Şirketin Yönetim Kuruluna Mevzuata Aykırı Atama Yapılması

Yapılan incelemelerde, belediye şirketinin yönetim kuruluna ilçe belediyesinde görev yapan bir memurun mevzuata aykırı olarak kurulu üyesi olarak atandığı tespit edilmiştir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 359 uncu maddesinde; “...Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin pay sahibi olduğu şirketlerde, sayılan tüzel kişiler veya bunların gerçek kişi temsilcileri yönetim kuruluna seçilebilir. Yönetim kurulu üye sayısı ikiden fazla olan şirketlerde üyelerin tamamının aynı kamu tüzel kişisinin temsilcisi olmaması şartıyla kamu tüzel kişisini temsilen birden fazla gerçek kişi yönetim kuruluna seçilebilir.”,

657 sayılı Devlet Memurlar Kanunu’nun “Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı” başlıklı 28 inci maddesinde; “ (Değişik: 30/5/1974 - KHK-12; Değiştirilerek kabul: 15/5/1975 - 1897/1 md.) Memurlar Türk Ticaret Kanunu’na göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç)…” denilmektedir.

Bu iki hükümden çerçevesinde belediyelerde çalışan memurların tüzel kişi temsilcileri olarak belediyelerin pay sahibi olduğu şirketlerde yönetim kurulu üyesi olarak görev alabileceği anlaşılmaktadır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26 ncı maddesinde Büyükşehir Belediyesinin ortağı olduğu sermaye şirketlerinde genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabileceği belirtilmiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi Beton ve Asfalt Enerji Üretim ve Dağıtım Tesisleri Su Kanalizasyon Tic. ve San. A. Ş.’nin yönetim kurulu üyeleri incelendiğinde bir üyenin İzmir il sınırları içinde başka bir belediyede görevli memur olduğu ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda sayılan kişilerden olmadığı görülmüştür.

Şirketin yönetim kuruluna atanan kişinin Kanunda sayılan kişiler arasında olmaması sebebiyle mevzuata aykırı bu atamanın düzeltilmesi uygun olacaktır.

Belediye Şirketlerinde Yönetim Kurulu Üye Sayısı ve Ücretlerine İlişkin Yasal Düzenlemelerin Bulunmaması

Belediyeler kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabileceği hem 5393 sayılı Belediye Kanunu hem de 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda hüküm altına alınmıştır. Belediyelerin ekonomi ve ticari alanda rol almasının en kolay yöntemi olarak seçilen iktisadi teşebbüsler ülkemizde her geçen gün sayısını arttırarak birçok alanda ticari faaliyet göstermeye başlamıştır. Öyle ki 696 sayılı KHK hükümlerine istinaden personele dayalı hizmet alımlarının belediye şirketlerince temin edilmesi sonucu her belediyeye bir şirket kurma zorunluluğu getirilmiştir.

Genellikle sermaye şirketi olarak kurulan bu şirketler serbest piyasada faaliyet gösteren özel hukuk tüzel kişisi olarak yönetim, temsil, çalışma şekilleriyle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabidir. Bu sebeple bu şirketlerde yönetim kurulu üyelerinin atanması, alacağı ücretler gibi kamu tüzel kişilerinde ve kamu hukukuna göre yönetilen idarelerde sınırları kesin olarak çizilen konularda -ülkemizin her belediyesinde bulunan- şirketler için serbestlik bulunmaktadır. Yapı itibarıyla belediye şirketleriyle aynı, piyasa ekonomisi içinde faaliyet gösteren özel hukuk tüzel kişisi olan kamu iktisadi teşebbüslerinin 233 Nolu Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede kurulması, yönetilmesi, yönetim kurulu üye sayısı vs tüm işlemlerin sınırı çizilmiştir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 359’uncu maddesinde: “Anonim şirketin, esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş, bir veya daha fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu bulunur.” ifadesi yer almaktadır. Bu maddeden de anlaşılacağı üzere en az bir kişi ile yönetim kurulunun oluşabileceği belirtilmiştir. Bu hüküm ile şirketlerin esas sözleşmelerinde yönetim kurulu üye sayısı ve alacağı ücrete ilişkin bilgiler şirketin genel kurulu tarafından belirlenmektedir.

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin doğrudan ortağı olduğu 11 adet şirketi bulunmaktadır. Bu şirketlerin yönetim kurullarında bulunan 120 kişiye yıllık vergiler hariç net 4.706.760,00 TL yönetim kurulu ücreti ödenmekte olup bu tutar neredeyse toplam büyükşehir belediye bütçesinin %01’ ine denk gelmektedir. Bu rakamlara şirketlerin kurmuş olduğu Büyükşehir Belediyesinin dolaylı olarak ortağı olduğu şirketlerin yönetim kurulu üye sayısı ve ücretleri de dahil değildir. Ayrıca yıllar itibarıyla incelendiğinde bu sayıların ve tutarların artış gösterdiği görülmektedir.

Sonuç olarak, son yasal düzenlemeler çerçevesinde her belediyede bulunması gereken şirketlerinin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkili yönetim kurulunun sayısı ve alacağı ücrete ilişkin bir sınır çizilmesi bu şirketlerin karlılığı, yönetiminin etkinliği, ekonomikliği ve verimliliği için gereklidir.

Büyükşehir Belediye Şirketlerine Teknik Yeterlilik ve Mesleki Birikimi Gereği Şirketlerin Amacına Uygun Olmayan Yönetim Kurulu Üyelerinin Atanması