Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesinde 31 adet Uygulama ve Araştırma Merkezi bulunmaktadır. Bu Uygulama ve Araştırma Merkezlerinin faaliyet raporlarının eksik olduğu, bazı merkezlerin ise hiçbir faaliyette bulunmadığı tespit edilmiştir.

2547 Sayılı Kanun'un 7/d-2 maddesi uyarınca; yükseköğretim kurumlarında uygulama ve araştırma merkezi Yükseköğretim Yürütme Kurulu kararı ile kurulabilmektedir. Bu merkezlerin birleştirilmesi ve kapatılması yetkisi de aynı Kurula aittir. Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 22/02/2000 tarih ve 2000.11.500 sayılı Kararı’nda Uygulama ve Araştırma Merkezi kurulması için başvuru formunda bulunması gereken hususlar belirtilmiştir.

Bir Uygulama ve Araştırma Merkezi açılırken öncelikle YÖK ölçütlerine uygun olarak Uygulama ve Araştırma Merkezi açma önerisinin hazırlanması (YÖK Uygulama ve Araştırma

Merkezi Açma Esasları) gereklidir. Bu öneri taslağı hazırlandıktan sonra başvuru bir üst yazı ile Rektörlüğe sunulmakta, Rektörün önerisi ile başvuru Senatoda görüşülmekte, Senato tarafından onaylanan öneri YÖK’e gönderilmektedir. Önerinin YÖK tarafından onaylanmasıyla, Merkeze ait Yönetmelik Resmi Gazete ’de yayımlanmakta ve yayımlanmasını takiben de Merkez Başkanının/Müdürünün atanarak Merkezin kuruluş süreci tamamlanmaktadır.

Üniversite bünyesinde bu süreç tamamlanarak kurulan 31 adet Uygulama ve Araştırma Merkezinin 2021yılına ilişkin faaliyet bilgileri incelenmiş; söz konusu merkezlerden 10 tanesinin 2021 yılında faaliyet raporu düzenlemediği, 6 tanesinin faaliyet raporu olmadığı gibi hiçbir faaliyette de bulunmadığı tespit edilmiştir. Fiilen atıl durumda olan merkezler; Çeviribilim Uygulama ve Araştırma Merkezi, Gençlik Uygulama ve Araştırma Merkezi, İnsan Hakları Uygulama ve Araştırma Merkezi, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi, Yaşlılık Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi ile Avrupa Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezidir. Diğer Merkezlerden bazılarının faaliyetlerinin ise son derece az ve sembolik olduğu görülmüştür. Örneğin Stratejik Uygulama ve Araştırma Merkezi 2021 yılı içinde sadece çevrimiçi 2 panel, Değer Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi 4 çevrimiçi konferans, Yurt Dışı Eğitim Faaliyetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi de 21-24 Haziran tarihleri arasında 12 saat süren bir eğitim programı düzenlemiştir. Buradan hareketle; 31 Uygulama ve Araştırma Merkezinin çoğunun 2021 yılında aktif faaliyette bulunmadığı, dolayısıyla fiilen atıl durumda oldukları değerlendirilebilir.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 3’üncü maddesinin (j) fıkrasında “Uygulama ve Araştırma Merkezi: Yükseköğretim kurumlarında eğitim öğretimin desteklenmesi amacıyla çeşitli alanların uygulama ihtiyacı ve bazı meslek dallarının hazırlık ve destek faaliyetleri için eğitim - öğretim, uygulama ve araştırmaların sürdürüldüğü bir yükseköğretim kurumudur.” şeklinde tanımlanmıştır. Uygulama ve araştırma merkezlerinin müdürü, personeli ve ayrı birer yönetmelikleri vardır. Kurulma aşamasında merkez faaliyetlerinin özelde üniversite ve genelde topluma yapabileceği katkılarda değerlendirilmektedir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’ inci maddesine göre;" Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye

kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır."

Aynı kanunun “Üst yöneticiler” başlıklı 11’ inci maddesinde ise;

“Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.

Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, malî hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler.” hükmü yer almaktadır.

Bu hükümlere göre üst yöneticiler başta olmak üzere her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, bu kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden ve raporlanmasından sorumludurlar ve bu hususta yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadırlar.

Kamu İdaresi cevabında; bulgu konusunun Üniversite bünyesindeki tüm merkezlere yazı ile bildirilerek gerekli çalışmaların Üniversite yönetimi tarafından başlatıldığı belirtilmiştir.

Açıklanan nedenlerle; her biri ayrı ayrı kamu kaynağı kullanan ve yükseköğretim kurumu kabul edilen uygulama ve araştırma merkezlerinin, fiilen atıl olmaktan kurtarılması, işlevleri birbirine yakın olan merkezlerin birleştirilmesi ve aktif olmayanların kapatılması gerektiği değerlendirilmektedir.