5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinin birinci fıkrasında büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları hüküm altına alınmış ve (f) bendinde;

“Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.” hükmü tesis edilmiştir.

Buna göre büyükşehir belediyelerinde, ilçe belediyelerin yol üstü otopark işletebilmesi mümkün değildir. Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde de birkaç münferit durum hariç yol üstü otoparklar İdarenin iştiraki konumunda olan İSPARK AŞ’ye 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine istinaden meclis kararı ile işlettirilmektedir.

Ayrıca 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun “Park ücretinin alınması, araçların çektirilmesi ve kaldırılması ile muhafazası” başlıklı 79’uncu maddesinde;

“Karayolu üzeri park yerindeki araçlar için park ücreti, yetki ve sorumluluk alanına göre park yerini tespite yetkili idarece veya bu idare tarafından işletme izni verilen gerçek veya tüzel kişilerce alınabilir. Bunlar dışında hiçbir gerçek veya tüzel kişi herhangi bir şekilde park ücreti alamaz. Erişme kontrollü karayolları (otoyol-ekspresyol) hariç olmak üzere büyükşehirlerde yetkili idareler, büyükşehir belediyeleridir.

Birinci fıkra hükmüne aykırı olarak park ücreti alan veya almaya teşebbüs edenler, fiilleri daha ağır bir ceza gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, altı aydan iki yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.” hükmü yer almaktadır. Mezkûr Kanun kapsamında düzenlenen haliyle ilçe belediyeleri tarafından yol üstü (sokak arası) otopark işletilmesi ve/veya işlettirilmesi halinde cezai müeyyideler öngörülmüştür.

İdarenin 2018 yılı denetim çalışmaları esnasında Ulaşım Koordinasyon

Müdürlüğünden (UKOME) elde edilen bilgiler ışığında tespiti UKOME tarafından yapılmış olan ilçe belediyelerinden Kadıköy Belediyesi tarafından 28, Maltepe Belediyesi tarafından 10 ve Ataşehir Belediyesi tarafından 9 sokak/cadde üzerinde yol üstü otopark işletildiği ve/veya işlettirildiği tespit edilmiştir. Söz konusu uygulama gerek 5216 sayılı Kanun açısından gerekse 2918 sayılı Kanun açısından mevzuata aykırıdır. İdare tarafından bu duruma ilişkin bir takım yazışmalar yapılmasına karşın hatalı uygulamanın devam ettiği ve yasal yollara başvurulmadığı tespit edilmiştir.

Bulgu konusuna 2017 yılı Sayıştay Denetim Raporunda yer verilmiş ancak söz konusu mevzuata aykırı uygulama, 2018 yılında da devam etmiştir.

Kamu idaresi cevabında; “Bulgu doğrultusunda gerekli işlemler halen yapılmakta olup tespit edilen yol üstü otoparklarla ilgili hukuki aykırılıkların giderilmesi süreci tamamlanacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak ilçe belediyelerinin sokak/cadde üzerinde yol üstü otopark işletmesi ve/veya işlettirilmesi gerek 5216 sayılı Kanun açısından gerekse 2918 sayılı Kanun açısından mevzuata aykırıdır. Kamu idaresi, bulgu doğrultusunda gerekli işlemler halen yapılmakta olduğunu ve tespit edilen yol üstü otoparklarla ilgili hukuki aykırılıkların giderilmesi sürecinin tamamlanacağını belirtilmiş olup bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.