Karar Künyesi
İşçi ücret ile memur maaş hesaplamalarında gelir vergisi matrahının, sözleşmeli
personel ücret hesaplamalarında ise sosyal güvenlik prim matrahının tespitinde İdare tarafından çeşitli hatalar yapılmaktadır. Söz konusu hususlara ilişkin detaylı açıklamaya aşağıda yer verilmiştir.
Gelir Vergisi Matrahının Hatalı Hesaplanması
Gerçek kişilerin gelir vergisi mevzuu 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda düzenlenmiştir. Mezkûr Kanun’un “Müteferrik İstisnalar” başlıklı Altıncı bölümün “Ücretlerde” başlıklı 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendinde hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerin gelir vergisi yönünden istisna olduğu ancak hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakden yapılan ödemeler ile bu amaçla sağlanan menfaatlerin bu kapsamda değerlendirilemeyeceği ve ücret olarak vergilendirilmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na dayanılarak çıkarılan İşveren Uygulama Tebliği’nin “7.1.1- Yemek Paraları (Yardımları)” bölümünde “Sigortalılara yemek parası adı altında yapılan ödemelerin, işyerinde veya müştemilatında işveren tarafından yemek verilmemesi şartıyla, fiilen çalışılan gün sayısı dikkate alınarak 16 yaşından büyükler için belirlenen günlük asgari ücretin % 6 sının, yemek verilecek gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktarı, prime esas kazançların tespitinde dikkate alınmayacak, dolayısıyla bu tutardan prim kesilmeyecektir.” denilmiştir.
İşçi ücretleri üzerinde yapılan incelemeler neticesinde; işçilere verilen yemek yardımlarında sigorta priminden istisna tutulan tutarın mevzuata aykırı olarak gelir vergisi matrahından da istisna tutulduğu görülmüştür.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden de görüleceği üzere yemek yardımlarının bir kısmı sigorta primine esas kazançlardan istisna tutulmuştur, ancak bu istisna tutarının aynı şekilde gelir vergisi matrahına da uygulanması mümkün değildir. Zira yukarıda da belirtildiği gibi nakdi olarak verilen yemek yardımlarının hiçbir şekilde gelir vergisinden istisna edilemeyeceği ve ücret olarak vergilendirilmesi gerektiği 193 sayılı Kanun’da tereddüte mahal vermeyecek katiyette açıkça belirtilmiştir.
Bununla birlikte memur maaşlarının ve sözleşmeli personel ücretlerinin incelenmesi neticesinde söz konusu personelden kesilen sendika aidatlarının bir kısmının gelir vergisi matrahından istisna tutulmadığı görülmüştür.
Gelir vergisi, gelirin gerçek ve safi tutarı üzerinden alınmaktadır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 63’üncü maddesinde ücretin safi tutarının belirlenmesi için yapılabilecek indirimler sayılmıştır. Buna göre, çalışanlar tarafından ilgili kanunlarına göre sendikalara ödenen aidatlar indirim konusu yapılabilmektedir. Ancak, İdare ile yetkili sendika arasında imzalanan sosyal denge sözleşmesinden kaynaklanan ve personel maaşlarından kesilen ek sendika aidatları gelir vergisi matrahından indirilmemekte, bu suretle matrah olması gerekenden daha fazla hesaplanmaktadır.
Sigorta Primine Esas Kazançlar Matrahının Hatalı Belirlenmesi
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sigortalı sayılanlar” başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların sigortalı sayılacağı belirtilmiş, aynı Kanun’un “Prime esas kazançlar” başlıklı 80’inci maddesinde;
“ …