Kamu İdaresine ait olan bazı tesis ve işletmelerin (otopark, kafeterya, seyyar market, restoran, çay ocağı vb.) işletme hakkı ihale yapılmaksızın, bedelsiz ve süresiz olarak meclis kararı ile Kamu İdaresinin ortağı olduğu şirkete devredilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinde “Gerçek veya tüzel kişilere kanunda veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz.”

denilmektedir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde,

“Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.

…”

hükmüne yer verilmiş olup yine aynı Kanun’un “İlkeler” başlıklı 2’nci maddesinde ise

ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması gerektiği ile ihalelerde açıklık ve rekabeti sağlamanın esas olduğu belirtilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Şirket kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinde Büyükşehir Belediyesinin mülkiyeti veya tasarrufundaki büfe, otopark ve çay bahçelerinin işletmesini belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle devredebileceği hüküm altına alınmıştır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Şirket Kurulması” başlıklı 70’inci maddesinde ise sadece Belediyenin kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre şirket kurabileceği düzenlenmiş, 2886 sayılı Kanun’a tabi olmaksızın ortağı oldukları şirketlere işletme hakkı devredebileceğine dair herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir.

Yukarıda yer verilen açıklamalardan da anlaşılacağı üzere büyükşehir belediyeleri dışındaki diğer belediyelerin 2886 sayılı Kanun’a tabi olmaksızın ortağı oldukları şirketlere işletme hakkı devredebileceğine dair herhangi bir kanuni düzenleme bulunmamaktadır.

İşletme haklarının belediye şirketine devrine ilişkin meclis kararında herhangi bir süre ve bedel öngörülmemiş olup Kamu İdaresine ait aşağıda yer alan varlıklar süresiz ve bedelsiz olarak belediye şirketine devredilmiştir.

Tablo 9: Meclis Kararı ile Şirkete Devredilen Varlıklar Listesi

Yukarıdaki tabloda gösterilen yerlerin ve her hangi bir sınır konulmaksızın ileride açılabilecek tüm işletmelerin işletme hakkının, ihale yapılmaksızın süresiz ve bedelsiz olarak belediye şirketine devredilmesinin herhangi bir yasal dayanağı bulunmamaktadır.

Bu itibarla mülkiyeti Kamu İdaresine ait olan bu yerlerin işletme hakları 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine uygun olarak açıklık ve rekabet ilkelerine riayet edecek şekilde ihale edilmek suretiyle devredilmelidir.

Kamu idaresi cevabında; "İşletme haklarının Belediye şirketine devrine ilişkin meclis kararında herhangi bir süre ve bedel öngörülmemiş olup Kamu idaresine ait süresiz ve bedelsiz olarak belediye şirketine devredilmiştir. Bundan sonraki zaman süresince 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine uygun olarak açıklık ve rekabet ilkelerine riayet edilerek ihale ile devredilecektir."

denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu İdaresi tarafından bulgu konusu husus kabul edilmiş olup bundan sonraki süreçte işletme haklarının 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine uygun olarak açıklık ve rekabet ilkelerine riayet edilerek ihale ile devredileceği belirtilmiştir.

Mülkiyeti Kamu İdaresine ait olan işletmelerin işletme hakkının, ihale yapılmaksızın süresiz ve bedelsiz olarak belediye şirketine veya herhangi bir üçüncü kişiye devredilmesinin herhangi bir yasal dayanağı bulunmamaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinde gerçek veya tüzel kişilere kanunda veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde dayanağı olmadan kamu kaynağının kullandırılamayacağı ve menfaat sağlanamayacağı belirtilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nda da Belediyelerin 2886 sayılı Kanun’a tabi olmaksızın ortağı oldukları şirketlere işletme hakkı devredebileceğine dair herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir.

Bu itibarla Kamu İdaresince bundan sonraki dönemlerde devredilecek olan ve hâlihazırda belediye şirketine mevzuata aykırı olarak bedelsiz ve süresiz olarak devredilen işletme haklarının açıklık ve rekabet ilkelerine riayet edilerek, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre verilmesi gerekmektedir.