Bodrum içme ve kullanma sularına ilişkin danışmanlık hizmeti alımında fiyat dışı unsurların temel ilkelere halel getirecek şekilde belirlendiği; teknik kriterlerin somut ve anlaşılabilir biçimde tanımlanmadığı; bu kriterlerin temel ilkelere uygun olarak objektif şekilde değerlendirilmediği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanun'un "Temel İlkeler" başlıklı 5'inci maddesinde, idarelerin, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları vurgulanmıştır.

Anılan Kanunu’nun “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde ise, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine teknik şartnamelerde yer verileceği; teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlamasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un 52’nci maddesinde, danışmanlık hizmet ihalelerinde teknik değerlendirme kriterlerinin, 10’uncu maddede belirtilen kriterlere uygun olarak belirlenmesinin zorunlu olduğu; bu kriterlerin belirlenmesinde; benzer nitelik ve ölçekteki sözleşmeleri yerine getirme deneyimi, iş için önerilen yöntem, organizasyon yapısı, yönetici kadrosu ile işi yürütecek teknik personelinin eğitimi ve mesleki niteliklerinin esas alınacağı belirtilmiştir.

Aynı hükümler Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 63’üncü maddesinde yer almakta olup; ayrıca, teknik değerlendirmede, işin kapsamı, karmaşıklığı ve önem derecesi dikkate alınarak puanların belirleneceği; hangi kriterlere ve alt kriterlere ne şekilde puan verileceği ile puanlama yönteminin ihale dokümanında somut ve anlaşılabilir olarak açıklanmasının zorunlu olduğu vurgulanmıştır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesinde ise; fiyat dışı unsurların, Kanunun 5’inci maddesinde belirtilen ilkelere halel getirmeyecek bir biçimde idari şartnamede açık ve net olarak düzenlenmesi gerektiğine ilişkin hüküm yer almaktadır.

Bodrum içme ve kullanma suyu mevcut şebekelerinin haritalanması, hidrolik modellerin oluşturulması, planlanması ve acil eylem planı projelerinin yapılması danışmanlık hizmeti alımı ihalesini ekonomik teklif sunan firma yerine başka bir firma kazanmıştır. Oysa ekonomik teklif sunan firma Türkiye’nin en büyük içme suyu projelerinin danışmanlık hizmetlerini gerçekleştirmiştir. Bu firmanın; benzer nitelik ve ölçekteki sözleşmeleri yerine getirme deneyimi, iş için önerilen yöntem, organizasyon yapısı, yönetici kadrosu ile işi yürütecek teknik personelin eğitim seviyesi ve mesleki nitelikleri objektif olarak değerlendirilmemiştir.

İşin nasıl yapılacağının açıklanması 25 puan olarak belirlenmiş olup, ekonomik teklifi sunan firmaya ise 15 puan verilmiştir. Oysa bu firmanın yönteme ilişkin rapor ve tabloları mevzuat ve şartnamelerde öngörülen bütün hususları kapsamakta olup, işin nasıl yapılacağı detaylı olarak anlatılmıştır. İtiraz üzerine 25 tam puan verilmişse de, bu durum değerlendirmenin objektif olarak yapılmadığını göstermektedir.

Ekonomik teklif sunan firmadan, iş yerine gidilmemiş olması, özgün metne yer verilmemesi gibi somut, anlaşılır ve objektif olmayan değerlendirmelerle 5 puan kırılmıştır. Ayrıca organizasyon şeması mevzuat ve şartnamelerdeki iş tanımlarına uygun olarak düzenlenmesine rağmen “organizasyon şeması belirtmediği” gerekçesiyle 4 puan daha kırılmıştır.

Öte yandan "işin daha önce yapılmış olmasının anlatılmaması" gerekçesiyle puan kırıldığı görülmektedir. Oysa söz konusu firma, ön yeterlilik değerlendirmesinde sunduğu belgelerle işi daha önce yaptığını kanıtlamıştır. "İş yerine gidilmemiş olması" gerekçesiyle puan kırılmışsa da, şartnamelerde iş yerine gidilmesinin puana tabi olduğuna ilişkin bir ifade yer almamaktadır.

İhalenin iptali için Kamu İhale Kurumu'na veya yargıya başvurulmamış olması, ihale süreçlerinde mevzuata aykırı uygulamalar yapanların mali ve cezai sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. İdare tarafından gerçekleştirilen mal ve hizmet alımı ile yapım işi ihalelerinde fiyat dışı unsurların, 4734 sayılı Kanun'un 5'inci maddesindeki ilkelere halel getirmeyecek bir biçimde açık ve net olarak düzenlenmesi ve objektif şekilde değerlendirilmesi zorunludur. İhalelerde temel ilkelere aykırı davrananlar hakkında uygulanacak yaptırımlar 4734 sayılı Kanun'un 60 ıncı maddesinde hüküm altına alınmıştır.

Danışmanlık Hizmet Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Teknik değerlendirmede dikkate alınacak kriterler” başlıklı 63’üncü maddesinin ikinci fıkrasında; “(2)

… İdarelerce hangi kriterlere ve alt kriterlere ne şekilde puan verileceği ile puanlama yöntemi ihale dokümanında somut ve anlaşılabilir olarak açıklanır…” hükmü yer almaktadır. İdare şartnamelerde kriter ve alt kriterlere ilişkin puanlara yer vermişken, kriter ve alt kriterlere ne şekilde puan verileceği ile puanlama yöntemi somut ve anlaşılabilir bir biçimde belirtilmemiştir. Bu şekildeki uygulamalarda Kamu İhale Kurulu ihalelerin iptaline karar vermektedir.

Nitekim, konuya ilişkin Kamu İhale Kurulunun 12.03.2007 tarihinde aldığı 2007/UH.Z- 954 sayılı Karar’ında; “..ayrıca, kriterlere ve alt kriterlere ne şekilde puan verileceğine ilişkin puanlama yönteminin ihale dokümanında somut ve anlaşılabilir olarak açıklanması gerektiği halde ... ihale dokümanında böyle bir düzenlemeye yer verilmemiş olduğu ve bu hususun tekliflerin objektif olarak değerlendirilmesine engel teşkil ettiği dikkate alındığında, söz konusu hususların düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte mevzuat hükümlerine aykırı olduğu anlaşılmıştır” denilmek suretiyle itirazen şikayet konusu olan ihalenin oybirliğiyle iptaline karar vermiştir.

Yine 13.04.2009 tarih ve 2009/UH.I-1298 sayılı Kurul kararında, “İdare … teknik puanlamaya esas kriter ve alt kriterler ile bu kriterlere verilecek en yüksek puanları belirlemiş, ancak, düzenlemede yer alan alt kriterlere ne şekilde puan verileceği, puanların verilmesinde hangi hususların dikkate alınacağı yönünde bir düzenleme yapmayarak soyut bir puanlama sistemi belirlemiştir. Oysa Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 74 üncü maddesinde puanlama yönteminin ihale dokümanında somut ve anlaşılabilir olarak açıklanması gerektiği belirtilmiştir. Dolayısıyla, idarenin … kriter ve alt kriterleri başlık olarak belirlemesine karşın puan verilmesi noktasında puanlama kriterleri belirlemediği, her komisyon üyesinin kendine özel puanlama kriterlerine göre puan verdiği, bu durumun da

komisyon üyelerinin her istekli için verdiği puanları tartışılır hale getirdiği, bu nedenle isteklilerin kendilerine verilen teknik puanlara kuşkulu yaklaşmalarının doğal olduğu, ayrıca soyut bir şekilde yapılan böyle bir puanlama sisteminin idari denetime uygun olmadığı anlaşılmıştır.” Denilerek ihalenin iptaline karar verilmiştir.

Kamu idaresinin cevabında, yapılan itiraz neticesinde ekonomik teklif sunan firmanın hak ettiği puanın verildiği savunuluyorsa da; ekonomik teklif sunan firmaya “projenin anlam ve önemi belirtilmediği” gerekçesiyle 5 puan yerine 0 (sıfır) puan verilmiştir. Bu değerlendirme objektif olmadığı gibi, bu kriter somut ve anlaşılır değildir. Zira bu firma ön yeterlilik değerlendirmesinde sunduğu belgelerle projenin anlam ve önemini ortaya koymuştur.

Kurum cevabında, kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli olarak kullanılması adına teknik değerlendirmenin ön planda tutulduğu belirtiliyorsa da, bulguda teknik değerlendirmenin ön planda tutulması eleştiri konusu yapılmamıştır. Bulgunun konusu, Bodrum içme ve kullanma sularına ilişkin danışmanlık hizmeti alımında fiyat dışı unsurların temel ilkelere halel getirecek şekilde belirlenmesi; teknik kriterlerin somut ve anlaşılabilir biçimde tanımlanmaması ile bu kriterlerin temel ilkelere uygun olarak objektif şekilde değerlendirilmemesidir.

Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılmasını sağlama sorumluluğu ile ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlama sorumluluğu çerçevesinde, danışmanlık hizmeti alımı ihalelerinde teknik kriterlerin somut ve anlaşılabilir şekilde belirlenmesi; bu kriterlerin objektif olarak değerlendirilmesi; mal ve hizmet alımı ile yapım işi ihalelerinde fiyat dışı unsurların, 4734 sayılı Kanun'un 5'inci maddesindeki temel ilkelere halel getirmeyecek bir biçimde açık ve net olarak düzenlenmesi gerekmektedir.