Kamu İdaresince 2019 mali yılından önceki dönemlerde 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabında kayıtlı olup tüketilmiş olan mal ve malzemelerin gerçek durumu yansıtacak biçimde giderleştirilmediği ve 2019 mali yılında 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabında yer alan mal ve malzemelerden tüketilenlere ilişkin olarak dönem içinde herhangi bir çıkış kaydı yapılmayarak söz konusu tüketilen mal ve malzemelerin yılsonunda toplu olarak giderleştirildiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabını düzenleyen “Hesabın işleyişi” başlıklı 116’ncı maddesinde 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabına giriş kaydı yapılan mal ve malzemelerin muhasebe kayıtlarından hangi hallerde çıkarılacağı belirtilmiştir. Bu maddeye göre tüketilmek amacıyla kamu idaresinin ilgili birimlerine verilen veya kullanılan ilk madde ve malzemeler, yok olma, kırılma, bozulma veya eskime gibi nedenlerle kullanılamayacak veya tüketilemeyecek hale gelen stoklardan, kayıtlardan çıkarılması gerekenler ile sayım sonucunda noksan olduğu anlaşılan malzemelerin kayıtlardan çıkarılması gerekmektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 114’üncü maddesinin dördüncü fıkrası ile paralel olarak Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Taşınır giriş ve çıkış işlemlerinin muhasebe birimine bildirilmesi” başlıklı 30’uncu maddesinde;

“… (2) Muhasebe kayıtlarında "150-İlk Madde ve Malzemeler Hesabı"nda izlenen tüketim malzemelerinin çıkışları için düzenlenen Taşınır İşlem Fişleri muhasebe birimine

gönderilmez. Bunların yerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde üç aylık dönemler itibarıyla, diğer idarelerde ise üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenen sürede kullanılmış tüketim malzemelerinin taşınır II nci düzey detay kodu bazında düzenlenen onaylı bir listesi, en geç ilgili dönemin son iş günü mesai bitimine kadar muhasebe birimine gönderilir.

(3) Muhasebe yetkilileri, taşınır giriş ve çıkış işlemlerine ilişkin olarak kendilerine gönderilen Taşınır İşlem Fişlerinde gösterilen tutarları II nci düzey detay kodu itibarıyla ilgili hesaplara kaydeder” hükmü düzenlenmiştir.

Yine Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Sayım ve sayım sonrası yapılacak işlemler” başlıklı 32’nci maddesinde ise, kamu idarelerine ait taşınırların, yılsonlarında sayımı yapılacağı ifade edilmiş olup bu sayımların, harcama yetkilisince, kendisinin veya görevlendireceği bir kişinin başkanlığında taşınır kayıt yetkilisinin de katılımıyla, en az üç kişiden oluşturulan sayım kurulu tarafından yapılacağı belirtilmiştir.

Ayrıca söz konusu maddede sayım kurulunca, taşınırların fiili miktarlarının kayıtlı miktarlarından eksik olduğunun tespit edilmesi halinde Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı ve Taşınır İşlem Fişi; fazla olduğunun tespit edilmesi halinde ise Taşınır İşlem Fişi düzenlettirilerek, defter kayıtlarının sayım sonuçlarıyla uygunluğunun sağlanacağı ve düzenlenen giriş ve çıkış belgelerinin bir örneğinin, muhasebe kayıtlarının yapılması için muhasebe birimine gönderileceği ifade edilmiştir.

150 İlk Madde ve Malzeme Hesabının 2013-2019 dönemine ait icmal cetvelleri incelenmiş olup aşağıdaki tabloda söz konusu döneme ilişkin olarak hesapta meydana gelen değişiklikler gösterilmiştir:

Tablo 9:150 İlk Madde ve Malzeme Hesabının Yıllar İtibari İle Değişimi

Yukarıdaki tablodan görüleceği üzere 2016 yılında 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabına 4.671.077,69 TL’lik giriş kaydı olduğu halde söz konusu hesaptan herhangi bir çıkış yapılmamıştır. Yine 2014, 2015 ve 2017 yıllarında söz konusu hesaptan herhangi bir envanter çalışması yapılmaksızın çok düşük miktarlarda çıkış yapılmıştır. 2018 ve 2019 yıllarında ise yılı girişlerden yapılan çıkışlar uygun görülmekle birlikte hesabın bakiyesinin düzeltilmesine yönelik herhangi bir kayıta rastlanmamış olup hesap bakiyesi gerçek durumu yansıtmamaktadır.

Kamu İdaresince taşınırların fiili miktarları ile kayıtlı miktarlarını karşılaştırabilmek adına yapılması gerekli olan yılsonu sayım işlemi gerçekleştirilmemektedir. Söz konusu husus nedeniyle 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabında yıl içinde meydana gelen değişiklik tam olarak belirlenememektedir. 2018 ve 2019 yılları hariç olmak üzere önceki dönemlerde söz konusu hesaptan çıkışlar ya hiç yapılmamış ya da çok düşük tutarlı olarak gerçekleştirilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri doğrultusunda, Kamu İdaresinin ilgili birimlerince ilk madde ve malzemelerle ilgili envanter çalışmasının yapılıp, üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenecek olan sürenin en geç son iş günü mesai bitimine kadar kullanılmış tüketim malzemelerinin listesinin muhasebe birimine gönderilmesi gerekmekte olup, çıkış işlemlerine ilişkin muhasebe kayıtlarının bu listelere dayanılarak ve mevzuatta öngörülen süreye uygun olarak yapılması gerekmektedir.