Çevre Temizlik Vergisi (ÇTV) ve ÇTV’ye ilişkin gecikme zammının yüzde yirmine isabet eden tutarların münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB) hesabına aktarılması gerekirken aktarılmayarak, söz konusu tutarların İBB’nin su faturalarında yer alan borçlarına mahsuben kullanıldığı görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Mükerrer 44’üncü maddesi Çevre Temizlik Vergisini (ÇTV) düzenlemektedir. Mezkûr maddenin birinci fıkrasında; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar ÇTV’ye tabi olduğu, yedinci fıkrasında; su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle hesaplanan ÇTV’nin su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiş sayılacağı ve bu suretle tahakkuk eden verginin, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edileceği, su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanunla düzenlenmiş bulunan büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlardaki ÇTV’nin ise 20.11.1981 tarihli ve 2560 sayılı Kanun hükümlerine göre kurulan su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.

Aynı maddenin dokuzuncu fıkrasında ise büyükşehir belediyesi ile su ve kanalizasyon idareleri özelinde; su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilen ÇTV ve ÇTV’ye ilişkin gecikme zammının yüzde yirmisinin münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar büyükşehir belediyesinin hesabına aktarılacağı hükmü yer almaktadır.

Ayrıca, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 27’nci maddesinin altıncı fıkrasında; Büyükşehir belediyesi ile bağlı kuruluşlarının, belediye başkanının onayı ile birbirlerinin nakit ihtiyacını karşılayabileceği, bu şekildeki ödünç vermelerde faiz uygulanmayacağı hükmü tesis edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 101’inci maddesi ise 132- Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabının niteliğini düzenlemektedir. Buna göre; ilgili mevzuatına dayanılarak vadesi bir yılın altına inmiş olanlar ile sınırlı olmak üzere nakit olarak verilen borçlardan kaynaklanan alacaklar ile duran varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler ve bunlardan tahsil edilen, terkin edilen veya takibe alınan tutarlar bu hesapta kayda alınmaktadır.

Yapılan incelemede, İdare tarafından tahsil edilen ÇTV ve ÇTV’ye ilişkin gecikme zammının yüzde yirmine isabet eden tutarların münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB) hesabına aktarılması gerekirken aktarılmadığı, söz konusu tutarların İBB’nin su faturalarında yer alan borçlarına mahsuben kullanıldığı ve fatura bedellerinin aktarılması gereken ÇTV bedellerinden fazla veya eksik çıkmasına göre 132- Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç/alacak şekilde kayda alınarak takip edildiği tespit edilmiştir.

2023 yılında İBB’nin su faturalarında yer alan borçlarına mahsuben kullanılan ve mevzuat hükümleri gereği münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere İBB’ye gönderilmesi gereken ÇTV, İBB payı tutarı 184.076.725,81 TL’dir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından özetle; İBB’nin 01.12.2018 tarih ve 284725 sayılı yazı ile İBB’ye ait su faturası bedellerinin İBB’nin ÇTV alacaklarından aylık olarak mahsup edilmesini talep ettiği, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 101'inci maddesinde; “Birden çok borcu bulunan borçlu, ödeme gününde bu borçlardan hangisini ödemek istediğini alacaklıya bildirebilir.” hükmünün yer aldığı, bu bağlamda hem İBB tarafından gönderilen yazı hem de Türk Borçlar Kanunu’ndaki hükme istinaden İBB’ye ait su faturası bedellerinin, İBB’nin ÇTV alacaklarından aylık olarak mahsup edildiği, mahsuplaşma işlemi yapıldıktan sonra ise İBB’ye mahsuplaşılan ÇTV tutarının yazı ile bildirildiği, burada yapılan işlemin ve ÇTV konulu yazı ile İBB’ye bildirim yapılmasının İBB’ye çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere ÇTV tutarlarının gönderildiğine yönelik kanıtlayıcı belge niteliğinde olduğu ifade edilmiştir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki; 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 27’nci maddesinin altıncı fıkrası; Büyükşehir belediyesi ile bağlı kuruluşlarının, belediye başkanının onayı ile birbirlerinin nakit ihtiyacını karşılayabileceği, bu şekildeki ödünç vermelerde faiz uygulanmayacağına ilişkindir. Burada belediye başkanının onayından ziyade iki idarenin ilgili daire başkanlıklarının borç/alacak ilişkisine ilişkin oluru söz konusudur. Ayrıca İdare tarafından tahsilatı yapılan ÇTV tutarları mevzuat hükümleri gereği İBB tarafından spesifik olarak çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılabilecek, belirli bir kullanıma özgülenmiş tutarlardır.

Sonuç olarak, İdare tarafından tahsil edilen ÇTV ve ÇTV’ye ilişkin gecikme zammının yüzde yirmisine isabet eden tutarların, münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere İBB’ye aktarılması, İBB’den su faturası tahsilatlarının bu yöntemle yapılmaması gerekmektedir.