevleri arasında sayılmaktadır.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Ücrete tabi işler” başlıklı 97’nci maddesinde; “Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediyeye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir.” hükmüne yer verilmiştir.

4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 1’inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan; “Genel bütçeye dâhil daireler ile katma bütçeli idareler, bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan fonlar, kefalet sandıkları, sosyal güvenlik kuruluşları, genel ve katma bütçelerin transfer tertiplerinden yardım alan kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile müesseseleri, il özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler, özel bütçeli kuruluşlar, özelleştirme işlemleri tamamlanıncaya kadar, 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Kanuna tâbi kuruluşlar ve özel hukuk hükümlerine tâbi, kamunun çoğunluk hissesine sahip olduğu kuruluşlar, kamu banka ve kuruluşları ile bunlara bağlı iş yerleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanmaz” hükümleri ile kamu hizmetlerinin ücretlerinde indirim yapma yetkisi sınırlandırılmıştır. Aynı maddede “Cumhurbaşkanı birinci fıkra hükmünden muaf tutulacak kişi veya kurumları tespit etmeye yetkilidir” denilmek suretiyle mezkûr hizmetler ile ilgili muafiyetlerin Cumhurbaşkanı tarafından belirleneceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, muaflıklar ve ticari gayeyle yapılacak indirimler dışında herhangi bir indirim yapılmaması esastır.

Yapılan incelemede, Tüm-Yerel-Sen ile Belediye arasında imzalanan ve 01.01.2022- 31.12.2023 tarihleri arasında geçerli olan Toplu İş Sözleşmesinin “Diğer Haklar ve Ücretli İzinler” başlıklı 19’uncu maddesinde;

“g-) Kartal Belediyesinin ve iştirak şirketlerinin işlettiği sosyal tesislerde personele

%20 oranında indirim uygulanır. Bu indirimden personelin yanında getirdiği birinci derece akrabaları (eş, anne, baba, çocuk) faydalanır. Güncellenen fiyatlar sendikaya bildirilecektir.

ı-) Çalışanlar, Belediye binası içinde hizmet veren çay ocağında verilen çay hizmetinden sözleşme boyunca %50 indirimli olarak yararlandırılacaktır.

ö-) Çalışanın kendisinin, annesinin, babasının veya çocuğunun nikâh işlemlerinde Belediye Meclis Kararı ile ücretsiz yararlandırılır.”

“Kreş (Çocuk Bakım Evi)” başlıklı 22’nci maddesinde;

“b-) Bu sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, Belediye çalışanlarının çocukları mevcut ya da idarenin açacağı kreşlerde belirlediği fiyat üzerinden 1. çocuk için

%50, 2. ve daha fazla çocuk için %75 indirim uygulanır.”, hükümleri yer almaktadır. Yine İdare tarafından hazırlanarak karara bağlanan 2023 yılı ücret tarifelerinde;

Kreş Müdürlüğü ücret tarifesinde kreşler için; Belediye personeli harici 1500 TL, Kartal Belediye Meclis üyeleri ve Belediye Personeli 750 TL olacağı,

Yazı İşleri Müdürlüğü ücret tarifesinde nikâh hizmet ücretleri için; belediye personeli ile birinci derece yakınları için nikâh işlemlerinin ücretsiz olacağı, Belediye Meclis Üyeleri ve görevi biten Meclis Üyelerinin kendilerinden ve 1'inci derece yakınlarından ücret alınmayacağı ifade edilmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; kreş hizmetlerinin 09.06.2017 tarih ve 2017/113 sayılı meclis kararı çerçevesinde ücrete tabi olduğu, nikâh hizmetlerinin mesai saatleri içerisinde ücretsiz olarak yapıldığı, aynı zamanda her sene alınan meclis kararlarına göre uygulama yapılarak ücretlendirildiği, birçok kurumda olduğu gibi Şehit, Gazi yakınları ve Engelliler ile her türlü sosyal ve yasal haktan yoksun geliri olmayan hükümlülere ve kendi kurumunda çalışan personelin indirimden faydalanmasının meclis kararı ile uygun bulunduğu,

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bu kanuna dayanılarak çıkartılan yönetmeliklerde İşyeri Hekimi bulundurulma zorunluluğu ve çalışanların çocukları için kreş açma zorunluluğunun yer aldığı, Tüm-Yerel-Sen ile Belediye arasında imzalanan ve 01.01.2022-31.12.2023 tarihleri arasında geçerli olan Toplu İş Sözleşmesinin “İş Sağlığı ve Güvenliği” başlıklı 20’nci maddesinin a ve c fıkrası, “Kreş (Çocuk Bakım Evi)” başlıklı 22’nci maddesinin a fıkrası ile toplu sözleşmede pekiştirildiği, Belediye Meclisinin 09.10.2019 tarih ve 2019/119 sayılı Kararı ile uygulamaya konulmuş bir işlem olduğu, dolayısıyla Belediye Meclis kararı ile uygulamaya konulan ve belediye personelinin tamamının faydalandığı bir konunun Toplu İş Sözleşmesine konu edilmesinin mevzuata aykırı olmadığı,

Yazı İşleri Evlendirme alt biriminde nikahlar için uygulanan ücret tarifesinin 07.12.2023 tarih 2023/96 sayılı meclis kararına istinaden uygulandığı,

Özetle, bulguda belirtilen indirimli hizmetlerin çeşitli meclis kararları ile uygulamaya konulmuş işlemler olduğu ifade edilmiştir.

Mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere 4736 sayılı Kanun belediye meclisinin tarife belirleme yetkisini ortadan kaldırıcı nitelikte değildir. Tarife belirleme yetkisi yine belediye meclisinin uhdesindedir ve fakat tarife belirlerken dikkate alması gereken bazı hususları belirtmektedir. Zira 4736 sayılı Kanun; “...işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanmaz." demek suretiyle indirim yapma yetkisini sınırlandırmış ve “Cumhurbaşkanı birinci fıkra hükmünden muaf tutulacak kişi veya kurumları tespit etmeye yetkilidir” demek suretiyle de muafiyet yetkisini Cumhurbaşkanına vermiştir. Dolayısıyla ücret tarifelerini belirleme yetkisi 5393 sayılı Kanun gereği belediye meclisine aittir ancak indirim ve muafiyet ile ilgili sınırları ise 4736 sayılı Kanun belirlemektedir.

Uygulamaya konulan veya konulacak işlemler için Meclis Kararı alınmış olması anılan uygulamayı mevzuat hükümleri açısından yasal hale getirmemektedir. Bu nedenle, herhangi bir ihtilafa yer verilmemesi için ücret tarifelerinin mevzuata uygun olarak belirlenmesi önem arz etmektedir.

Sonuç olarak, İdare gelirlerinde azalmaya yol açmamak adına, mevzuatta belirtilen zorunlu ya da ihtiyari indirim ve muafiyetler haricinde, İdarece sunulan ücrete tabi hizmetlerde herhangi bir kişi veya kuruluşa indirim ya da muafiyet sağlanmaması gerekmektedir.