ESTRAM A.Ş.’nin bünyesinde çalışan personele yapılan yol yardımının daha pahalı olan kart dağıtım usulü ile yapıldığı tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu”

başlıklı 8’inci maddesinde;

“Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.”

Hükmü yer almaktadır.

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Eskart Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 5’inci maddesinde;

“Esbilet: Elektronik Bilet Sisteminde kullanılmak üzere üretilmiş, programlanmış ve şifrelendirilmiş, yetkilendirilmiş Satış Bayilerinde temin edilerek otobüslerde ve Estram duraklarındaki turnikelerde bulunan bilet/kart okuma (validatör) cihazlarında kullanılan, çeşitli toplu taşım araçları arasında aktarma yapabilen Esbilet olarak isimlendirilmiş tek veya daha fazla kullanıma izin veren biletleri,

Eskart: Elektronik Bilet Sisteminde kullanılmak üzere üretilmiş, programlanmış ve şifrelendirilmiş, yetkilendirilmiş Satış Bayilerinde temin edilen ve bu bayilerde bulunan dolum cihazlarıyla üzerine para değeri yüklenebilen, yolculuk başlangıcında otobüslerde ve Estram duraklarındaki turnikelerde bulunan bilet/kart okuma (validatör) cihazlarına okutulduğunda üzerinden yolculuk bedeli düşebilen, çeşitli toplu taşım araçları arasında aktarma yapabilen temassız akıllı kartları,

… ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır.

Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin (UKOME) 07.09.2018 tarih 2018/9_1/1 sayılı kararında; akıllı Eskart tarifesi 2,50 TL, akıllı tek geçişlik Esbilet tarifesi ise 3,50 TL olarak belirlenmiştir.

ESTRAM A.Ş ile yetkili sendika arasında imzalanan sözleşmenin “Ulaşım yardımı” başlıklı maddesinde; “İşyerinde çalışan sendika üyesi işçilere, işyerine gelip gitmeleri için, işverence servis tahsis edilir. Servis tahsis edilmediği durumlarda fiilen çalıştıkları her gün hafta tatili ve iş kazası geçirmeleri halinde, işe geliş-gidiş için günlük iki adet ESTRAM bileti verilir. …” hükmüne yer verilmiştir. Ayrıca yapılan sözleşmenin 54’üncü maddesinde “Ulaşım Yardımının” ödeme şekli belirlenmiştir. Buna göre işçilere, ilgili madde gereğince, işyerine gelip gitmelerini sağlamak amaçlı günlük 2 adet Esbilet verilmektedir. Sözleşme hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere, ulaşım yardımının nihai amacı işçilerin bir maddi külfete katlanmaksızın işyerine gelip gitmelerini sağlamaktır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 365’inci maddesine göre; anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilip ve temsil olunmakla birlikte, 369’uncu maddeye göre yönetim kurulu üyeleri ve yönetimle görevli üçüncü kişiler, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek yükümlülüğü altındadırlar.

ESTRAM A.Ş. tarafından işçilerin işe gelip gitmelerini sağlamak maksadıyla 2019 yılında personele 696.164,00 TL tutarında olmak üzere 198.904 adet Esbilet dağıtımı yapılmıştır. Ancak toplu iş sözleşmesi ve genel uygulamanın amacı doğrultusunda Esbilet dağıtılması uygulamasından vazgeçilip Eskart uygulamasına geçilmesi durumunda şirket bütçesinden 497.260,00 TL tutarında olmak üzere aynı adet sayısında Eskart dağıtımı gerçekleştirilebilecektir. Bu haliyle şirket bütçesinde 2019 yılında 198.904,00 TL tasarruf sağlanmış olacaktır. Kaldı ki geçmiş yıllarda da mevcut sisteme göre yapılan yol yardımı göz önünde bulundurulduğunda sistemin değiştirilmesinin şirket menfaatleri için önem arz ettiği değerlendirilmektedir. Mevcut sistemin değiştirilmesinin uzun zamana yayılması durumunda 2019 yılında hesaplanan tasarruf miktarının katlanarak artmasına neden olacağından sistemin kısa ve orta vadede hayata geçirilmesinin gerekli olduğu değerlendirilmektedir.

Kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli kullanılması prensipleri de dikkate alınarak, nihai amacı işçilerin işe gelip gitmelerini sağlamak maksadıyla yapılan bilet dağıtımlarının şirket bütçesine daha az yük getirecek Eskart bilet yöntemiyle gerçekleştirilmesi 6102 sayılı Kanun’un da amir hükümlerinin gereğidir.