Belediyenin Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından yapılan taşıt kiralama ve zorunlu trafik sigortası hizmet alımlarının açık ihale veya pazarlık usulü ile karşılanması gerekirken kısımlara bölmek suretiyle doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde; İdarelerin, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu, eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemeyeceği ve bu Kanuna göre yapılacak ihalelerinde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, diğer ihale usullerinin Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabileceği, temel ilkeler olarak hüküm altına alınmıştır.

Anılan Kanun’un temel ihale usulleri dışında öngördüğü “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinde; Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin 2020 yılı için 97.008,00 TL'yi aşmayan ihtiyaçlarının doğrudan temin yöntemi ile karşılanabileceği, bu yöntem ile yapılan alımlarda ihale komisyonu kurma ve 10’uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçların temin edileceği belirtilmiştir.

Öte yandan 4734 sayılı Kanun’un “Görevlilerin ceza sorumluluğu” başlıklı 60’ıncı maddesinde;

“(…)

(Değişik üçüncü fıkra: 30/7/2003-4964/36 md.) 5 inci maddede belirtilen ilkelere ve 62’nci maddede belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında da yukarıda belirtilen müeyyideler uygulanır.”

Hükmü yer almaktadır.

22.08.2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Doğrudan temine ilişkin açıklamalar” başlıklı 22’nci maddesinin 22.5.1.2. sayılı bölümünde;

“Ayrıca, 4734 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.” ifadesi ile konuya açıklık getilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca açık ihale ve belli istekliler arasında ihale usulü temel alım şekli olup, doğrudan temin usulü yalnızca istisnai hallerde kullanılabilecektir. Söz konusu istisnai hal ise 97.008,00 TL tutarını aşmayan ihtiyaçlara ilişkindir. Söz konusu tutar 29.01.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2020/1 numaralı Kamu İhale Genel Tebliği’nde açıklanan ve 2020 yılında büyükşehirlerde bulunan kamu idareleri için geçerli olan doğrudan temin limitidir. Dolayısıyla anılan parasal sınırların altında kalacak şekilde aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımı işlerinin, gruplara bölünmek suretiyle Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil edeceğinden bu yöndeki uygulamaların sorumluluk doğuracağı da açıktır.

Yapılan incelemede aşağıdaki tabloda gösterildiği üzere; doğrudan temin sınırını aşan ve aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki hizmet aracı kiralamaları ve taşıt sigortası hizmeti alımlarının Belediye tarafından aynı gün içerisinde ve aynı firmalardan doğrudan temin

usulüyle karşılandığı, söz konusu hizmet alımlarına ilişkin 4734 sayılı Kanun’da belirtilen temel ihale usullerine başvurulmadığı tespit edilmiştir.

Tablo 12: Toplam Tutarı 4734 sayılı Kanun'da Belirtilen Limiti Aşmasına Rağmen Doğrudan Temin Usulü İle Gerçekleştirilen Hizmet Alımları

Belediye söz konusu hizmet alımlarının salgının sebep olduğu acil ihtiyaçların teminine yönelik olduğunu belirtse de bu alımların doğrudan temin usulü kullanılarak yapılması mevzuata uyarlı değildir. Çünkü 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinde doğrudan temin usulü ile alım yapılabilecek durumlar sayılmış olup salgın hastalıktan kaynaklanan ivedilik hallerine yer verilmemiştir. Kanun’un 21’inci maddesinde salgın hastalıktan dolayı can ve mal güvenliğinin korunmasına ilişkin olarak yapılacak ve ivedilikle karşılanması gereken alımların pazarlık usulü ihale yöntemiyle yapılabileceği belirtilmiştir.

Bu itibarla Belediyenin rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla aynı nitelikte olan ve bütünlük sağlayan işlerini açık ihale ya da 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinde belirtilen diğer şartlar oluşmuşsa pazarlık usulü ihale yöntemi ile karşılaması ve doğrudan temin sınırlarının altında kalmak amacıyla aynı nitelikteki işleri kısımlara bölmemesi gerekmektedir.