İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı tarafından açık ihale usulüyle ihalesi yapılan 2019/497537 İhale Kayıt Numaralı “Ankara Üniversitesi 2020 yılı Tandoğan Yerleşkesi- Gölbaşı Yerleşkesi/Dikimevi-Sıhhiye Köprüsü (Celal Bayar Bulvarı)-Gölbaşı Yerleşkesi Arası Personel Taşıma ve Tandoğan Yerleşkesi-Gölbaşı Yerleşkesi Arası Ring Servis Hizmeti” işinde idare tarafından uygulanacak cezaların yapılacak işe uygun olmadığı ve yüklenici üzerinde caydırıcılığı sağlamaya yönelik hükümler içermediği görülmüştür.

Yüklenici ile imzalanan Sözleşme’nin 16’ncı maddesinde; “Cezalar ve sözleşmenin feshi

1. İdare tarafından uygulanacak cezalar aşağıda belirtilmiştir:

   
   

   1. Yüklenicinin işi süresinde bitirmemesi durumunda, en az on gün süreli yazılı ihtar yapılarak gecikilen her takvim günü için sözleşme bedelinin Binde 1 tutarında ceza kesilecektir. Ancak gecikmeden kaynaklanan aykırılığın işin niteliği gereği giderilmesinin mümkün olmadığı hallerde, 4735 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (b) bendine göre protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşme idarece feshedilebilir. Sözleşmenin feshedilmemesi halinde ise sözleşme bedeli üzerinden yukarıda belirtilen oranda ceza uygulanacaktır.

   2. 16.1.1 nci maddede belirtilen haller dışında kalan durumlarda en az on gün süreli yazılı ihtar yapılarak gecikilen her takvim günü için sözleşme bedelinin Binde 1 tutarında ceza uygulanacaktır. Ancak söz konusu aykırılığın işin niteliği gereği giderilmesinin mümkün olmadığı hallerde, 4735 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (b) bendine göre protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşme idarece feshedilebilecektir. Sözleşmenin feshedilmemesi halinde ise sözleşme bedeli üzerinden yukarıda belirtilen oranda ceza uygulanacaktır.

   3. Kesilecek cezanın toplam tutarı, hiçbir durumda, sözleşme bedelinin % 30'unu geçemez. Toplam ceza tutarının, sözleşme bedelinin % 30'unu geçmesi durumunda, bu orana kadar uygulanacak cezanın yanı sıra 4735 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (b) bendine göre protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşme feshedilecektir.

2. Yukarıda belirtilen cezalar ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın yükleniciye yapılacak ödemelerden kesilir. Cezanın ödemelerden karşılanamaması halinde ceza tutarı yükleniciden ayrıca tahsil edilir.

3. İhtarda belirtilen sürenin bitmesine rağmen aynı durumun devam etmesi halinde, ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminat gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir.

4. Sözleşmenin uygulanması sırasında yüklenicinin 4735 sayılı Kanunun 25 inci maddesinde sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunduğunun tespit edilmesi, halinde ise ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir.” düzenlemesi yapılmıştır.

Ankara Üniversitesi personelinin belirlenen güzergahlarda ring şeklinde taşınmasına yönelik hizmet alımı kapsamında yüklenicinin ceza yükümlülüğünü gerektirecek muhtemel sorunlar;

Servis araçlarının hareket noktasından belirlenen saatten erken veya geç hareket etmesi, sabah veya akşam servislerinden herhangi birinin yapılmaması, servisin gelmemesi veya öngörülen sürelerden geç gelmesi nedeniyle kendi maddi imkanları ile gelen veya giden personelin yapmış olduğu ulaşım bedelinin ortaya çıkması, yüklenici tarafından teknik şartnamede belirtilen istiap hadlerine uygun araç tahsisi yapılmadığının tespit edilmesi, şartnamede belirtilen model araçlardan daha eski model araçlarla servis yapıldığının tespit edilmesi, C plakasız araçlarla servis yapıldığının tespit edilmesi, taşıtların klima ve kalorifer donanımlarının çalışmaması/çalıştırılmaması, İdarenin uygun bulmadığı şoförlerin çalıştırıldığının tespiti, İdarenin onayını almadan şartnameye uygun olsa dahi araçların değiştirmesi, araç sürücülerinin trafik kurallarına (hız sınırı, trafik işaret ve işaretçileri, alkollü araç kullanma, sesli müzik dinleme, seyir halinde iken cep telefonu ile konuşma, film izleme ve personel ile düzeysiz konuşma vb.) uymadığının tespit edilmesi gibi olabilmekte ve İdare tarafından belirlenerek sözleşme tasarısında yer verilmesi gerekmektedir.

Yukarıda gösterilen Sözleşmenin 16’ncı maddesinde ise ihale konusu işin yapılması sırasında ortaya çıkabilecek muhtemel ihlallerde ceza kesilmesine yönelik bir düzenleme yapılmamıştır. Diğer taraftan yüklenici hiç iş yapmasa dahi sözleşme süresinin sonuna kadar ceza kesme imkanı da bulunmamaktadır.

Nitekim sözleşmenin uygulanmasında örnek olarak; 31.01.2020 tarihli 1 numaralı hakedişe bağlı yine aynı tarihli Hizmet İşi Kontrol Teşkilatı Görevlisi Raporu’nda “…yüklenicinin ocak ayı hizmetini teknik şartnamede belirtilen araç özelliklerine ve servis saatlerine uygun olarak yerine getirmediği …” tespit edilerek tutanağa bağlanmıştır. Günlük tutanakların incelenmesinde de ocak ayı boyunca 47 kişilik otobüs yerine 27 kişilik minibüsün tahsis edildiği, bazı servislerin gelmediği ve servis saatlerine uyulmadığı görülmektedir. Yüklenici tarafından yapılan bu ihlaller sebebiyle İdare tarafından 6 gün için sözleşmenin

16.1.1. maddesi gereğince sözleşme bedelinin binde biri oranında ceza kesilmiştir. Ancak ceza kesilmesine dayanak gösterilen sözleşmenin 16.1.1. maddesinde söz konusu ihlallere ceza kesilmesine yönelik bir düzenleme bulunmamaktadır. İdare ocak ayı boyunca 47 kişilik otobüs yerine 27 kişilik minibüsün tahsis edildiği halde sadece 6 gün için ceza kesebilmiştir. Benzer uygulama diğer aylarda da geçerlidir.

Sözleşme tasarılarında yükleniciler tarafından yapılması muhtemel ihlaller dikkate alınarak cezalar belirlenmeli, cezalar yapılacak işe uygun olmalı ve yüklenici üzerinde caydırıcılığı sağlayacak hükümler içermeli, ihale süreçlerini başlatıp onaylayan personele ihtiyaç duyacağı eğitimler verilmelidir.