Belediyenin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Pazarlık usulü” başlıklı 21’inci ve “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddelerinde belirtilen parasal limitler dâhilinde yapmış olduğu harcamaların yıllık toplamının bütçeye bu amaçla konulan ödeneğin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşünü almaksızın aştığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulünün temel ihale usulleri olduğu belirtilmiştir. Ancak temel ihale usullerinden biri ile alım yapılmadığı hallerde Kanun’da belirtilen durumların ortaya çıkması durumunda pazarlık usulü veya doğrudan temin yöntemiyle alım yapılması öngörülmüştür.

Kamu İhale Kanunu’nun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin birinci fıkrasının ı bendinde;

“Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin

%10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.” hükmüne yer verilmiştir.

Belirtilen düzenleme ile Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin harcamaların, 4734 sayılı Kanun’da belirtilen temel ilkelere ve usullere uygun bir şekilde yapılması amaçlanmaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (ı) bendinin uygulanmasına ilişkin açıklamalar” başlıklı 21’inci maddesinin birinci fıkrasında;

“…

21.1.1.2. Buna göre, 4734 sayılı Kanunun 62 inci maddesinin (ı) bendine göre Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, gerek 21 inci maddesinin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar

hariç 22 nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin % 10 unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşamayacaklardır.” denilmektedir.

Mezkûr maddenin ikinci fıkrasına göre, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin birinci fıkrasının f bendi ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22’nci maddesinin birinci fıkrasının d bendine göre ihtiyaçların temininde kurum ve kuruluşların yıllık bütçelerinde belirlenen toplam ödenek miktarını dikkate alacakları belirtilmiştir. Aynı maddenin sekizinci fıkrası uyarınca kamu kurum ve kuruluşları mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı %10 oranını değerlendirecektir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin aynı maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarına göre, Kanun’da belirtilen %10 sınırının kurum ve kuruluşlar tarafından takip edilmesi ve bu sınırın aşılacağının öngörülmesi halinde mahalli idarelerde üst yönetici tarafından Kanun’un 62’nci maddesinin ı bendi uyarınca uygun görüş için Kamu İhale Kurumuna başvurulması ve Kamu İhale Kurulunun uygun görüşünün alınması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, Belediyenin 2018 yılında mal alımları için bütçesine konulan ödenek tutarının 9.747.488,25 TL, yıl içinde Kanun’un 21/1-f ve 22/1-d maddeleri kapsamında yapılan mal alımları toplamının ise 5.424.919,70 TL olduğu ve mal alımları ödeneğinin %10’unun 4.684.273,43 TL aşıldığı tespit edilmiştir. Aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere, Belediye tarafından hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin Kanun’un 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılan harcamaların yıllık toplamının bu işler amacıyla bütçeye konulan ödeneğin %10’unu aşmadığı görülmüştür. 4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesinin birinci fıkrasının ı bendi uyarınca mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin %10’luk sınırın hesaplaması aşağıdaki şekildedir:

Tablo 8: Mal ve Hizmet Alımları ile Yapım İşlerine Ait Ödenek ve Harcama Tutarları (TL)

Kamu İhale Kanunu’nun 21’nci maddesinin birinci fıkrasının f bendi ile 22’nci maddesinin birinci fıkrasının d bendi kapsamında yapılan harcamaların yıllık toplamının, Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan bu amaçla bütçeye konulan ödeneğin %10’unu aşmaması hususuna dikkat edilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Belediyemizce yıl içerinde 4734 sayılı kanun madde 22 (d) bendi kapsamında yapılan alımlara ilişkin, aynı kanunun 62’nci maddesi birinci fıkrası 1'inci bendinde açıkladığı gibi 21 ve 22’inci maddelerdeki parasal limitler dahilinde yapılacak yıllık harcamalar toplamı, bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu aşamaz hükmü gereği gerekli izin ve görüşler alınıp harcamaların yapılması tesis edilecektir.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından 4734 Sayılı Kanun’un 21 ve 22'nci maddeleri kapsamında yapılan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde %10 sınırının aşılabilmesi için gereken görüş ve izinlerin alınacağı belirtilmiş olmakla birlikte 2018 yılı içerisinde her bir alım bazında %10'luk sınırın aşılıp aşılmadığının kontrol edilmemesi sebebiyle mal alımlarında bu sınır Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşılmıştır.