Atık su arıtma tesislerinin bazılarında elektrik enerjisine ilişkin teşvikten yararlanılmasını engelleyen eksiklikler bulunduğu görülmüştür.

2872 sayılı Çevre Kanunu’nun “Teşvik” başlıklı 29’uncu maddesinde; arıtma tesisi kuran, işleten ve yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getiren kuruluşların arıtma tesislerinde kullandıkları elektrik enerjisi tarifesinin, sanayi tesislerinde kullanılan enerji tarifesinin yüzde ellisine kadar indirim uygulanabileceği; teşvik tedbirleri ile ilgili esasların yönetmelikle belirleneceği, bu Kanunda belirlenen cezalara neden olan fiilleri işleyen gerçek ve tüzel kişilerin, verilen süre içinde söz konusu yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde bu maddede yazılı teşvik tedbirlerinden yararlanamayacağı ve daha önce kendileri ile ilgili olarak uygulanmakta olan teşvik tedbirlerinin durdurulacağı ifade edilmiştir.

Çevre Kanunu’nun 29’uncu maddesine dayanarak 23.10.2011 tarih ve 28093 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2011/2245 sayılı Atık Su Arıtma Tesislerinde Kullanılan Elektrik Enerjisi Giderlerinin Bir Kısmının Geri Ödenmesine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı ile, atıksu arıtma tesislerinde kullanılan ve ödemesi yapılan bir önceki yıla ait elektrik enerjisi giderlerinin yüzde elli oranında geri ödeneceği kararlaştırılmıştır.

Diğer yandan, atık su arıtma tesislerinde kullanılan elektrik enerjisi giderlerinin bir kısmının geri ödenmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla, “Çevre Kanununun 29’uncu Maddesi Uyarınca Atık Su Arıtma Tesislerinin Teşvik Tedbirlerinden Faydalanmasında Uyulacak Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik” yayımlanmıştır.

Yönetmelik’in “Ödenek ve Ödemenin Yapılacağı Kurum, Kuruluş ve İşletmeler” başlıklı 4’üncü maddesinde; atık suların arıtılması amacıyla atık su arıtma tesislerinde kullanılan ve ödemesi yapılan bir önceki yıla ait elektrik enerjisi giderinin, belirlenen oranda, Bakanlık bütçesine bu amaç için ayrıca konulacak ödenekten ilgili atık su altyapı tesisi yönetimlerine geri ödeneceği belirtilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in “Geri Ödeme Belgesinin Verilmesi” başlıklı 5’inci maddesinde; verilen geri ödeme belgelerinin 5 yıl geçerli olduğu, belgenin alınabilmesi için; atık suların derin deniz deşarjı ile bertaraf edilmesi, çevre izin belgesinin alınması, onaylı tesis projesi sunulması, arıtma tesisinde kullanılan elektrik enerjisini ölçen ayrı bir elektrik sayacının olduğuna dair belgenin ve elektrik aboneliğine dair sözleşmenin sunulması gibi şartların yerine getirilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Yönetmelik’in 6’ncı maddesine göre atık su altyapı tesisi yönetimlerinin, atıksu arıtma tesislerinde kullanılan enerji giderlerinin bir kısmının geri ödenmesi imkânından faydalanabilmeleri için çevre izin belgesinin de alınması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, 22.03.2015 tarih ve 29303 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sürekli Atık Su İzleme Sistemleri Tebliği’ne göre, tesislerde çıkış suyunun alıcı ortama karışmadan hemen önceki noktada, sürekli ölçüm ve analizinin yapılıp, verilerin gerçek zamanlı olarak Bakanlık merkezi veri tabanına aktarılmasını sağlayan sistem olarak tanımlanan Sürekli Atık Su İzleme Sistemi (SAİS)’nin kurulması gerekmektedir. Bu sistemin ana unsurlarından biri olan ve alıcı ortama deşarj noktasında yer alan ölçüm cihazlarının ve numunelerin dış şartlardan etkilenmesini önleyecek ısı yalıtımlı yapı olarak tanımlanan SAİS kabini yeri için de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İl Müdürlüğünden onay alınması gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine göre; atık su arıtma tesislerinde kullanılan ve ödemesi yapılan bir önceki yıla ait elektrik enerjisi giderlerinin yüzde ellisinin teşvik

kapsamında geri alınabilmesi için belirtilen başvuru ve yararlanma koşullarının yerine getirilmesi gerekmektedir.

Konu ile ilgili yapılan incelemede; enerji teşviğinin yayımlandığı tarihten bugüne kadar BUSKİ tarafından alınan teşvik tutarları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 11: Enerji Teşvik Geri Ödemeleri

Mevcut durumda on beş adet atık su arıtma tesisinin dokuzu teşvikten yararlanmakta, geriye kalan altısı aşağıdaki tabloda gösterilen eksiklikler dolayısıyla enerji teşviğinden yararlanamamaktadır. Kamu İdaresi cevabında, enerji teşvikinden yararlanamayan tesislerdeki eksikliklerin giderilmesine yönelik çalışmaların devam ettiği belirtilmiş olup, bu yöndeki faaliyetlerin hızlandırılması gerektiği değerlendirilmektedir.

Tablo 12: Enerji Teşvik Geri Ödemesi Alan ve Almayan Tesisler