Üniversite envanterinde yer alan uçakların kayıtlı değerinin, gerçeğe uygun değerine kıyasla çok düşük tutarlarda olduğu görülmüştür.

18.05.2018 tarih ve 30425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7141 sayılı Kanun ile kurulan Eskişehir Teknik Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi’nden ayrılarak kurulmuş bir

yükseköğretim kurumudur. Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi, Eskişehir Teknik Üniversitesi bünyesine dahil olmuştur. 05.10.2018 tarihinde, bu fakülte çatısı altında yapılan eğitim uçuşlarında kullanılmak üzere, uzun yıllar önce Anadolu Üniversitesi envanterine giren uçaklar, Eskişehir Teknik Üniversitesine devredilmiştir. Yapılan devir işlemi, Anadolu Üniversitesi envanterinde yer alan kayıtlı değerler üzerinden yapılmıştır.

Söz konusu uçaklara ilişkin bilgiler aşağıda tablolaştırılmıştır;

‌Tablo 9: Envanterde Yer Alan Uçaklara İlişkin Bilgiler

Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Kayıt zamanı, kayıt değeri ve değer tespit komisyonu” başlıklı 13’üncü maddesinde; taşınırların satın alma suretiyle edinme ve değer artırıcı değişiklik hallerinde maliyet bedeli üzerinden kayıtlara alınacağı belirtilmiştir.

Ancak, yukarıda bilgisine yer verilen taşınırlar, her birinin edinme tarihi farklılık göstermekle beraber genel olarak uzun yıllar önce envantere girmiş olup, maliyet bedeli olarak günümüz piyasa şartlarına göre anlamını yitirmiş olarak görünmektedir.

Ayrıca söz konusu taşınırlar, Anadolu Üniversitesi tarafından edinilmiş, yukarıda da bahsedildiği üzere 2018 yılında Eskişehir Teknik Üniversitesi mali hesaplarına intikal ettirilmiştir. Bu işlemde, Eskişehir Teknik Üniversitesi tarafından “satın alma suretiyle edinme” işleminden bahsedilemeyeceği için maliyet bedeli üzerinden kayıt yapılması yoluna gidilmediği anlaşılmaktadır.

Maliyet bedeli açısından, her ne kadar bir belirleme yapılma zorunluluğu doğmamış gibi görünse de, söz konusu taşınırların 2021 mali tablolarında olması gerektiğinden çok düşük tutarlarda göründüğü açıktır. Bu aşamada yapılacak uygulamaya ilişkin Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “Maddi duran varlıkların kayıt değerleri” başlıklı 26’ncı maddesinin dördüncü fıkrasında;

“Herhangi bir maliyet yüklenilmeksizin edinilen maddi duran varlıklar, gerçeğe uygun değeriyle muhasebeleştirilir. Varlığın gerçeğe uygun değeri bilinemiyorsa idarece tespit edilen değeri esas alınır.”

Aynı Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (n) bendinde;

“Gerçeğe uygun değer: Piyasa koşullarında muvazaasız bir işlemde bilgili ve istekli taraflar arasında bir varlığın el değiştirmesi veya bir borcun ödenmesi için belirlenen tutarı,”

İfadelerine yer verilmiştir.

Yer verilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalardan anlaşıldığı üzere, envanterde yer alan uçaklar, Eskişehir Teknik Üniversitesi tarafından maliyet yüklenilmeksizin edinilmiştir. Bundan dolayı söz konusu uçakların, “gerçeğe uygun değeri” ile kayıtlara alınması, böyle bir değerin belirlenemediği bir durum oluştuğu takdirde de idarece tespit edilen değerler üzerinden kayıtların yapılması gerekmektedir.

Bu haliyle, bilançonun ilgili maddi duran varlık kalemleri, uçakların gerçeğe uygun değerleri ile kayıtlı değerleri arasındaki fark kadar gerçek durumu yansıtmamaktadır.