Karar Künyesi
Amortismana tabi bazı maddi duran varlıklar için amortisman ayrılmadığı, amortismana tabi olmayan duran varlıklar için amortisman ayrıldığı, bazı maddi duran varlıklar için kayıtlı değerinden fazla amortisman ayrıldığı, maddi olmayan duran varlıklara eksik amortisman ayrıldığı ve duran varlıklar amortisman defterinin tutulmadığı görülmüştür.
Maddi Duran Varlıkların Amortisman Ayırma İşlemlerinde Hata Bulunması
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 25 Maddi Duran Varlıklar hesap grubu ile ilgili ve “Hesap grubuna ilişkin işlemler” başlıklı 187’nci maddesinin ikinci fıkrasının (ç) bendinde; amortismana tabi varlıkların neler olduğu, bunlara ilişkin uygulanacak amortisman süre, yöntem ve oranlarına ilişkin esas ve usullerin Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirleneceği, ayrılan amortismanların nasıl muhasebeleştirileceği ve varlıkların amortisman hesaplanmasına esas alınacak değerinin nasıl tespit edileceği ile ilgili konular düzenlenmiştir.
Anılan Yönetmelik’in 202 ve 203’üncü maddesinde 257- Birikmiş Amortismanlar Hesabının niteliği ve işleyişi düzenlenmiş olup maddi duran varlıklar için ayrılan amortisman tutarlarının yıl sonunda bu hesaba alacak, 630- Giderler Hesabına borç kaydedileceği belirtilmiştir.
“Amortisman ve Tükenme Payları” başlıklı 47 Sıra No.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nde ise, kamu idarelerinin duran varlıklarından hangilerinin amortisman ve tükenme payına tabi tutulacağı, buna ilişkin usul ve esaslar ile uygulanacak amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve oranları düzenlenmiştir.
Amortisman ayırma işlemleri üzerinden yapılan incelemede, toplam değeri 1.378.121.703,93 TL olan maddi duran varlıklara hiç amortisman ayrılmadığı, toplam değeri 28.028.420,06 TL olan varlıklar için 47.686.272,51 TL yani 19.657.852,45 TL daha fazla amortisman ayrıldığı ve amortisman ayrılmaması gereken 26.422.313,26 TL tutarındaki varlıklar (tarihi ve sanatsal yapılar) için 1.045.771,81 TL tutarında amortisman ayrıldığı tespit edilmiştir. Bu durum, Giderler Hesabının ve Biriktirmiş Amortisman Hesabının olması gerekenden farklı bir şekilde mali tablolara yansımasına sebebiyet vermektedir. Dolayısıyla, hem faaliyet sonuçları tablosu hem de varlıkların net değeri hatalı görünmektedir.
Yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde, mali tabloların doğru ve güvenilir bilgi sunmasını güvence altına almak amacıyla amortisman ayırma işlemlerinin anılan Yönetmelik ve Genel Tebliğ hükümleri doğrultusunda yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.
Duran Varlıklar Amortisman Defterinin Tutulmaması
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 187’nci maddesinde; bir yıldan fazla kullanılabilen ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz kalan maddi duran varlıklar için amortisman ayrılacağı belirtilmiştir. Yönetmelik’in 491’inci maddesinde ise, idarelerce tutulacak defterler arasında duran varlıklar amortisman defterinin olduğu ve bu deftere nasıl kayıt yapılacağı ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir.
04.11.2015 tarih ve 29522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Amortisman ve Tükenme Paylarını düzenleyen Muhasebat Genel Müdürlüğünün 47 Sıra no.lu Genel Tebliği’nin “Amortisman ve tükenme payı süre ve oranları” başlıklı 6’ncı maddesinde; amortisman ve tükenme payı süresinin, duran varlıkların aktife girdiği yıldan başlayacağı; “Amortismana tabi duran varlıkların deftere kaydedilmesi” başlıklı 9’uncu maddesinde, amortismana tabi her bir varlığın Tebliğ ekinde yer alan duran varlıklar amortisman defterine kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.
Yapılan incelemede, duran varlıklar amortisman defteri tutulmadığı tespit edilmiştir. Belediyenin aktifinde bulunan duran varlık tutarının ve çeşidinin fazla olması, her birinin aktife giriş tarihleri ve amortisman oranlarının farklı olması durumları göz önünde bulundurulduğunda amortisman ayırma işlemlerinde yapılacak hataların önüne geçmek adına duran varlık amortisman defterinin tutulması gerekmektedir.
Yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde, Birikmiş Amortismanlar Hesabının ve maddi duran varlıkların net değerinin tam ve güvenilir bilgi vermesi açısından duran varlıklar amortisman defterinin tutulması gerektiği değerlendirilmektedir.
Haklar Hesabında Kayıtlı Olan Maddi Olmayan Duran Varlıklar İçin Eksik Amortisman Ayrılması
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 215’inci maddesinde, maddi olmayan duran varlıklar için ayrılan amortisman tutarlarının yılsonunda 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.
Amortisman ve tükenme paylarına ilişkin 47 sıra no.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nin “Amortisman ve tükenme payı süre ve oranları” başlıklı 6’ncı maddesinde; tutarına bakılmaksızın maddi olmayan duran varlıklar ve özel tükenmeye tabi varlıklar hesap gruplarında izlenen varlıklar için amortisman oranının %100 olduğu ve söz konusu maddi olmayan duran varlıkların tamamı için yıl sonunda %100 amortisman ayrılması gerektiği ifade edilmiştir.
Bu nedenle, yıl içinde 260- Haklar Hesabına alınan maddi olmayan duran varlıkların tamamına yıl sonunda %100 amortisman uygulanarak 268- Birikmiş Amortismanlar Hesabına kaydedilmesi gerekmektedir.
Yapılan incelemede, Haklar Hesabında kayıtlı bulunan 30.670.605,94 TL tutarındaki maddi olmayan duran varlık için 25.762.574,61 TL amortisman ayrıldığı görülmüş olup 4.908.031,33 TL eksik amortisman ayrıldığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla, Birikmiş Amortismanlar Hesabı ile Giderler Hesabı eksik ayrılan amortisman tutarı kadar hatalı görünmektedir.
Yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde, Haklar Hesabında kayıt altına alınan maddi olmayan duran varlıkların tamamı için yıl sonunda amortisman ayrılması gerektiği değerlendirilmektedir.