ASKİ’nin 2019 yılı mali tablolar ve eki belgelerin incelenmesinde; su faturalarının eksik tahsil edildiği, katı atık toplama ücretlerinin bazı faturalarda tahsil edilmediği görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun “Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin

Görev ve Sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesine göre, Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak ilçe belediyelerinin görevleri arasındadır.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Ücrete Tabi İşler” başlıklı 97’nci maddesine göre; belediyeler bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri çerçevesinde, katı atık toplama ve taşıma görevi verilen ilçe belediyelerinin meclislerince belirlenecek tarifeye göre, katı atık toplama ve taşıma işleri ücretlendirilmektedir.

Aydın’ın 17 ilçe belediyesinin tamamında, belediye meclislerinin aldığı kararlar çerçevesinde, katı atık ücret tarifesi belirlenmiş ve ASKİ’ye iletilmiştir. Yani bu ücretlerin su faturalarıyla tahakkuk ve tahsil görevi, ilçe belediyelerinin almış olduğu karara göre ASKİ’nindir.

Yapılan incelemede; ASKİ tarafından katı atık toplama ücretlerinin su faturalarında tahakkuk ettirildiği, ancak bir kısmının tahsil edilmediği veya eksik tahsil edildiği görülmüştür.

ASKİ tarafından hazırlanan ve tüketicilere su tüketim bilgilerini beyan etmek amacıyla basılan faturalarda su bedeli, atık su bedeli, KDV, ÇTV, katı atık bertaraf ücreti ve katı atık toplama ücretleri ayrı ayrı gösterilmiş ve sayılan tüm vergi ve ücretler tek faturaya bağlanmıştır. Yani sayılan tüm kalemler faturanın unsurunu oluşturmakta ve toplam faturayı yansıtmaktadır. Tüketiciye su faturası yoluyla tebliğ edilen bu vergi ve ücretlerin tamamının tek seferde tahsil edilmesi, faturanın da özünü teşkil etmektedir. Tek bir faturaya bağlanmış vergi ve ücretlerin bir kaçının tahsil edilip, diğer kalemlerin tahsil edilmemesi mümkün değildir. Şöyle ki; su bedeli tahsil edilirken, ilgili kanunlarca tahsil edilme yükümlülüğü verilen KDV’nin tahsil edilmemesi nasıl mümkün değilse, ASKİ’ye verilen katı atık toplama ücretlerinin tahsil sorumluluğunun da yerine getirilmemesi söz konusu değildir.

Aşağıda tablo 1’de su faturaları ve bu faturaların unsuru olan ÇTV ve katı atık toplama ücretlerinin tahsilat/tahakkuk oranı gösterilmiştir. Doğal olarak, aynı faturaya bağlanmış ücretlerin ve vergilerin tahsilat/ tahakkuk oranlarının aynı olması gerekmektedir. Yani bir ilçenin su faturası, ÇTV ve katı atık toplama ücretleri tahsilat/ tahakkuk oranının aynı olması gerekir. Oysa 17 ilçenin toplamı incelendiğinde, Su faturaları tahsilat/ tahakkuk oranı

ortalamasının % 81, ÇTV tahsilat/ tahakkuk oranı ortalamasının %87 (su faturaları ve ÇTV tahsilat tahakkuk oranın farklı olmasının en büyük nedeni su faturasının unsuru olan katı atık toplama ücretlerinin tahakkuk ettirilip tahsil edilmemesi neticesinde su faturası tahsilat tutarlarını da düşürmesidir.) ve katı atık toplama ücreti tahsilat/ tahakkuk oranı ortalamasının

% 49 olduğu görülmektedir. Görüldüğü üzere bu oran hem su faturaları hem de ÇTV tahsilat/tahakkuk tutarlarının çok altındadır. Yani katı atık toplama ücreti aynı faturanın bir unsuru olmasına rağmen mükelleflerin bazılarından tahsilat işlemi yapılmamıştır.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri ve açıklamalar kapsamında; tek bir faturaya bağlanmış vergi ve ücretlerin tamamının aynı anda tüketicisinden tahsil edilmesi uygun olacaktır.

Tablo 5: 31.12.2019 İtibariyle Su Faturaları, ÇTV ve Katı Atı Toplama Ücretleri Tahsilat/ Tahakkuk Oranları