Samsun Büyükşehir Belediyesinin 2019 yılı mali tabloları ve eki belgelerin incelenmesinde; bazı yapım işlerinde, işin önemli bir kısmının alt yükleniciye devredildiği, esas yüklenicinin sorumluluğunda kalan, ihale konusu işin temel unsurlarından olmayan ve 2018 yılında gerçekleştirilmesi gereken imalatın yapılmaması sonucu, işin tamamının alt yükleniciye yaptırıldığı görülmüştür.

Belediye tarafından 2018 yılında 4.968.884,00 TL (KDV hariç) bedelle ihale edilen ve 18 iş kaleminden oluşan “……Muhtelif Onarım, Stabilize, İstinat Duvarı, Yol Geçişleri Ve Beton Yol Yapımı İşi”nde; sözleşme bedelinin %98,92’ini oluşturan 4.915.376,00 TL tutarındaki 17 iş kalemi, yüklenici tarafından alt yükleniciye devredilmiştir. Kalan 12.2208/Ö poz no’da yer alan “1000 mm Anma Çaplı HDPE Kanalizasyon Borusunun Döşenmesi (her türlü nakliye dahil)” tek bir iş kaleminin, iş programına göre yüklenicinin 2018 yılında gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Yine yüklenici tarafından gerçekleştirilmesi gereken 12.2208/Ö poz no’da yer alan “1000 mm Anma Çaplı HDPE Kanalizasyon Borusunun Döşenmesi (her türlü nakliye dâhil)” iş kalemi incelendiğinde, ‘Muhtelif Onarım, Stabilize, İstinat Duvarı, Yol Geçişleri Ve Beton Yol Yapımı İşi’nin temel imalat unsurlarından olmadığı ve 2019 yılı sonu itibariyle bu pozdan herhangi bir imalat yapılmadığı görülmektedir. Ayrıca aynı nitelikte 12.2206/Ö ve 12.2207/Ö 600 poz no.lu “800 mm Anma Çaplı HDPE Kanalizasyon Borusunun Döşenmesi (her türlü nakliye dahil)” iş kalemleri alt yükleniciye devredilmiş ve imalat yapılmıştır.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 20’nci maddesine göre, “İşin tamamı hiçbir

suretle alt yükleniciler marifetiyle yaptırılamaz.”. ‘…Muhtelif Onarım, Stabilize, İstinat Duvarı, Yol Geçişleri ve Beton Yol Yapımı İşi”nde tali bir imalat yüklenici üzerinde bırakılarak, işin neredeyse tamamı alt yükleniciye devredilmiş ve böylece yapım işleri şartnamesinin anılan hükmü aşılmıştır.

Oysa anılan mevzuat hükmü yüklenicinin faaliyet göstermeyeceği bir işi üstlenmesini önlemeyi amaçlamaktadır. 18 iş kaleminden oluşan ihale konusu işin bedelinin

%98,92’sini oluşturan 17 iş kaleminden oluşan ve işin özünü oluşturan kısmı alt yükleniciye devredilmiştir. İş programı incelendiğinde devredilmeyen iş kalemine ilişkin imalatların 2018 yılı sonuna kadar bitmesi gerekmektedir. Ancak 29.11.2019 tarihli hakediş raporu incelendiğinde, bu tarihe kadar bu iş kalemiyle ilgili herhangi bir imalat yapılmamış, dolayısıyla yüklenici üstlendiği işle ilgili herhangi bir faaliyette bulunmamış ve bütün iş alt yüklenici eliyle yürütülmüştür. Böylece, söz konusu yapım işinde, mevzuata aykırı olarak işin tamamı alt yükleniciye devredilmiştir.

İhale konusu işin temel unsurlarının ve tamamına yakınının alt yüklenici eliyle yürütülmesi ve yüklenicinin kendi taahhüdündeki işi zamanında gerçekleştirmemiş olması, söz konusu mevzuat hükmünün amacıyla bağdaşmamaktadır. Nitekim, ihalelerde ağırlıklı olarak işin önemli bir kısmının alt yüklenici yaptırılmasının yarattığı zaaflar dikkate alınarak, 08.08.2019 tarih ve 30856 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliği’nde yeni düzenleme yapılmıştır. Anılan Yönetmelik’te “…tek bir alt yükleniciye yaptırılacak iş bölümlerinin toplam bedeli sözleşme bedelinin %30’unu; alt yüklenicilere yaptırılacak işlerin toplam bedeli ise sözleşme bedelinin %50’sini geçemez” denilerek, alt yükleniciye yaptırılacak işlere sınırlama getirilmiştir.

Bu çerçevede yapım işleri ihalelerinde, yasal düzenlemelerin amacına uygun şekilde alt yükleniciye izin verilmesine özen gösterilmesi uygun olacaktır.