Maddi duran varlık hesaplarında izlenen taşınırların edinilmesi ve elden çıkarılması durumunda ilgili maddi duran varlıklar için taşınır işlem fişi düzenlenmesi, bu fişlerin birer nüshasının düzenleme tarihini takip eden en geç on gün içinde ve her durumda malî yıl sona ermeden önce muhasebe birimine gönderilmesi zorunludur.

Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Taşınır giriş ve çıkış işlemlerinin muhasebe birimine bildirilmesi” başlıklı 30’uncu maddesinde;

“Taşınır kayıt yetkilileri tarafından, kamu idarelerinin muhasebe kayıtlarında ilgili stok ve maddi duran varlık hesaplarında izlenen taşınırlardan; satınalma suretiyle edinilenlerin giriş işlemleri ile değer artırıcı harcamalar için düzenlenen Taşınır İşlem Fişlerinin bir nüshası ödeme emri belgesi ekinde, muhasebe birimine gönderilir. Diğer şekillerde edinilen taşınırların girişleri ve maddi duran varlık hesaplarında izlenen taşınırların çıkışları için düzenlenen Taşınır İşlem Fişlerinin birer nüshasının, düzenleme tarihini takip eden en geç on gün içinde ve her durumda malî yıl sona ermeden önce muhasebe birimine gönderilmesi zorunludur. Ancak aynı muhasebe biriminden hizmet alan, aynı kamu idaresinin harcama birimleri arasında yapılan taşınır devirlerinde, devreden harcama birimince düzenlenen Taşınır İşlem Fişi muhasebe birimine gönderilmez.

…

Muhasebe yetkilileri, taşınır giriş ve çıkış işlemlerine ilişkin olarak kendilerine gönderilen Taşınır İşlem Fişlerinde gösterilen tutarları II nci düzey detay kodu itibarıyla ilgili hesaplara kaydeder.” denilmektedir.

Kurum envanterine kayıtlı 48 hafif raylı sistem aracı ve 8 adet yolcu taşıma aracı 27.09.2018 tarihinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 36’ncı maddesinde düzenlenen Kapalı Teklif Usulü ile Bursa Ulaşım Toplu Taşıma İşletmeciliği Turizm San. Ve Tic. A.Ş. (BURULAŞ) uhdesine 186.000.000,00 TL + KDV bedelle taksitli satış sözleşmesi imzalanarak bırakılmıştır.

Bahse konu taşınırların satışı yapıldıktan sonra Mezkur Yönetmelik hükmü gereğince taşınır çıkış işlemlerine ilişkin olarak Taşınır İşlem Fişleri düzenlenmemiş, dolayısıyla muhasebe birimine gönderilmemiştir. Muhasebe biriminin ise taksitli satış sözleşmesine konu taşınırların satışından elde edilen taksit tutarlarının tahsil durumuna göre kademeli olarak muhasebe hesaplarına aktarım yaptığı görülmüştür. Oysa Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Satış suretiyle çıkış” başlıklı 26’ncı maddesinde;

“İlgili mevzuatı çerçevesinde satılan taşınırlar Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek çıkış kaydedilir. Satışa ilişkin karar veya onayın bir nüshası Fişin birinci nüshasına bağlanır.” denilmektedir.

İlgili taşınırların satışı yapıldıktan sonra satışı yapılan taşınırların tamamı için anılan Yönetmelik hükmü gereğince taşınır işlem fişi düzenlenerek çıkış kayıtlarının yapılması gerekmektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 254 Taşıtlar Hesabı bölümünde

“Hesabın işleyişi” başlıklı 197’nci maddesinde: “…

Taksitle satılan taşıtların, kayıtlı değeri bu hesaba, satış bedeli ile net değeri arasındaki olumlu fark 600-Gelirler Hesabına alacak, satış bedelinden doğan alacaklar ilgisine göre 127- Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı veya 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, satış bedeli ile net değeri arasındaki olumsuz fark 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

…” denilmektedir.

Buna göre; ilgili taşınırların satışı yapıldıktan sonra muhasebe biriminin satışı yapılan taşınırların tamamı için çıkış yapılması gerekirken, müşterinin taksit yatırma periyotlarına göre muhasebe hesaplarına aktardığı görülmüştür.

Bu itibarla Kurum mali tablolarında 254 Taşıtlar Hesabı 49.788.908,77 TL ve 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı 5.977.466,58 TL fazla 600 Gelirler Hesabı ve 590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu Hesabı 142.188.557,81 TL eksik yer almaktadır.

Kamu idaresi cevabında; İdaremizce BURULAŞ A.Ş’ye ihale edilerek satışı yapılan taşınırlarla ilgili Araç Satış Şartnamesinin “Otobüs Ve Hafif Raylı Sistem Aracının Teslimi”

başlıklı 5.maddesindeki; “İhale konusu otobüs ve hafif raylı sistem araçlarının devir işlemleri tamamlandıktan, otobüslerin Yüklenici adına Trafik tescil işlemleri yapıldıktan ve Yüklenici adına düzenlenen ruhsat fotokopisi alındıktan sonra aynı gün İhale makamı tarafından bir teslim tutanağı ile alıcıya teslim edilecektir. Ancak Yüklenici taksitle ödeme talebinde bulunduğundan, satış bedelinin tamamı ödendikten sonra tescil işlemleri ve araç teslimi yapılacaktır. Yüklenici ihale satış bedelinin tamamını yatırmadan hiçbir şekilde otobüs ve hafif raylı sistem aracı Yükleniciye teslim edilmeyecektir.” Hükmü gereği ödeme işlemi tamamen bittikten sonra taşınır kayıt devir işlemleri yapılacaktır. Ayrıca, BURULAŞ ’tan tahsil edilen taksit tutarları kadar 254 hesaptan sistem otomatik çıkış yapmıştır. Yılsonu taşınır kesin hesap kontrollerinde 254 hesap ile ilgili düzeltme kayıtları yapıldığından 254 Taşıtlar Hesabında 49.788.908,77 TL ve 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabında 5.977.466,58 TL fazla, 600 Gelirler Hesabı ve 590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu Hesabı 142.188.557,81 TL eksikliğin söz konusu olmadığı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında Araç Satış Şartnamesinin “Otobüs Ve Hafif Raylı Sistem Aracının Teslimi” maddesi hükümlerine göre işlem tesis edildiği belirtilse de Kurum envanterine kayıtlı 48 hafif raylı sistem aracı ve 8 adet yolcu taşıma aracı 27.09.2018 tarihinde Kurumun iştiraki olan BURULAŞ’a satılmıştır. Mevcut satış ile ilgili Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Satış suretiyle çıkış” başlıklı 26’ncı maddesinde;

“İlgili mevzuatı çerçevesinde satılan taşınırlar Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek çıkış kaydedilir. Satışa ilişkin karar veya onayın bir nüshası Fişin birinci nüshasına bağlanır.” denilmektedir.

Ayrıca Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 4’üncü maddesinin Tahakkuk esası başlıklı (bb) bendinde; “Bir ekonomik değerin yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilmesini” ifadesi yer almaktadır. Buna göre nakit esaslı değil tahakkuk esaslı muhasebe sistemine göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

İlgili taşınırların satışı yapıldıktan sonra satışı yapılan taşınırların tamamı için anılan Yönetmelik hükmü gereğince taşınır işlem fişi düzenlenerek çıkış kayıtlarının yapılması gerekmektedir. İlgili taşınırların satışı yapıldıktan sonra muhasebe biriminin satışı yapılan taşınırların tamamı için çıkış yapması gerekirken, müşterinin taksit yatırma periyotlarına göre muhasebe hesaplarına aktarıldığı görülmüştür. Bu nedenle kurum tarafından gönderilen cevap ve ek belgelerde belirtilen düzeltme işlemleri yapılan satışın tamamına ilşkin olmayıp,

müşterinin yatırdığı taksit tutarları kadardır.

Bu itibarla Kurum mali tablolarında 254 Taşıtlar Hesabı 49.788.908,77 TL ve 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı 5.977.466,58 TL fazla 600 Gelirler Hesabı , 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı ve 590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu Hesabı 142.188.557,81 TL eksik yer almaktadır.